Oświadczenie o zrzeczeniu się mandatu radnego można odwołać

Radny, który zrzekł się mandatu może – w określonych sytuacjach i w określonym czasie – swoje oświadczenie w tej sprawie odwołać

Publikacja: 10.07.2012 16:44

Miejski radny może skutecznie wycofać oświadczenie woli, w którym zrzeczeka się mandatu

Foto: ROL

Michał Cyrankiewicz

Do takich wniosków doszedł Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 8 maja 2012 r. sygn. akt II OSK 401/12.

Oświadczenie woli o zrzeczeniu się mandatu jest oświadczeniem złożonym przez osobę fizyczną. Ani Ordynacja wyborcza, ani ustawy samorządowe ani jeszcze nieobowiązujący w tej kadencji Kodeks wyborczy nie zawierają regulacji prawnych dotyczących oceny takich oświadczeń dotkniętych, jak w rozpoznawanej sprawie, tzw. wadami woli (m.in. pozorność, błąd, groźba bezprawna).

Stosunek prawny powstały w wyniku wyborów pomiędzy radnym a gminą ma charakter publicznoprawny. W polskim prawie publicznym nie ma jednak regulacji odnoszących się do tej materii. Regulacja taka znajduje się natomiast w kodeksie cywilnym, ale ma zastosowanie do cywilnoprawnych oświadczeń woli, między osobami fizycznymi oraz między nimi a osobami prawnymi.

Stosunek prawny wynikający z mandatu nie jest stosunkiem cywilnoprawnym ale publicznoprawnym a zatem art. 61 kc w myśl którego oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób że mogła zapoznać się z jego treścią. nie ma w tym przypadku zastosowania.

Radny powinien mieć możliwości uchylenia się od skutków oświadczenia woli złożonego w warunkach wyłączających świadome lub swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli

Odmawianie radnym możliwości cofnięcia oświadczenia woli, dotkniętego poważnymi wadami, z braku odpowiedniej publicznoprawnej regulacji byłoby rozwiązaniem stawiającym radnych w sytuacji gorszej niż sytuacja osób składających cywilnoprawne oświadczenia woli

. Taka interpretacja byłaby zbyt restrykcyjna, zważywszy także na ustrojowe znaczenie demokratycznych wyborów do organów stanowiących samorządu terytorialnego (a także wyborów wójta, burmistrza, prezydenta). - Waga aktów wyborczych sprawia jednocześnie, że ewentualne cofnięcie oświadczenia woli o zrzeczeniu się mandatu nie może być swobodne. Może mieć miejsce tylko w sytuacjach szczególnych i tylko przed podjęciem przez organ stanowiący uchwały stwierdzającej wygaśnięcie mandatu – podkreślił NAS w uzasadnieniu.

W opisywanej sprawie skargę kasacyjną do NSA wniósł wojewoda lubuski. WSA w Gorzowie Wielkopolskim uchylił bowiem jego zarządzenie zastępcze stwierdzające, że mandat radnego wygasł.Powodem wydania zarządzenia zastępczego było niepodjęcie przez radę powiatu Nowosolskiego uchwały stwierdzającej wygaśnięcie mandatu radnego w sytuacji gdy radny, który wcześniej na piśmie zrzekł się mandatu, następnie – przed podjęciem uchwały przez radę - cofnął oświadczenie woli. Zmianę stanowiska uzasadnił poważnymi naciskami funkcjonariuszy partyjnych, usiłujących wymusić na nim określone działanie w czasie głosowania w sprawie wyboru starosty. Zdaniem sądów (WSA i NSA) cofnięcie oświadczenia woli w takiej sytuacji należy uznać za uzasadnione i dopuszczalne.