Nie tylko wzrost wynagrodzeń. Jak mają się zmienić przepisy o biegłych sądowych?

„Ilu pseudobiegłych, tyle pseudoopinii”, „dobry biegły jak Yeti”, „opinia biegłego od ręki, 12 miesięcy oczekiwania” – w ten mało poważny sposób prawnicy komentują niebagatelny problem z dostępem do ekspertyz w sądach. Od lat narastają bowiem trudności ze znalezieniem biegłych sądowych w wielu dziedzinach, a oczekiwanie na ich opinie powoduje, że procesy trwają dłużej.

Będzie reforma dotycząca biegłych sądowych. Projekt już jest gotowy

Problem ten dostrzegł resort sprawiedliwości i w lipcu ubiegłego roku zapowiedział, że szykuje rozwiązania, które pozwolą się z nim skutecznie uporać. Receptą ma być ustawa o biegłych, która w kompleksowy sposób ureguluje zasady wydawania opinii. Zadanie opracowania tych przepisów powierzono prof. Tadeuszowi Tomaszewskiemu z UW, który przed miesiącem informował, że projekt jest gotowy i od marca znajduje się w konsultacjach międzyresortowych.

Ostatecznie w poniedziałek, ponad rok od zapowiedzi, do wykazu prac legislacyjnych rządu wpisany został projekt ustawy o biegłych sądowych oraz instytucjach opiniujących. – Wprowadzenie ustawą przejrzystych reguł ustanawiania biegłych powinno przyczynić się do usprawnienia toku postępowań sądowych oraz postępowań przygotowawczych. (…) Ponadto przyjęcie rozwiązań przewidzianych w projekcie zwiększy zaufanie do opinii biegłych zarówno ze strony organów procesowych, jak też opinii publicznej, a także podniesie prestiż funkcji biegłego sądowego – przekonuje resort.

Jakie zmiany przewiduje ministerialny projekt? Przede wszystkim uregulowane zostaną zasady nabywania uprawnień biegłego sądowego. Otrzymywać je będzie osoba, która uzyska certyfikat wydawany przez Komisję Certyfikacyjną Biegłych Sądowych i Instytucji Opiniujących, a następnie zostanie wpisana do Krajowego Rejestru Biegłych Sądowych i Instytucji Opiniujących.

Czytaj więcej

Zawody prawnicze

Prof. Tomaszewski: Trzeba odbudować prestiż biegłego sądowego

Zamierzamy odbudować prestiż biegłego sądowego. Ich obecne wynagrodzenia są żenujące i należy je...

Biegli sądowi przejdą weryfikację i otrzymają certyfikat. Powstanie krajowy rejestr biegłych

Kluczowym elementem w procedurze certyfikowania biegłych ma być weryfikacja. Prof. Tomaszewski tłumaczył niedawno w rozmowie z „Rzeczpospolitą”, jak ten proces ma wyglądać. Co do zasady, kandydaci będą zgłaszali się sami, a do aplikacji powinni dołączyć odpowiedni zestaw dokumentów wraz z orzeczeniem o niekaralności.

– Następnie państwowa komisja certyfikacyjna skieruje sprawę do trzyosobowych zespołów oceniających. Jeśli na podstawie dokumentów zespoły te nie będą w stanie rzetelnie ocenić kwalifikacji kandydata, to zostanie on zaproszony na rozmowę. Kolejnym etapem, stosowanym zapewne w ostateczności, będzie sporządzenie przez kandydata próbnej opinii. Po uzyskaniu pozytywnej decyzji zespołu oceniającego sprawa wróci do komisji certyfikacyjnej, która wyda certyfikat biegłego – wyjaśniał prof. Tomaszewski.

Co ważne, projekt przewiduje nie tylko weryfikację biegłych indywidualnych, ale także instytucji zajmujących się opiniowaniem, jak uczelnie czy podmioty prywatne. One również będą musiały uzyskać odpowiedni certyfikat.

Wydawać je będzie także komisja certyfikacyjna, w skład której – jak tłumaczył pełnomocnik ministra – wejść ma 15 członków. Będą oni zgłaszani przez organizacje zawodowe zrzeszające specjalistów i przez ministra sprawiedliwości. – Niezwykle ważną rolę będą jednak pełnić trzyosobowe zespoły oceniające kandydatów na biegłych, w skład których będą wchodzić specjaliści z konkretnej dziedziny. Będą oni wskazywani przez organizacje rzeczoznawców i stowarzyszenia zawodowe – tłumaczył prof. Tomaszewski.

Projekt nie zamyka jednak drogi do powoływania tzw. biegłych ad hoc, działających doraźnie, w konkretnej sprawie. Ma to następować, gdy powołanie biegłego sądowego będzie niemożliwe lub znacznie utrudnione. Wtedy do wykonywania czynności biegłego może być zobowiązana także osoba lub instytucja, która ma odpowiednią wiedzę w danej dziedzinie. Co do zasady, będą to jednak wyjątkowe sytuacje.