Małgorzata Manowska: Już nigdy nie będą nas szanować

Jak pani ocenia wydarzenia związane z immunitetem posła Marcina Romanowskiego?

Nie mam prawa to takiej formalnej oceny, nie mam też takiego rozdwojenia jaźni jak niektórzy z moich koleżanek i kolegów, którzy raz wypowiadają się jako profesorowie prawa, raz jako sędziowie, a raz jako obywatele. Sąd wypowiedział się w tej sprawie i trzeba to uszanować.

A zachowanie prokuratury, która nie sprawdziła ochrony immunitetowej posła, czy to kompromitacja?

Nie oceniam prokuratury jako całej instytucji, pomyłki się zdarzają, to jest ryzyko zawodowe. Kwestia zakresu immunitetu parlamentarzystów zaangażowanych w prace Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy nie jest taka jednoznaczna, choć z tamtej strony płynęły wyraźne sygnały, które wskazywały na ochronę posła. Natomiast z całą pewnością nie podobają mi się obrazki z mediów siłowego wyprowadzania zatrzymanego, w kajdanach, w sytuacji kiedy deklarował, że sam się stawi w prokuraturze. Nie jest to pierwsza taka sytuacja, gdzie zachowanie służb jest nieproporcjonalne, zwłaszcza gdy powstaje wrażenie, że może być motywowane obecnością mediów.

Prokuratura nie sprawdziła ochrony immunitetowej u źródła, gdyż bazowała na eksperckich opiniach. Nie jest to zresztą pierwszy raz, kiedy opinie są impulsem dla rządzących do działania.

Ktoś kiedyś przedstawił satyryczny rysunek prezentujący odwróconą piramidę źródeł prawa. Opinie były na szczycie, a konstytucja zaledwie w środku stawki i chyba coś w tym jest. Tymczasem opinia nie jest i nigdy nie będzie źródłem prawa. Każdy prokurator czy sędzia ma prawo i obowiązek dokonywać samodzielnie wykładni prawa, a opinia nie może zastępować prawa, a tym bardziej autoryzować jego naruszenia.

Czytaj więcej

Sądy i trybunały

Pierwsza prezes SN przeciw dyskryminacji sędziów wykładowców

Prof. Małgorzata Manowska wystąpiła do Rzecznika Praw Obywatelskich w związku, z wykluczeniem z zajęć dydaktycznych sędziów przez dyrektora Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury.

Parlament przyjął nowelizację ustawy o KRS, która ma uzdrowić sytuację w tej instytucji. Wypadła z niej poprawka Senatu, utrzymująca bierne prawa wyborcze do rady dla tzw. neosędziów. Jak pani ocenia tę zmianę?

Niezależnie od tego, czy ta poprawka byłaby wprowadzona czy też nie, ta ustawa – na co wskazywał Sąd Najwyższy w swojej opinii – jest dyskryminująca i niezgodna z konstytucją, przerywa bowiem kadencję konstytucyjnego organu. Nieakceptowalna jest również próba pozbawienia praw wyborczych legalnie powołanych przez prezydenta sędziów. Ponadto ustawa jest w sposób oczywisty niekonstytucyjna z tego względu, że pozbawia członkostwa w KRS sędziów funkcyjnych. Tego typu rozwiązanie było już forsowane przed laty przez ministra Ziobrę, jednak Trybunał Konstytucyjny uznał je za niekonstytucyjne. Ponowne uchwalenie regulacji, o której niekonstytucyjności TK już raz przesądził, jest wyrazem arogancji władzy.

Czyli nie tylko prawa wyborcze tzw. neosędziów budzą pani zastrzeżenia?

Są tam oczywiście też dobre rozwiązania, ale ustawa jest niedopracowana. Najważniejsze pytanie brzmi – co dalej? Bo wprowadzenie określonych zasad do KRS musi czemuś służyć, a jeżeli miałoby służyć w przyszłości powszechnej weryfikacji sędziów, to nie ma na to zgody. Weryfikacja, szczególnie w sytuacji, w której nie przeprowadzono weryfikacji sędziów orzekających w okresie komunizmu, otworzy politykom szeroko drzwi do uzależnienia wymiaru sprawiedliwości, co gorsza miałoby się tak stać przy udziale samych sędziów.

Czytaj więcej

Sądy i trybunały

Manowska przegrała w sądzie. Prezes SN nie dostanie prawie 400 tys. zł

Pierwsza prezes SN Małgorzata Manowska nie dostanie od państwa blisko 400 tys. zł dodatkowego wynagrodzenia za kierowanie KSSiP. Warszawski sąd okręgowy właśnie oddalił jej pozew w tej sprawie.

To jaki model KRS jest dla pani optymalny? Ten, który jest teraz?

Ani poprzedni, ani obecny model mi nie odpowiada. Najważniejszą sprawą jest gwarancja dużej reprezentacji sędziów przy wyborze do KRS. Pomysł przeprowadzania wyborów powszechnych wśród samych sędziów jest jak najbardziej na miejscu. Ewentualnie mógłby to być model, w którym sędziowie w wyborach powszechnych przedstawiają swoich przedstawicieli parlamentowi, a ten wybiera członków KRS spośród przedstawionych kandydatów. Taka konstrukcja jest uzasadniona, bo skoro KRS miała być platformą porozumienia trzech władz, to parlament ma największy demokratyczny mandat do podejmowania takich działań.

Wiele wskazuje na to, że prezydent nie podpisze nowelizacji. Oznacza to w praktyce, że obecny model będzie obowiązywał nadal, ze wszystkimi konsekwencjami, czyli np. bojkotem tzw. neosędziów, nierozpisywaniem konkursów na nowe stanowiska sędziowskie itp.

Dla obywateli ma to bardzo duże znaczenie. Zmierzamy nieuchronnie w kierunku sytuacji, która ma miejsce w Ukrainie, gdzie w związku z konfliktem wokół tamtejszej KRS nieobsadzonych jest tysiące wakatów sędziowskich. W Polsce same zmiany w KRS nie wystarczą. To jest bardzo głęboki konflikt, w który zaangażowane były także zagraniczne trybunały. Potrzebne są systemowe, kompleksowe rozwiązania, ale żeby tak się stało, konieczny jest konsensus, którego nie wypracuje się, jeżeli strony nie chcą ze sobą rozmawiać.

A pani chce?

Tak i to nie jest pusta deklaracja, nawet namawiałam do tego ministra sprawiedliwości na obchodach święta 3 maja, ale Adam Bodnar nie zareagował w żaden sposób na moje zaproszenie do rozmów. Trudno, prosić się nie będę.

Czytaj więcej

Sądy i trybunały

Sędzia Małgorzata Manowska: minister Bodnar chce łamać konstytucję

Pierwsza prezes Sądu Najwyższego wskazuje w swoim oświadczeniu na „oczywistą i rażącą niekonstytucyjność obydwu projektowanych przepisów”. Chodzi o projekt zmian regulaminu urzędowania sądów powszechnych, autorstwa ministra sprawiedliwości Adama Bodnara.

A jak ocenia pani działania ministra sprawiedliwości, jeśli chodzi o zmiany w sądach?

Bardzo źle. Nie spodziewałam się takich działań ze strony byłego rzecznika praw obywatelskich, który np. za pomocą własnych rozporządzeń usuwa sędziów od rozstrzygania określonych kategorii spraw w sądach powszechnych. To jest dyskryminacja, która może doprowadzić do zapaści w wymiarze sprawiedliwości, i takie sygnały płyną już z całego kraju. Po dokonanym z pogwałceniem prawa odwołaniu prezesa Piotra Schaba przez ministra, podobne działania przeniosły się na inne warszawskie sądy. Pan minister rozpoczął wymianę kadrową w sądach rejonowych tuż przed wakacjami. Nie licząc się z zagrożeniem dezorganizacji pracy tych placówek, bo odwołanie prezesów i wiceprezesów sądów wiąże się z zapewnieniem m.in. zastępstw. Prezesi i wiceprezesi sądów rejonowych zostali potraktowani natomiast, jakby mieli rogi, kopyta i ogony i natychmiast trzeba byłoby się ich pozbyć.

Zresztą już samo odwołanie prezesa sądu apelacyjnego Piotra Schaba odbyło się z oczywistym naruszeniem prawa i dziwię się, że sędziowie tak łatwo zaakceptowali tę sytuację. Bo niezależnie od tego, czy się Piotra Schaba lubi, czy nie lubi, to jakieś zasady obowiązują. Trzeba uniemożliwić politykom dzielenie środowiska sędziowskiego. Politycy już nigdy nas nie będą szanować, w sytuacji kiedy godzimy się na takie działania jak odwołanie prezesa Schaba w oparciu o pełne tupetu twierdzenia, jakoby opinia kolegium SA nie była opinią. Poza tym niewyobrażalne jest, aby minister sprawiedliwości rozporządzeniem dyktował sędziom, jak mają wyglądać elementy uzasadnień do wyroków. Nawet jeśli minister robi to w sposób ogólnikowy, to jest to niedopuszczalne wkroczenie w sferę niezawisłości sędziowskiej.

Czy konflikt między tzw. starymi i nowymi sędziami SN jakoś się rozwiązał?

Nie ma konfliktu, mamy po prostu różne poglądy i na ogół nie orzekamy ze sobą. Pogodziliśmy się z tą sytuacją, mając na względzie dobro wymiaru sprawiedliwości. Dzięki temu sprawy idą do przodu i Sąd Najwyższy normalnie orzeczniczo funkcjonuje. Jak to się potocznie mówi, mamy „neosędziów” i „paleosędziów” i obojętne jest, jaki skład wyda wyrok. Ważne jest, że sąd nie jest zablokowany, choć są jednostki, które podejmują próby obstrukcji.

Czyli jest konsensus co do takiego podziału?

Nie, to nie tak, po drugiej stronie nie ma akceptacji, ale bardziej przyczajenie się, oczekiwanie na to, co się wydarzy. Sytuacja w SN mogłaby być inna, gdyby nie pojedynczy sędziowie, którzy cały czas próbują kołysać łodzią.

A jacy to sędziowie?

Tego nie mogę powiedzieć, ale mamy takich sędziów, którzy ciągle wkładają kij w mrowisko.

Czytaj więcej

Aplikacje i egzaminy

Zmiany w KSSiP. Neosędziowie nie będą szkolić przyszłych sędziów i prokuratorów

Sędziowie, którzy zostali awansowani na wniosek neoKRS, a także popierali listy kandydatów do neoKRS, nie będą prowadzić zajęć z aplikantami Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury - zdecydował dyrektor KSSiP prof. Piotr Girdwoyń.

A jakie mamy teraz proporcje, jeśli chodzi o nowych i starych sędziów w SN?

Patrząc po powołaniach, to 52:44 na rzecz nowych sędziów, ale nie jest to podział w pełni miarodajny, bo nie wszyscy starsi koledzy są przeciwko nam i nie wszyscy młodsi koledzy są za nowym kierownictwem. I jeżeli przyszłoby do głosowania na zgromadzeniu, to żaden wynik nie jest przesądzony. Tyle tylko, że starsi koledzy przyjęli taktykę, że dopóki w organach SN mieli większość, to bardzo chętnie przychodzili na posiedzenia kolegium, upominali się o zwołanie zgromadzenia, a teraz, kiedy proporcje się zmieniły, to w sprawie zgromadzenia zapadła cisza.

A mieszane składy działają?