Likwidacja sądów rejonowych: ministerstwo odpowiada Iustitii i Themis

Nie powstały żadne nowe stanowiska funkcyjne w sądach powszechnych i nie zachodzi w tym przypadku niespójność działań podejmowanych przez ministra sprawiedliwości - odpowiada stowarzyszeniom sędziowskim resort sprawiedliwości

Publikacja: 09.10.2012 14:42

Karina Piątek

Wyjaśnienie Ministerstwa Sprawiedliwości jest następstwem uchwał podjętych przez dwa stowarzyszenia sędziowskie: Iustitia i Themis, które krytycznie odnoszą się do decyzji ministra w sprawie zniesienia niektórych sądów rejonowych.

- Nie wszystkie argumenty zawarte w tych uchwałach mają wymiar merytoryczny. Inne – mijają się z prawdą - uważa resort sprawiedliwości.

- W odniesieniu do pojawiającego się w uchwale SSP Iustitia zarzutu naruszenia art. 180 konstytucji RP, należy przypomnieć, iż z reguły każda zmiana organizacyjna w sądownictwie niesie za sobą możliwość zmiany właściwości rzeczowej spraw w których sędzia orzeka (np. likwidacja wydziałów czy pionów), jak i obszaru właściwości miejscowej (zniesienie sądu). Podobną argumentację można zastosować w przypadku tworzenia np. wydziałów zamiejscowych nie w wyniku likwidacji sądu. Zaprezentowany w uchwale sposób argumentacji czyni iluzorycznym uprawnienie ministra sprawiedliwości w zakresie dokonywania zmian organizacyjnych - czytamy w odpowiedzi MS.

Odnośnie dyrektorów sądów resort sprawiedliwości wskazuje, iż jedynie w dwudziestu kilku sądach przejmujących brak jest obecnie kierowników finansowych i zaznacza, że przy skali połączonych jednostek ich etatyzacja uzasadniać będzie powołanie kierownika między innymi w celu odciążenia od części obowiązków prezesów sądów.

Ministerstwo Sprawiedliwości uważa, że wprost trudno uznać za trafne pytanie zawarte w uchwale Stowarzyszenia Sędziów Themis z 7 października 2012 r. o konkretne efekty reorganizacji. Jego zdaniem przykłady można mnożyć, np.: zabezpieczenie prawidłowego funkcjonowania pionów orzeczniczych przy dążeniu do specjalizacji sędziów, co w sądach o limicie do 9 etatów było znacznie utrudnione. Stworzenie możliwości delegacji dla sędziów z tych sądów do jednostek wyższego szczebla, co w wielu przypadkach nie było możliwie z uwagi na wielkość jednostki. Racjonalniejsze wykorzystanie kadry w wyniku łącznej analizy obciążeniu połączonych sądów i możliwość odzyskania etatów, co w przypadku pojedynczych sądów nie miałoby miejsca. Ograniczenie sprawozdawczości na poziomie sądów (mniejsza liczba sądów rejonowych) i łatwiejszy nadzór nad mniejszą liczbą jednostek. Możliwość orzekania przez sędziów na szerszym obszarze właściwości (wynik łączenia sądów)- mobilność kadry.

- Nieefektywność działania, długotrwałość postępowań sądowych przypisana została w uchwale dużym jednostkom. Stanowisko to nie jest poparte analizą. Wydaje się, iż uchwała abstrahuje od specyfiki spraw, braku wieloletnich działań na rzecz zabezpieczenia prawidłowych warunków funkcjonowania większych jednostek przy dbałości o mniejsze jednostki, gorszych warunków lokalowych, mniejszej liczby kadry wspierającej sędziów itd. Nierównomierne obciążenie pracą jest w olbrzymim stopniu wynikiem wadliwego rozdziału etatów w latach, kiedy ustawy budżetowe przewidywały dodatkowe etaty. Niemniej od wielu lat brak jest dodatkowych etatów z ustaw budżetowych. Od kilku lat trwa żmudny proces wyrównywania skali obciążeń, lecz w wyniku dysponowania niewielką liczbą etatów ma on co do charakter wieloletni i na szczeblu sądów rejonowych najmniej widoczny - argumentuje resort sprawiedliwości.

Zdaniem MS zarzut Stowarzyszenia Themis, że minister sprawiedliwości „z jednej strony likwiduje 79 stanowisk prezesów likwidowanych sądów rejonowych, a z drugiej strony powołuje 55 nowych stanowisk funkcyjnych pełnomocników koordynatora krajowego ds. protokołu elektronicznego" nie jest precyzyjny.

- Pełnomocnicy ds. wdrożeń systemów informatycznych, a nie ds. protokołu elektronicznego - jak stwierdza się w uchwale - zostali bowiem powołani przez Koordynatora Krajowego po uzgodnieniu z Prezesem każdego Sądu Apelacyjnego i Okręgowego w oparciu o § 4 ust. 2 zarządzenia ministra sprawiedliwości nr 177/11 z 15 lipca 2011 r. w sprawie ustanowienia i zadań Koordynatora Krajowego ds. koordynacji wdrożeń systemów informatycznych w sądach powszechnych oraz utworzenia Zespołu Sterującego ds. realizacji systemu rejestracji przebiegu rozpraw sądowych w postępowaniach cywilnych w sądach powszechnych, a zatem nie z dniem 1 września 2012 roku, a ponad rok temu. Z dniem 1 września 2012 roku weszła w życie jedynie podstawa prawna do przyznawania pełnomocnikom dodatków funkcyjnych. Nie przesądza to w żaden sposób, o tym, że dodatki muszą otrzymać wszyscy pełnomocnicy. Przyznanie dodatków funkcyjnych nie jest bowiem w ogóle możliwe w odniesieniu do 27 pełnomocników, którzy są już sędziami funkcyjnymi (np. prezesami sądów, wizytatorami itd.) - wyjaśnia MS.

Resort sprawiedliwości zaznacza przy tym, iż pełnomocnicy dotychczas nie otrzymywali dodatków funkcyjnych, choć zakres ich ponadorzeczniczych obowiązków jest bardzo szeroki i obejmuje np. pomoc merytoryczną służbom informatycznym sądów we wdrożeniu systemów informatycznych o charakterze centralnym.

- Powołanie pełnomocników nie przełożyło się na umniejszenie obowiązków orzeczniczych, ponieważ sędziowie-pełnomocnicy orzekają w zakresie identycznym jak przed powołaniem ich na pełnomocników. Nie wiązało się i nie wiąże także ze zwiększeniem kadry sędziowskiej - podkreśla MS.