Tymczasowe aresztowanie: Zagrożenie wysoką karą jest samodzielną przesłanką tymczasowego aresztowania

Potrzeba zastosowania tymczasowego aresztowania w celu zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania może być uzasadniona grożącą surową karą

Publikacja: 03.02.2012 11:55

Tymczasowe aresztowanie: Zagrożenie wysoką karą jest samodzielną przesłanką tymczasowego aresztowania

Foto: Fotorzepa, Jerzy Dudek jd Jerzy Dudek

Tak stwierdził w uchwale z 19 stycznia 2012 r. Sąd Najwyższy w powiększonym składzie (sygn. akt I KZP 18/11).

Z prośbą o rozstrzygnięcie zagadnienia prawnego dotyczącego treści artykułu 258 § 2 kodeksu postępowania karnego wystąpił w październiku 2011 r. do Sądu Najwyższego Rzecznik Praw Obywatelskich, który zastanawiał się, czy przepis ten ustanawia samodzielną przesłankę szczególną stosowania tymczasowego aresztowania, a tym samym, czy wynika z niego domniemanie, że podejrzany o popełnienie czynu zagrożonego wysoką karą będzie utrudniał prowadzenie postępowania karnego. Podstawą do wniesienia tego wniosku były rozbieżności w orzeczeniach sądów rejonowych, okręgowych i apelacyjnych, a także Sądu Najwyższego.

Art. 258 § 2 k.p.k. mówi, że jeżeli oskarżonemu zarzuca się popełnienie zbrodni lub występku zagrożonego karą pozbawienia wolności, której górna granica wynosi co najmniej 8 lat, albo gdy sąd pierwszej instancji skazał go na karę pozbawienia wolności nie niższą niż 3 lata, potrzeba zastosowania tymczasowego aresztowania w celu zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania może być uzasadniona grożącą oskarżonemu surową karą.

Sąd Najwyższy stwierdził, iż podstawy stosowania tymczasowego aresztowania, określone w art. 258 § 2 k.p.k., przy spełnieniu przesłanek wskazanych w art. 249 § 1 (np. w sytuacji, gdy zebrane dowody wskazują na duże prawdopodobieństwo, że oskarżony popełnił przestępstwo) i art. 257 § 1 k.p.k. (jeżeli np. nie jest wystarczający inny środek zapobiegawczy) i przy braku przesłanek negatywnych określonych w art. 259 § 1 i 2 k.p.k. (takich np. jak zagrożenie życia lub zdrowia), stanowią samodzielne przesłanki szczególne stosowania tego środka zapobiegawczego.

- Żaden przepis obowiązującego k.p.k. nie dopuszcza stosowania tymczasowego aresztowania przez dłuższy okres, nieuzasadniony okolicznościami sprawy i celami izolacyjnego środka zapobiegawczego - podkreślił SN.

Należy także wspomnieć, że w dotychczasowym orzecznictwie Europejski Trybunał Praw Człowieka, kładł szczególny nacisk na zapobiegawczy aspekt tymczasowego aresztowania. W sprawach G.K. przeciwko Polsce (38816/97, § 83-85) oraz J.G. przeciwko Polsce (36258/97, § 52-54), Trybunał zaznaczał, że obawa mataczenia, jako podstawa zastosowania tymczasowego aresztowania, nie może być wykorzystywana w sposób automatyczny, bez uzasadnienia, w jaki sposób niezastosowanie tymczasowego aresztowania mogłoby się przyczynić do utrudniania przez podejrzanego postępowania dowodowego.

Helsińska Fundacja Praw Człowieka podaje jednak, iż bardzo często można spotykać się z sytuacją, w której sam fakt, że zarzucany czyn należy do kategorii zbrodni lub jest zagrożony karą pozbawienia wolności np. od dwóch do dwunastu lat, przesądza o zastosowaniu w danej sprawie tymczasowego aresztowania - czytamy na stronie ebos.pl. Z praktyki wynika, że orzeczona ostatecznie w tych wypadkach kara zwykle nie dochodzi nawet do połowy górnej granicy ustawowego zagrożenia.

Tak stwierdził w uchwale z 19 stycznia 2012 r. Sąd Najwyższy w powiększonym składzie (sygn. akt I KZP 18/11).

Z prośbą o rozstrzygnięcie zagadnienia prawnego dotyczącego treści artykułu 258 § 2 kodeksu postępowania karnego wystąpił w październiku 2011 r. do Sądu Najwyższego Rzecznik Praw Obywatelskich, który zastanawiał się, czy przepis ten ustanawia samodzielną przesłankę szczególną stosowania tymczasowego aresztowania, a tym samym, czy wynika z niego domniemanie, że podejrzany o popełnienie czynu zagrożonego wysoką karą będzie utrudniał prowadzenie postępowania karnego. Podstawą do wniesienia tego wniosku były rozbieżności w orzeczeniach sądów rejonowych, okręgowych i apelacyjnych, a także Sądu Najwyższego.

Matura i egzamin ósmoklasisty
Matura i egzamin ósmoklasisty 2025 z "Rzeczpospolitą" i WSiP
Prawo drogowe
Ważny wyrok ws. płatnego parkowania. Sąd: nie można nakładać kar za spóźnienie
Oświata i nauczyciele
Nauczyciele nie ruszyli masowo po pieniądze za nadgodziny. Dlaczego?
Prawo w Polsce
Jak zmienić miejsce głosowania w wyborach prezydenckich 2025?
Prawo drogowe
Ważny wyrok dla kierowców i rowerzystów. Chodzi o pierwszeństwo