- Chcemy naszemu szpitalowi (spółka akcyjna 100 proc. akcji powiat) tytułem zabezpieczenia kredytu założyć lokatę w banku, w którym szpital weźmie kredyt w rachunku bieżącym. Czy operacja ta będzie zgodna z przepisami dotyczącymi finansów publicznych ?
Nie. Wynika to z następujących okoliczności.
Po pierwsze, aby odnieść się merytorycznie do podanej problematyki niezbędna jest stosowna jej analiza w kontekście wybranych regulacji ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych. Ustawodawca w art. 264 ust. 5 tej ustawy postanowił, że w celu zabezpieczenia kredytu lub pożyczki nie można udzielać pełnomocnictwa do dysponowania rachunkiem bankowym jednostki samorządu terytorialnego. W komentarzu do ww. regulacji [P. Smoleń (red.), Ustawa o finansach publicznych. Komentarz. Warszawa 2014] wskazano zaś, że: „Ustanowiony w art. 264 ust. 5 FinPublU z 2009 r. zakaz udzielania pełnomocnictwa do rachunku bankowego jednostki samorządu terytorialnego jako formy zabezpieczenia spłaty kredytu lub pożyczki dotyczy wszystkich rachunków: podstawowego i lokacyjnych. (...) W przypadku realizacji takiego pełnomocnictwa mogłoby dojść do zachwiania stanu stabilności finansów jednostki samorządu terytorialnego poprzez wykreowanie nieplanowanego i nieposiadającego żadnego pokrycia deficytu w trakcie roku budżetowego. Nadto doszłoby także do ograniczenia możliwości wykonywania budżetu przez zarząd jednostki samorządu terytorialnego kosztem pełnomocnika, który wykonywałby operacje na rachunku bankowym jednostki samorządu terytorialnego".
Po drugie, chociaż ustawa o finansach publicznych nie zawiera definicji rachunku bankowego, to jednak w tym zakresie pomocna może być stosowna regulacja ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe. Tam, w art. 49 ust. 1 ustawodawca określił, że: „Banki mogą prowadzić w szczególności następujące rodzaje rachunków bankowych:1) rachunki rozliczeniowe, w tym bieżące i pomocnicze; 2) rachunki lokat terminowych; 3) rachunki oszczędnościowe, rachunki oszczędnościowo-rozliczeniowe, w tym rachunki rodzinne, oraz rachunki terminowych lokat oszczędnościowych; 4) rachunki powiernicze.".
Po trzecie, z powyższego wynika, że rachunkiem bankowym, w znaczeniu użytym w art. 264 ust. 5 ustawy o finansach publicznych, może być m.in. rachunek lokat terminowych. Wskazane zaś wyżej regulacje prawne mają istotne znaczenie w kontekście założenia, że ustanowienie lokat przez jednostkę samorządu terytorialnego ma służyć jako prawne zabezpieczenie spłaty kredytu udzielonego spółce kapitałowej, w której powiat jest posiadaczem 100 proc. akcji. Co bowiem istotne, aby istniała ewentualna możliwość realizacji takiej prawnej formy zabezpieczenia przez bank, nie wystarczy samo założenie lokaty w danym banku przez jednostkę samorządu terytorialnego. Oznacza to, że wymagane będzie stosowne umocowanie prawne, aby beneficjent (bank) mógł skorzystać z tych zdeponowanych środków pieniężnych pochodzących od jednostki samorządu terytorialnego, a z dużym prawdopodobieństwem może ono przybrać m.in. formę pełnomocnictwa (względnie innego zakresowo zbliżonego w skutkach mechanizmu prawnego niekoniecznie oznaczonego wprost jako pełnomocnictwo) do pobrania tych środków. W konsekwencji, przy tak ukształtowanym stanie faktyczno-prawnym doszłoby do naruszenia art. 264 ust. 5 ustawy o finansach publicznych, bowiem w istocie rzeczy bank miałby możliwość dysponowania rachunkiem bankowym lokaty terminowej jednostki samorządu terytorialnego.
