Jędrzej Bielecki: Trudne zawieszenie broni z Brukselą

Polska nie wysadzi w powietrze Unii, a Unia nie zada śmiertelnego ciosu władzy PiS nad Wisłą. Na razie tylko taki kompromis okazał się możliwy.

Publikacja: 14.07.2021 21:00

Mateusz Morawiecki i Ursula vn der Leyen

Mateusz Morawiecki i Ursula vn der Leyen

Foto: European Union 2021 - Source : EC - Audiovisual Service/ Christophe Licoppe

Mateusz Morawiecki i Ursula von der Leyen przyszli na spotkanie w poniedziałek wieczorem w belgijskiej stolicy uzbrojeni po zęby. Premier – z groźbą przyjęcia przez Trybunał Konstytucyjny orzeczenia o wyższości prawa krajowego nad europejskim, które dla komisarza ds. wymiaru sprawiedliwości Didiera Reyndersa groziłoby zniszczeniem konstrukcji Unii. Szefowa Komisji Europejskiej – z opcją wstrzymania Funduszu Odbudowy dla Polski, podstawy Nowego Ładu, który ma zapewnić utrzymanie władzy przez PiS po wyborach.

Gdy po dwóch godzinach rozmów spotkanie delegacji zmierzało ku końcowi, wszyscy wyszli z sali poza Morawieckim i von der Leyen. Ci zostali na dłużej. Co sobie powiedzieli, pozostanie ich tajemnicą. Chwilę później Niemka napisała jednak na Twitterze o „dobrym spotkaniu", wymieniając ekologię, Fundusz Odbudowy i praworządność. Potwierdziło to przedstawicielstwo RP przy Unii, choć już bez tego ostatniego punktu. Nikt po broń atomową najwyraźniej nie sięgnął.

W ten sposób zaczyna nabierać kształtu trudne modus operandi między Warszawą i Brukselą. Z informacji „Rzeczpospolitej" wynika, że porozumiano się co do szczegółów wykorzystania Funduszu Odbudowy. Polska co prawda nie znalazła się wśród 12 krajów, które otrzymały w tym tygodniu zielone światło unijnej centrali w tej sprawie, ale powinno to wkrótce nastąpić.

W zamian polska strona będzie starała się zniuansować znaczenie orzeczenia, jakie wyda Trybunał Konstytucyjny. Jeśli stwierdzi, że ustawa zasadnicza ma moc nadrzędną nad prawem europejskim, będzie jasne, że nie wpłynie to na zmianę obowiązujących dziś w Polsce unijnych regulacji. Wyrok ma odnosić się do obszarów, w których Bruksela nie jest kompetentna. Trochę jak to zrobiła w kwietniu francuska Rada Stanu odnośnie do przechowywania danych – uznała, że owszem, Unia ma prawo dbać o ochronę prywatności Francuzów, bo takie otrzymała zadanie, ale Paryż nie może przez to zaniechać zapewniania bezpieczeństwa kraju w tym obszarze, bo to z kolei jest jego powinność. Warszawie chodzi więc bardziej o uwypuklenie złożoności układu, w którym siłą rzeczy kompetencje krajowe i wspólnotowe będą się czasami krzyżować, a nie ogłaszanie otwartego buntu przeciw Brukseli.

Ten kompromis powinno umocnić zbliżenie w kolejnej, kluczowej sprawie: ekologii. W środę von der Leyen przedstawiła niezwykle ambitny pakiet ograniczenia emisji szkodliwych gazów w Europie „Fit for 55". Przez ostatnie sześć miesięcy nad jego kształtem trwały żmudne negocjacje między Brukselą i Warszawą – stolicą kraju, który ma zapewne największe trudności w UE z przejściem na gospodarkę niskoemisyjną. Jego wynikiem jest kompromis, który – jak można usłyszeć od polskich decydentów – spełnia zasadniczą część postulatów naszego kraju. A to oznacza, że w długim procesie zatwierdzenia propozycji KE, który teraz się rozpoczyna, rząd nie przyjmie roli głównego hamulcowego.

Znacznie trudniej będzie rozwiązać spór o koncesję dla TVN. Von der Leyen jest tym zainteresowana nie tylko w obawie przed blokowaniem swobodnego przepływu kapitału, lecz przede wszystkim utrzymaniem wolności mediów w Polsce. Ma tu potężnego sojusznika w Waszyngtonie. W grę wchodzą podstawowe uwarunkowania dla naszego kraju: pozostanie w zachodnim, demokratycznym kręgu cywilizacyjnym i utrzymanie sojuszu ze Stanami. Decyzja o zakupie amerykańskich czołgów Abrams sygnalizuje, że przynajmniej to ostatnie jest dla polskich władz w cenie.

Na dalsze boksowanie, które trwa już szósty rok, jest natomiast skazany spór o praworzadność. W środę TSUE nakazał natychmiastowe zawieszenie prac Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego, w czwartek orzeknie w sprawie „stref wolnych od LGBT". Zachodnia opinia publiczna nabrała przekonania, że nad Wisłą zagrożone są rządy prawa zaś Parlament Europejski naciska na von der Leyen, aby ostrzej grała z Warszawą. To wyklucza poważniejszy ruch Brukseli. A i w Polsce pogłębiająca się polaryzacja sceny politycznej nie pozwala na kompromis. Pat będzie trwał.

To wszystko nie składa się więc na pokój, ale co najwyżej zawieszenie broni. We wrześniu odchodzi Angela Merkel, ostatni zachodni przywódca, któremu tak zależy na utrzymaniu Europy Środkowej w Unii. A w kwietniu o niepewną reelekcję będzie walczył Emmanuel Macron. Gdy nowa władza ukonstytuuje się w Berlinie i Paryżu, zacznie się kolejna runda polsko-unijnego starcia.

Mateusz Morawiecki i Ursula von der Leyen przyszli na spotkanie w poniedziałek wieczorem w belgijskiej stolicy uzbrojeni po zęby. Premier – z groźbą przyjęcia przez Trybunał Konstytucyjny orzeczenia o wyższości prawa krajowego nad europejskim, które dla komisarza ds. wymiaru sprawiedliwości Didiera Reyndersa groziłoby zniszczeniem konstrukcji Unii. Szefowa Komisji Europejskiej – z opcją wstrzymania Funduszu Odbudowy dla Polski, podstawy Nowego Ładu, który ma zapewnić utrzymanie władzy przez PiS po wyborach.

Pozostało 89% artykułu
Publicystyka
Flieger: Historia to nie prowokacja
Publicystyka
Kubin: Europejski Zielony Ład, czyli triumf idei nad politycznymi realiami
Publicystyka
Wybory samorządowe to najważniejszy sprawdzian dla Trzeciej Drogi
Publicystyka
Marek Migalski: Suwerenna Polska samodzielnie do europarlamentu?
Publicystyka
Rusłan Szoszyn: Zamach pod Moskwą otwiera nowy, decydujący etap wojny