Upoważnienie nie może wynikać z zajmowanego stanowiska

- W toku kontroli regionalnej izby obrachunkowej padł zarzut braku pełnomocnictwa dla jednego z kierowników jednostki organizacyjnej gminy. Czy nie jest wystarczające ogólne przekazanie obowiązków w regulaminie organizacyjnym urzędu gminy albo w związku z objęciem stanowiska? Przecież wójt jest kierownikiem urzędu, więc mógł tak zrobić.

Czytaj także: Wójt może udzielać upoważnień, ale tylko w granicach prawa

Skoro w podanym pytaniu mowa o jednostkach budżetowych, warto przypomnieć o istocie jednostek budżetowych. Kwestie te wynikają z art.11 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych. Ustawodawca postanowił tam, że jednostkami budżetowymi są jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych nieposiadające osobowości prawnej, które pokrywają swoje wydatki bezpośrednio z budżetu, a pobrane dochody odprowadzają na rachunek odpowiednio dochodów budżetu państwa albo budżetu jednostki samorządu terytorialnego. Jednostka budżetowa działa na podstawie statutu określającego w szczególności jej nazwę, siedzibę i przedmiot działalności. Podstawą gospodarki finansowej jednostki budżetowej jest plan dochodów i wydatków, zwany - planem finansowym jednostki budżetowej.

Z powyższych regulacji wynika więc specyficzne powiązanie gminy i wspomnianej jednostki organizacyjnej. W orzecznictwie i doktrynie wskazuje się, że istotą jednostki budżetowej jest metoda budżetowania brutto, jako sposób powiązania wspomnianej jednostki sektora finansów publicznych z budżetem (por. np. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z 4 lipca 2017 r., sygn. akt III SA/Gl 498/17). W konsekwencji istnieje pełna zależność jednostki budżetowej od macierzystej gminy.

W kontekście podanego pytania, na szczególną uwagę zasługuje zaś przepis art. 47 ust. 1 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym. Z tej regulacji wynika, że kierownicy jednostek organizacyjnych gminy nieposiadających osobowości prawnej, działają jednoosobowo na podstawie pełnomocnictwa udzielonego przez wójta.

Na kanwie ww. regulacji prawnych, w postanowieniu Sądu Najwyższego z 4 maja 2005 r. (sygn. akt II PK 403/04) zaakcentowano m.in: Treść art. 47 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym wskazuje na konieczność dysponowania przez kierowników jednostek organizacyjnych gminy pełnomocnictwem udzielonym przez wójta. Wobec tego, upoważnienie do działania tych kierowników nie może wynikać z samego zajmowania stanowiska.

Natomiast w wystąpieniu pokontrolnym Regionalnej Izby Obrachunkowej w Zielonej Górze z 19 lutego 2013 r. (znak RIO.I.092.53.2013) podano, że nie spełnia wymogu z ww. art. 47 ust. 1 ustawy – przekazanie kierownikowi jednostki budżetowi zakresu obowiązków na tym stanowisko w związku z objęciem funkcji.

Wreszcie, skoro w zapytaniu jest mowa o specyficznym statusie wójta – jako kierownika urzędu gminy, odnieść się należy do art. 33 ust. 2 i 3 ustawy o samorządzie gminnym. Wskazano tam, że, że organizację i zasady funkcjonowania urzędu gminy określa regulamin organizacyjny, nadany przez wójta w drodze zarządzenia. Kierownikiem urzędu jest wójt.

Jednak, co najistotniejsze, ww. regulacje ustawy o samorządzie gminnym (art. 33) nie mogą być wyznacznikiem legalności działania kierownika jednostki budżetowej. Stanowią one tylko o ogólnych kompetencjach wójta związanych z funkcjonowaniem urzędu gminy, ale nie jednostek budżetowych. W tym względzie status lex specialis ma właśnie ww. art. 47 ust. 1 ww. ustawy, które jednoznacznie przewiduje działanie kierowników jednostek organizacyjnych gminy nieposiadających osobowości prawnej - na podstawie pełnomocnictwa udzielonego przez wójta.

Wniosek

Pełnomocnictwa udzielonego przez wójta nie zastąpi ani ogólne przekazanie obowiązków w regulaminie organizacyjnym urzędu gminy, ani przekazanie obowiązków w związku z objęciem funkcji.

—Marcin Nagórek, radca prawny