Sądownictwo: Prezydent Bronisław Komorowski podpisze projekty ustaw o SN, TK i sądach administracyjnych

Inicjatywa ustawodawcza prezydenta dotyczy nowej ustawy o Trybunale Konstytucyjnym oraz projektów nowel ustaw o Sądzie Najwyższym i prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

Trzy nowe projekty zostały skonsultowane z klubami parlamentarnymi. – Praktyką tej prezydentury jest konsultowanie się z najważniejszymi siłami politycznymi w Sejmie na początkowym etapie prac legislacyjnych – tłumaczy współpracownik Bronisława Komorowskiego.

Jeśli chodzi o Trybunał Konstytucyjny, to intencją prezydenta jest wprowadzenie zawitego terminu rozprawy i wyroku z uzasadnieniem (teraz średnio na wyrok czeka się 19 miesięcy). Sędziowie musieliby wydać wyrok w trzy miesiące po zakończeniu rozprawy. Sprawy o mniejszej wadze lub wcześniej rozważane przez TK miałyby być zakończone w miesiąc.

Zmiany dotyczą Trybunału Konstytucyjnego oraz Sądu Najwyższego

Prezydent chce również wprowadzenia większej transparentności w wyłanianiu kandydatów na sędziów TK. Prawo zgłaszania osób, spośród których posłowie zgłoszą kandydatów do TK, będą miały korporacje prawnicze i środowiska akademickie. Kandydaci będą musieli być w wieku 40–65 lat.

Celem ustawy jest poprawienie obecnej pracy Trybunału, który funkcjonuje od 16 lat pod rządami nowej konstytucji.

Największym wyzwaniem jest ustawa o Trybunale, bo to ważny ustrojowo organ. Z punktu widzenia obywateli największe znaczenie będzie mieć jednak zmiana dotycząca postępowań administracyjnych, bo w ich rezultacie dostęp do sądownictwa administracyjnego będzie łatwiejszy.

Sądy administracyjne rozpatrują rocznie ok. 70 tys. spraw, z których ok. 15 trafia do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Najważniejsze propozycje zmian to zwiększenie zakresu orzekania co do istoty sprawy przez wojewódzkie sądy administracyjne, a nawet NSA, przyznanie im kompetencji zobowiązania urzędu w wyroku do załatwienia sprawy w określony sposób.

Rozszerzony ma być katalog spraw rozpoznawanych w trybie uproszczonym. Wojewódzkie sądy administracyjne mają dostać tzw. uprawnienia samokontrolne, możliwość uchylenia zaskarżonego skargą kasacyjną wyroku i ponownego rozpoznania sprawy, jeżeli podstawy skargi kasacyjnej są usprawiedliwione.

Przewiduje się również rozszerzenie listy spraw rozstrzyganych przez referendarzy, m.in. na czynności związane z przyznawaniem prawa do adwokata (radcy) z urzędu.

Sądu Najwyższego dotyczy jedna zmiana: podniesienie granicy wieku, w którym sędzia SN przechodziłby z urzędu w stan spoczynku z obecnych 70 lat do 75 lat, co umożliwi wykorzystanie wiedzy i doświadczenia sędziów. Zgodnie z obecnymi przepisami sędzia SN może przejść w stan spoczynku, na swój wniosek, po ukończeniu 67. roku życia.