Politycy psują kodeks

[i][b]Rozmowa z profesorem Andrzejem Markiem z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.[/b][/i]

[b]Rz: W tym roku zjazd odbył się w Toruniu i poświęcony był spójności prawa karnego z perspektywy jego nowelizacji. Dlaczego właśnie taki temat? Nie ma ważniejszych?[/b]

[b]prof. Andrzej Marek, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu:[/b] To sprawa najważniejsza. To, co się dzieje z prawem karnym, napawa przerażeniem. Dzisiejszy [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=44DE1E988884755D85448CB4A633F49A?id=74999]kodeks karny[/link] w ciągu 12 lat obowiązywania był nowelizowany aż 44 razy. Dla porównania kodeks z 1932 r., który obowiązywał do końca 1969 r. (przez 38 lat), zmieniano zaledwie dziewięć razy. Świadczy to o nadmiernej aktywności polityków. Oni do celów politycznych i populistycznych wyrywkowo poprawiają przepisy, tworzą nieprzemyślane typy przestępstw lub środki karne, nie bacząc na skutki swoich działań. Jedna nowelizacja goni drugą.

[b]Często zmiany w kodeksie są reakcją na tragiczne wydarzenia.[/b]

No właśnie. I na tym polega największy problem. Mamy tragiczne zdarzenie i natychmiast jest propozycja zaostrzenia kary za nie. Mało tego, na fali społecznej dyskusji i akceptacji projekt jest szybko uchwalany. Mija tydzień i mamy inne tragiczne zdarzenie i znów ta sama droga – powstaje projekt zaostrzający kary, jak burza przechodzi przez parlament i równie szybko wchodzi w życie. Nikt nie informuje ludzi, że ten surowszy przepis wobec sprawców w tej konkretnej sprawie i tak nie będzie miał zastosowania. Obowiązuje bowiem zasada, że prawo nie działa wstecz. Tempo nowelizacji nie służy też jakości. Pojawiają się przepisy z błędami tak istotnymi, że właściwie nie można ich stosować.

[b]A może to teoretycy są przewrażliwieni na punkcie zmian w prawie karnym i ich nietrafności?[/b]

Zapewniam, że nie. Przykładów jest sporo. Całkiem niedawno w kodeksie pojawił się nowy środek karny – zakaz wstępu do ośrodków gier i uczestnictwa w grach hazardowych. Tyle że nie ma przestępstwa, za które można to orzec. Błąd polega na tym, że naruszanie zasad urządzania i prowadzenia gier hazardowych reguluje kodeks karny skarbowy, a nie kodeks karny.

Albo inny przykład. Wprowadzamy przepis o karaniu za upublicznianie wizerunku nagiego ciała, ale już brakuje w nim opisu, o jaki wizerunek chodzi – z przodu, z tyłu, jakiej części ciała itd. Przecież żaden sąd nie wyda wyroku, opierając się na przepisie, który jest tak niejednoznaczny. Sędziowie są naprawdę w trudnej sytuacji.

[b]Dlaczego? Przecież to oni decydują o kwalifikacji prawnej czynu, to oni ferują wyroki. Nikt ich do niczego nie zmusza.[/b]

Negatywny skutek odnosi zaostrzanie kar. Podnoszenie kar minimalnych, wyłączanie warunkowego zawieszenia wykonania kary oraz obligatoryjność stosowania surowych środków karnych zmuszają sędziów do orzekania często wbrew sobie. Nie mają szansy na indywidualizowanie kary ani koniecznej swobody orzekania. To niezgodne z konstytucyjnymi zasadami.

Nie mówiąc już o klęsce państwa w obliczu 40-tysięcznej rzeszy prawomocnie skazanych, którzy czekają na miejsca w więzieniu.