Urzędnik zapłaci za działanie na szkodę gminy

Urzędnicy, którzy działają na szkodę swoich pracodawców i narażają publiczne budżety na poważne straty finansowe, mogą drogo zapłacić za swoje bezprawne zachowania. Poza karą orzeczoną przez sąd, np. nawet do dziesięciu lat pozbawienia wolności w przypadku przestępstwa przekroczenia uprawnień czy niedopełnienie obowiązków (art. 231 kodeksu karnego), mogą oni również stracić pracę i szansę na zatrudnienie w innym urzędzie. Sąd może wymierzyć urzędnikowi także środek karny w postaci zakazu zajmowania określonego stanowiska lub wykonywania określonego zawodu (art. 39 pkt 2 kodeksu karnego). Sąd może zatem nałożyć na urzędnika zakaz pełnienia stanowisk kierowniczych w jednostkach samorządu terytorialnego czy też w urzędach centralnych. Musi on jednak sformułować ten zakaz w sposób bardzo jasny i precyzyjny. Co ważne, orzeczony przez sąd zakaz dotyczy wszystkich czynności zawodowych i nie może być w żaden sposób ograniczany.

Sąd może nałożyć na urzędnika zakaz pełnienia funkcji kierowniczych w jednostkach samorządu terytorialnego czy też urzędach centralnych

Zagrożenie ?dla dóbr chronionych

Zakaz taki może być orzeczony wyłącznie wówczas, gdy nieuczciwy urzędnik nadużył przy popełnieniu przestępstwa stanowiska lub wykonywanego zawodu. Orzeczenie zakazu możliwe jest także wówczas, gdy urzędnik okazał, że dalsze zajmowanie stanowiska lub wykonywanie zawodu zagraża istotnym dobrom chronionym prawem. W praktyce z tego powodu sąd może nałożyć zakaz na urzędnika skazanego za podrabianie dokumentów, gdy wciąż miałby on się zajmować ich wystawianiem, co umożliwiałoby mu dalsze poświadczanie w nich nieprawdy.

Orzeczenie przez sąd zakazu zajmowania określonego stanowiska lub wykonywania określonego zawodu jest fakultatywne. Oznacza to, że sąd, wydając wyrok, może nałożyć na nieuczciwego urzędnika taki zakaz, ale nie musi tego zrobić. Decyzja w tym zakresie należy wyłącznie do wydającego wyrok sądu. Jeżeli jednak sąd zdecyduje o zakazie, to może on obowiązywać od jednego roku aż do dziesięciu lat. Zakaz będzie można stosować od uprawomocnienia się wyroku. Co ważne, nie funkcjonuje on w czasie odbywania kary pozbawienia wolności. Nawet jeśli została ona orzeczona za inne przestępstwo.

W  czasie obowiązywania zakazu urzędnik nie może podejmować zatrudnienia w innym urzędzie szczebla samorządowego czy centralnego, jeżeli został on orzeczony za działalność w innym urzędzie. Niedopuszczalne jest bowiem jakiekolwiek ograniczanie orzeczonego zakazu. Tak samo urzędnik objęty zakazem pracy np. w gminie za przestępstwo związane z wystawianiem dokumentów,nie będzie mógł podejmować czynności związanych z przyjmowaniem petentów w innym wydziale.

Dodatkowa sankcja

Nieuczciwy urzędnik, który w sposób lekceważący podchodzi do wykonywania nałożonego przez sąd zakazu zajmowania określonego stanowiska lub wykonywania określonego zawodu, naraża się na dodatkową odpowiedzialność karną. Niestosowanie się do zakazów orzeczonych przez sąd stanowi bowiem przestępstwo z art. 244 kodeksu karnego. Zgodnie z nim zabronione jest niestosowanie się do orzeczonego przez sąd m.in. zakazu zajmowania stanowiska lub wykonywania zawodu. Za czyn taki grozi do trzech lat pozbawienia wolności.

Przestępstwo to może być popełnione tylko umyślnie. Konieczne jest zatem ustalenie, że sprawca, nie stosując się do zakazu, miał świadomość, że został on orzeczony, a także że określający ten zakaz wyrok jest prawomocny. Zgodnie bowiem z art. 43 § 2 kodeksu karnego orzeczony zakaz obowiązuje dopiero od uprawomocnienia się orzeczenia.

Za przestępstwo to może zostać ukarany nie tylko nieuczciwy urzędnik, wobec którego orzeczony został zakaz zajmowania określonego stanowiska lub wykonywania zawodu. Do odpowiedzialności może również zostać pociągnięta osoba, która wiedząc o zakazie, nie stosuje się do niego i podejmuje czynności sprzeczne z wyrokiem sądu, ułatwiające podjęcie pracy przez nieuczciwego urzędnika.

Wyrok skazujący za to przestępstwo może zatem usłyszeć np. wójt gminy, który zatrudnia w niej urzędnika objętego zakazem pracy w urzędach szczebla samorządowego. Może tak się stać, gdy wójt wiedział o wyroku skazującym nieuczciwego urzędnika. Podjęcie takiej decyzji przez wójta narazi go zatem na surową odpowiedzialność karną, ale także stanowić będzie duży problem dla funkcjonowania gminy, w której stanie się konieczne wybranie nowych władz.

Podstawa prawna?Ustawa z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (DzU nr 88, poz. 553 ze zm.)

—Arkadiusz Jaraszek