Polski rząd przegrał w ostatnich latach przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) i Europejskim Trybunałem Praw Człowieka (ETPC) kilkanaście spraw o zmiany w wymiarze sprawiedliwości. Każdy aspekt reform ministra Zbigniewa Ziobry oba trybunały uznały za naruszenie prawa europejskiego obowiązującego w Polsce. Część naruszeń kosztuje nas już setki milionów złotych kar oraz blokadę miliardów euro z Funduszu Odbudowy. W najbliższych tygodniach czeka nas zapewne wszczęcie procedury wstrzymania regularnych funduszy UE w ramach rozporządzenia o warunkowości.
W wyroku ws. Dolińska-Ficek i Ozimek przeciw Polsce ETPC stwierdza wręcz: „naruszenie praw skarżących miało źródło w zmianach w polskim ustawodawstwie, które pozbawiły polskie sądownictwo prawa wyboru członków KRS i umożliwiły władzy wykonawczej i ustawodawczej bezpośrednią lub pośrednią ingerencję w procedurę powoływania sędziów, tym samym systematycznie naruszając legalność sądu złożonego z tak powołanych sędziów. W tej sytuacji, w interesie zasad praworządności oraz rozdziału władzy oraz niezależności sądownictwa, wymagane jest szybkie działanie naprawcze ze strony Państwa Polskiego".
Strasburg dla każdego
Po takim orzeczeniu każdy obywatel, w którego sprawie orzekał tzw. neosędzia, może skutecznie podnosić w ETPC, że jego sprawa sądzona była przez „niesędziego" i „niesąd" (brak gwarancji niezawisłości i bezstronności) i uzyskać odszkodowanie w związku z naruszeniem art. 6 europejskiej konwencji praw człowieka. Odpowiedzialna władza powinna niezwłocznie wykonać – tak aby ochronić każdego obywatela przed konsekwencjami oddania jego spraw w ręce wadliwie powołanych sędziów.
Powrót do praworządności musi polegać na systemowym (a nie wybiórczym) wykonaniu przez Polskę wyroków europejskich trybunałów. Na tym założeniu oparty jest projekt uzdrowienia wymiaru sprawiedliwości przygotowany przez Stowarzyszenie Sędziów Polskich „Iustitia", w pełni popierany przez skupiony w „Porozumieniu dla Praworządności" szeroki front organizacji obywatelskich i prawniczych, zaangażowanych w batalię o państwo prawa i demokratyczne partie opozycyjne, które zdecydowały się złożyć go w parlamencie. Teraz kompleksowy i przemyślany projekt jest gotów do prac legislacyjnych i debaty nad konkretami.
Czytaj więcej
Wszystko w rękach prezesów sądów – mówią prawnicy pytani o zalecenia dla Polski wyrażone przez szefową Komisji Europejskiej.