Wybory samorządowe – 2014

Do wyborów samorządowych trzeba się dobrze przygotować. Pomocny w tym jest z pewnością kalendarz wyborczy, czyli spis najważniejszych czynności, które przed wyborami muszą zostać wykonane przez administrację centralną, organy wyborcze, a także przez partie polityczne i inne organizacje, które zamierzają wystawić własnych kandydatów. Kalendarz ten zawiera również terminy ważne dla wyborców. Wskazują one m.in., do kiedy wyborca niepełnosprawny może wyznaczyć pełnomocnika do głosowania czy zażądać, aby gmina dostarczyła mu pakiet służący do korespondencyjnego oddania głosu.

Poniżej przedstawiamy najważniejsze, wynikające z uchwalonego 5 stycznia 2011 r. kodeksu wyborczego, terminy, o których warto pamiętać, przygotowując się do nadchodzących wyborów.

Liczba radnych

21 lipca 2014

wojewoda wydaje zarządzenie, w którym ustala liczbę radnych wybieranych do rad (gmin, powiatów i województw samorządowych). Zarządzenie to podlega publikacji w wojewódzkim dzienniku urzędowym, a ponadto zostaje podane do publicznej wiadomości w formie obwieszczenia w każdej gminie. Po jednym egzemplarzu obwieszczenia przekazuje się niezwłocznie każdej właściwej radzie i komisarzowi wyborczemu, a także przesyła do Państwowej Komisji Wyborczej.

Przypomnieć w tym miejscu należy, że liczba radnych uzależniona jest od liczby mieszkańców danej jednostki samorządu terytorialnego.

W przypadku gmin ustawodawca postanowił, że minimalna liczba radnych (w jednostkach liczących do 20 tys. mieszkańców) to 15 osób. Natomiast maksymalna została ustalona na 45 radnych (art. 17 ustawy o samorządzie gminnym).

Jak wyjaśnia Kazimierz Bandarzewski, adiunkt w Katedrze Prawa Samorządu Terytorialnego Uniwersytetu Jagiellońskiego, przepis ten nie ma jednak zastosowania do Rady m.st Warszawy. Zgodnie bowiem z art. 2 ustawy o ustroju m.st. Warszawy rada stolicy liczy 60 radnych.

Zgodnie z art. 9 ustawy o samorządzie powiatowym w skład rady powiatu wchodzi od 15 do 29 radnych. Natomiast przepisy ustawy o samorządzie województwa stanowią, że w tych liczących do 2 mln mieszkańców sejmik liczy 30 radnych. Ich liczba wzrasta (o trzech radnych) na każde rozpoczęte 0,5 mln mieszkańców.

Data wyborów ?i inne czynności

21 lipiec–sierpień 2014

prezes Rady Ministrów wyznacza – po zasięgnięciu opinii Państwowej Komisji Wyborczej – w drodze rozporządzenia datę wyborów oraz określa dni, w których upływają terminy wykonania czynności wyborczych przewidziane w kodeksie (kalendarz wyborczy).

Zmiana granic okręgów wyborczych

21 sierpnia 2014

upływa termin, w którym rady gmin mogą zmieniać granice okręgów wyborczych. Zmiany takiej dokonuje się, jeżeli jej konieczność wynika ze zmiany w podziale terytorialnym państwa, zmiany granic jednostek pomocniczych gmin (np. sołectw, dzielnic, osiedli miasta), zmiany liczby mieszkańców danej gminy, zmiany liczby radnych w radzie gminy lub zmiany liczby radnych wybieranych w okręgach wyborczych.

Utworzenie komitetu wyborczego

8 września 2014

upływa termin, w którym komitet wyborczy partii politycznej obowiązany jest powiadomić Państwową Komisję Wyborczą o utworzeniu komitetu wyborczego.

Zgodnie z art. 401 § 1 kodeksu wyborczego zawiadomienie takie musi być dokonane do 70. dnia przed dniem wyborów. – W związku z tym, że 70. dzień przed dniem wyborów (tj. 6 września) wypada w sobotę, zgodnie z art. 9 § 2 kodeksu wyborczego zawiadomienie musi być złożone najpóźniej w poniedziałek, 8 września 2014 r., do godziny 16.45 – wyjaśnia Stefan J. Jaworski, przewodniczący Państwowej Komisji Wyborczej.

Do zawiadomienia obligatoryjnie należy dołączyć:

- ?oświadczenia pełnomocnika wyborczego i pełnomocnika finansowego komitetu wyborczego o przyjęciu pełnomocnictwa, a w przypadku pełnomocnika finansowego – również o spełnieniu przez niego wymogów, o których mowa w art. 127 § 2 i 3 kodeksu wyborczego;

- ?uwierzytelniony odpis z ewidencji partii politycznych;

- ?wyciąg ze statutu partii politycznej wskazujący, który organ jest upoważniony do jej reprezentowania na zewnątrz.

W tym samym terminie o utworzeniu komitetu wyborczego Państwową Komisję Wyborczą zawiadomić powinny:

- ?organizacje, które zamierzają zgłosić kandydatów w wyborach samorządowych w więcej niż jednym województwie ?(gdy organizacja zgłasza kandydatów tylko w jednym województwie, zawiadamia o tym właściwego komisarza wyborczego);

- ?wyborcy – o utworzeniu komitetu wyborczego wyborców (prawo do utworzenia takiego komitetu przysługuje 15 obywatelom mającym prawo wybierania).

Zawiadomienie – w formie pisemnej – może zostać doręczone do PKW lub właściwemu komisarzowi wyborczemu osobiście lub np. za pośrednictwem poczty. Pamiętać jednak trzeba, że zgodnie z art. 9 § 1 kodeksu wyborczego o dotrzymaniu terminu złożenia zawiadomienia rozstrzyga data wpływu przesyłki do Państwowej Komisji Wyborczej (właściwego komisarza wyborczego), a nie data jej nadania, np. na poczcie.

Kandydaci na członków komisji

17 września 2014

upływa termin zgłaszania kandydatów na członków terytorialnych komisji wyborczych. Jak wynika z treści art. 152 § 3 kodeksu wyborczego, terytorialnymi komisjami wyborczymi są komisje wojewódzkie, powiatowe i gminne.

Terytorialne komisje wyborcze powołuje, najpóźniej w 55. dniu przed dniem wyborów, komisarz wyborczy spośród wyborców zgłoszonych przez pełnomocników komitetów wyborczych.

W ich skład wchodzi od siedmiu do dziewięciu członków, przy czym przewodniczącym komisji wojewódzkiej i powiatowej jest z urzędu sędzia wskazany przez prezesa właściwego sądu okręgowego.

Jeżeli liczba kandydatów zgłoszonych jest mniejsza od dopuszczalnego minimalnego składu liczbowego komisji, uzupełnienia jej składu dokonuje komisarz wyborczy spośród osób stale zamieszkałych na obszarze działania danej rady.

W tegorocznych wyborach samorządowych terytorialne komisje wyborcze powinny zostać powołane do 22 września 2014 r., a ewentualne uzupełnienie ich składu powinno nastąpić do 25 września.

Kandydaci na radnych

7 października 2014 godzina 24

upływa termin zgłaszania list kandydatów na radnych do terytorialnych komisji wyborczych. Zgłoszeń dokonuje pełnomocnik komitetu wyborczego lub uprawniona przez niego osoba.

Zgodnie z przepisami kodeksu wyborczego kandydatem na radnego może zostać osoba, która najpóźniej w dniu wyborów kończy 18 lat oraz stale zamieszkuje na terytorium danej gminy (powiatu, województwa samorządowego). Kandydować na radnych nie mogą osoby pozbawione praw publicznych orzeczeniem sądu, pozbawione praw wyborczych orzeczeniem Trybunału Stanu, a także ubezwłasnowolnione prawomocnym orzeczeniem sądu.

O ile kandydat na radnego powiatu i województwa musi bezwarunkowo posiadać polskie obywatelstwo, o tyle gminnym radnym może zostać także obywatel Unii Europejskiej nieposiadający polskiego obywatelstwa, pod warunkiem że spełnia wymóg stałego zamieszkiwania na terenie tej gminy. Oczywiście kandydat taki musi korzystać z pełni praw wyborczych zgodnie z przepisami państwa, którego jest obywatelem.

Publikacja obwieszczenia

17 października 2014

wójt (burmistrz, prezydent miasta) publikuje w drodze obwieszczenia informacje o:

- numerach i granicach stałych i odrębnych obwodów do głosowania;

- siedzibach obwodowych komisji wyborczych;

- lokalach obwodowych komisji wyborczych przystosowanych do potrzeb wyborców niepełnosprawnych.

Lokale obwodowych komisji wyborczych dostosowane do potrzeb wyborców niepełnosprawnych zapewnia wójt. Jak wynika z przepisów kodeksu wyborczego, docelowo w każdej gminie co najmniej 1/3 lokali obwodowych komisji wyborczych powinna być dostosowana do potrzeb wyborców niepełnosprawnych.

Jednakże ze względu na obowiązujące przepisy przejściowe w nadchodzących wyborach samorządowych takich lokali może być mniej. Zgodnie bowiem z art. 15 ustawy – Przepisy wprowadzające ustawę – Kodeks wyborczy do 31 grudnia 2014 r. lokali obwodowych komisji wyborczych dostosowanych do potrzeb osób niepełnosprawnych musi być w gminie co najmniej 1/5.

Kandydaci na wójtów, burmistrzów prezydentów miast

17 października 2014 godzina 24

upływa termin zgłaszania kandydatów na wójtów, burmistrzów, prezydentów miast.

Prawo zgłaszania kandydatów na wójta ma komitet wyborczy, który zarejestrował listy kandydatów na radnych w co najmniej połowie okręgów wyborczych w danej gminie. W każdym z tych okręgów liczba zarejestrowanych przez ten komitet kandydatów na radnych nie może być mniejsza niż liczba radnych wybieranych w tym okręgu.

Pamiętać trzeba, że kandydatem na wójta (burmistrza, prezydenta miasta) może być wyłącznie obywatel polski, który najpóźniej w dniu wyborów ukończy 25 lat i nie został pozbawiony praw wyborczych, praw publicznych ani ubezwłasnowolniony. Kandydat na wójta nie musi natomiast być stałym mieszkańcem gminy, w której ubiega się o urząd.

Obwieszczenie o zarejestrowanych listach kandydatów

27 października 2014

zarządzenie, wydrukowanie i rozplakatowanie obwieszczenia o zarejestrowanych listach kandydatów. Zarządzenie wydaje gminna (terytorialna) komisja wyborcza, techniczną stroną jego wykonania zawiaduje wójt (burmistrz, prezydent miasta).

W tym samym terminie powinien zostać sporządzony spis wyborców, oddzielnie dla każdego obwodu do głosowania i według miejsca zamieszkania wyborców.

Wyborca niepełnosprawny, na jego pisemny wniosek wniesiony do urzędu gminy najpóźniej w 14. dniu przed dniem wyborów, ?jest dopisywany do spisu wyborców w wybranym przez siebie obwodzie głosowania spośród obwodów głosowania, w których znajdują się lokale przystosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych, na obszarze gminy właściwej ze względu na miejsce jego stałego zamieszkania.

Spis wyborców w obwodach odrębnych sporządza się na podstawie wykazów osób stale zamieszkałych na obszarze danej jednostki samorządu terytorialnego, które będą w nich przebywać w dniu wyborów. Wykazy tych osób kierujący daną jednostką przekazuje do urzędu gminy najpóźniej w piątym dniu przed dniem wyborów.

Zgłoszenie zamiaru głosowania korespondencyjnego

27 października 2014

upływa termin na zgłoszenie (wójtowi, burmistrzowi, prezydentowi miasta) zamiaru głosowania korespondencyjnego.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami głosować w ten sposób mogą wyborcy niepełnosprawni o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności w rozumieniu przepisów ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (DzU z 2010 r. nr 214, poz. 1407 ze zm.).

Do celów głosowania korespondencyjnego wójt (burmistrz, prezydent miasta) wyznacza co najmniej jedną obwodową komisję wyborczą na terenie gminy.

Wyborca niepełnosprawny, który zgłosił chęć głosowania korespondencyjnego, otrzymuje z urzędu gminy pakiet wyborczy nie później niż siedem dni przed dniem wyborów. Pakiet może zostać wyborcy dostarczony przez pracownika urzędu gminy, a także za pośrednictwem poczty.

Kampania wyborcza

1 listopada 2014

rusza kampania wyborcza w publicznym radiu i telewizji. Nieodpłatne nadawanie audycji wyborczych trwa do końca kampanii wyborczej, która kończy się 24 godziny przed dniem wyborów.

Prawo niepełnosprawnych

2 listopada 2014

upływa termin, w którym wyborca niepełnosprawny może złożyć wniosek o dopisanie do spisu wyborców w wybranym przez siebie obwodzie głosowania.

W tym samym terminie upływa termin na zgłoszenie głosowania przy użyciu nakładki sporządzonej w alfabecie Braille'a.

Głosowanie przez pełnomocnika

7 listopada 2014

upływa termin na złożenie wniosku o sporządzenie aktu pełnomocnictwa do głosowania (głosowanie przez pełnomocnika).

Wyborca niepełnosprawny o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności w rozumieniu ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz wyborca, który w dniu głosowania będzie miał ukończone 75 lat, może udzielić pełnomocnictwa do głosowania w jego imieniu w wyborach.

Pełnomocnictwa do głosowania udziela się przed wójtem lub przed innym pracownikiem urzędu gminy upoważnionym przez wójta do sporządzania aktów pełnomocnictwa do głosowania. Akt pełnomocnictwa do głosowania sporządza się na wniosek wyborcy wniesiony do wójta gminy, w której wyborca jest wpisany do rejestru wyborców, najpóźniej w dziesiątym dniu przed dniem wyborów.

Akt pełnomocnictwa do głosowania jest sporządzany w miejscu zamieszkania wyborcy udzielającego pełnomocnictwa. Akt pełnomocnictwa do głosowania może być sporządzony na obszarze gminy poza miejscem zamieszkania wyborcy udzielającego pełnomocnictwa do głosowania, jeżeli wyborca zwróci się o to we wniosku. Gmina prowadzi wykaz sporządzonych aktów pełnomocnictwa do głosowania, w którym odnotowuje się sporządzenie danego aktu.

Cofnięcie pełnomocnictwa do głosowania może nastąpić najpóźniej dwa dni przed dniem wyborów (14 listopada 2014 r.).

Głosowanie korespondencyjne

10 listopada 2014

do tego dnia powinien zostać dostarczony pakiet wyborczy osobom głosującym korespondencyjnie.

Cisza wyborcza

14 listopada 2014

kończy się kampania wyborcza i rozpoczyna cisza wyborcza, która trwa dzień przed wyborami i w dniu wyborów, aż do zakończenia głosowania (godz. 21).

Za naruszenie ciszy wyborczej kodeks wyborczy przewiduje sankcje karne. Za prowadzenie agitacji wyborczej w tym czasie grozi grzywna do 5 tys. zł. Natomiast ten, kto w okresie obowiązywania ciszy wyborczej podaje do publicznej wiadomości wyniki przedwyborczych sondaży (badań opinii publicznej) dotyczących przewidywanych wyników wyborów, podlega grzywnie w wysokości od 0,5 mln zł do 1 mln zł.