NIK o aferze zbożowej: Działania rządu PiS spóźnione i nieskuteczne

W ocenie NIK, jednym z głównych powodów wzrostu importu zbóż z Ukrainy do Polski była agresja Rosji na Ukrainę i wprowadzona w związku z tym w maju 2022 r. liberalizacja handlu z Ukrainą. Polegała na zniesieniu należności celnych przywozowych oraz zawieszeniu kontyngentów taryfowych na towary importowane z Ukrainy. – Rynek polski został zalany tańszym zbożem z Ukrainy a polscy rolnicy zostali z wyprodukowanym zbożem i rzepakiem w swoich gospodarstwach rolnych. Sytuacja ta przełożyła się na spadek cen zbóż w kraju, szczególnie w regionach graniczących z Ukraina i wywołała protesty polskich rolników – informował Michał Jędrzejczyk, radca prezesa NIK.

Wraz ze zwiększonym importem zwiększyły się ich zapasy na krajowym rynku rolnym: z ok. 3,8 mln ton w dniu 30 czerwca 2021 r. do 7 mln ton rok później i 9,7 mln ton w połowie 2023 r. Powierzchnia magazynowa w Polsce szacowana jest na ponad 24 mln ton zbóż i rzepaku.

- Głównym celem kontroli była odpowiedź na pytanie, czy zadania w zakresie importu i obrotu zbożem oraz rzepakiem z Ukrainy były rzetelne i skuteczne – mówił Marek Adamiak, dyrektor Departamentu Rolnictwa i Rozwoju Wsi NIK.

W ocenie NIK, rząd nie opracował systemowych rozwiązań zapewniających stabilność rynku rolnego, w tym funkcjonowania polskich producentów rolnych, a polityka rolna w tym zakresie oparta była na działaniach doraźnych, np. przyznaniu krajowej pomocy finansowej rolnikom w wysokości 0,5 mld zł i wprowadzeniu embargo na import produktów rolnych z Ukrainy. To wszystko nie rozwiązało w sposób kompleksowy problemu zwiększonego importu zbóż i rzepaku z Ukrainy, który stanowił konkurencję dla krajowej produkcji rolnej.

Jak dotąd, NIK nie skierował do prokuratury zawiadomień o możliwości popełnienia przestępstwa. - W naszej ocenie w tym momencie NIK nie ma ku temu podstaw, żeby takie zawiadomienia formułować, co nie znaczy, że to się nie pojawi w ciągu najbliższych kilku tygodni lub miesięcy - poinformowali przedstawiciele NIK.