Czy publiczna uczelnia ma płacić więcej za śmieci z akademika? Wyrok NSA

Zwrot w sprawie opłat za śmieci w akademikach. Naczelny Sąd Administracyjny (NSA) wydał ważny wyrok dla państwowych uczelni, które zostały zmuszone do opłat za śmieci od domów studenckich według mniej korzystnej kalkulacji, jak dla tzw. nieruchomości mieszanych.

Sprawa dotyczyła krakowskiej Akademii Górniczo-Hutniczej (AGH), która może poszczycić się największą w Polsce bazą zakwaterowania dla studentów. Ciemne chmury nad uczelnią zawisły, gdy Kraków zmienił podejście do sposobu naliczania opłat za śmieci od akademików. Częściowo miało to związek z uchwałami podjętymi przez miejskich radnych m.in. w zakresie zmiany wzorów deklaracji opłat śmieciowych. Wraz z wejściem ich w życie, tj. od 1 listopada 2020 r. nastąpiła bowiem konieczność złożenia przez właścicieli nieruchomości położonych na terenie Krakowa nowych (kolejnych) deklaracji o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Objęło to m.in. domy pomocy społecznej, akademiki, bursy, internaty itp. 

Czy akademik to nieruchomość mieszana czy niezamieszkała?

Schody zaczęły się, gdy uczelnia złożyła, tak jak dotychczas, druk deklaracji DB. Przeznaczony on jest dla nieruchomości, których nie zamieszkują mieszkańcy, a powstają w nich odpady komunalne. W trakcie weryfikacji dokumentów za okres od 1 listopada 2020 r. do 28 lutego 2022 r. urzędnicy dopatrzyli się nieprawidłowości. Odwołali się do orzecznictwa, zgodnie z którym akademiki powinny być zakwalifikowane jako nieruchomości, będące w części zamieszkane, a w części niezamieszkane, czyli tzw. mieszane. W związku z tym do akademików powinny być stosowane formularze typu DM, uwzględniające w części zamieszkanej faktyczną liczbę mieszkających studentów oraz w części niezamieszkanej liczbę pojemników i częstotliwość ich wywozu.

Czytaj więcej

Nieruchomości

Mieszkańcy zapłacą od kilograma śmieci. Jest nowy projekt rządu

Samorządy będą mogły różnicować wysokość opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi na podstawi...

Ta zmiana podejścia okazała się brzemienna w skutkach dla AGH. Po przeprowadzeniu postępowania i uwzględnieniu nowej kalkulacji miasto podliczyło uczelnię na sześciocyfrowe kwoty, z czego same odsetki za zwłokę opiewały na ponad milion zł. Zaskoczona zwrotem akcji uczelnia postanowiła walczyć o swoje. Ostatecznie jednak jej odwołanie nic nie dało. Samorządowe Kolegium Odwoławcze (SKO) nie dopatrzyło się podstaw, aby nieruchomości, na których znajdują się akademiki kwalifikować jako niezamieszkałe.

Uczelnia upierała się przy swoim. Przede wszystkim nie rozumiała, dlaczego ma płacić wysokie odsetki, skoro wszystkie opłaty za śmieci regulowała terminowo. Konsekwentnie kwestionowała też twierdzenie, że akademiki przy kalkulacji opłat za śmieci powinny być traktowane jako nieruchomości mieszane, a nie jako niezamieszkałe. 

Czy miasto może żądać wyższych opłat śmieciowych od akademików?

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie oddalił skargę uczelni. Zaakceptował stanowisko urzędników i wskazał na art. 6c ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, zwłaszcza na ust. 2b dotyczący tzw. nieruchomości mieszanych. Sąd przyznał, że ustawodawca nie zdefiniował pojęć „nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy” oraz „nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy”. Ale doszedł do przekonania, że pierwszy wariant, w kontekście konieczności zorganizowania wywozu śmieci, należy wiązać z faktycznym zamieszkiwaniem, a nie odwoływać się do wąskiego rozumienia terminu „zamieszkiwania”, jakie przypisuje się mu w kodeksie cywilnym.

W ocenie sądu redakcja spornych regulacji wskazuje, że zamiarem ustawodawcy nie było utożsamianie nieruchomości zamieszkanych, wyłącznie z tymi zamieszkałymi stale. Chodzi o to, aby wszystkie nieruchomości zamieszkane, nawet nieregularnie, wchodziły w zakres abstrakcyjnego pojęcia „nieruchomości zamieszkanych”, w przeciwieństwie do tych, w których nikt nie mieszka, a powstają odpady komunalne. Doświadczenie życiowe jednoznacznie wskazuje, że wytwarzać odpady komunalne mogą zarówno stali mieszkańcy, jak i osoby przebywające na danej nieruchomości tymczasowo, nawet nieregularnie.

Czytaj więcej

Usługi komunalne

Podwyżki opłat za śmieci w wielu gminach. Najnowszy przykład z Krakowa

To już postanowione – mieszkańcy Krakowa zapłacą więcej za odbiór odpadów komunalnych. Podwyżki c...

Uczelnia nie złożyła broni. Przed NSA zwracała uwagę, że przez całe lata urzędnicy akceptowali akademiki jako nieruchomości niemieszkalne i znienacka zmienili zdanie pod wpływem uchwał, które jedynie wprowadziły nowy wzór deklaracji śmieciowej.

AGH wskazywała też, że została zmuszona do uiszczania opłat za śmieci za cały miesiąc od każdego studenta, który mieszkał w akademiku choćby jeden dzień. Zdarzają się też sytuacje, że płaci podwójnie, gdy ktoś przenosi się z jednego domu studenckiego do drugiego. Do podobnych absurdów dochodzi także w przypadku tzw. akademików dyżurnych na czas egzaminów czy poprawek. W jednym z nich na 840 miejsc noclegowych opłatę śmieciową trzeba było uiścić od 1200 osób. Nie mówiąc już o dyskryminacji względem akademików prywatnych, które ze względu na swój komercyjny charakter płacą za śmieci mniej, bo są traktowane podobnie jak hotele czy pensjonaty. 

Co decyduje o wysokości opłaty za śmieci w akademikach, bursach czy domach studenckich?

NSA nie pozostał głuchy na te argumenty i uwzględnił skargę kasacyjną uczelni. Kluczem do takiego rozstrzygnięcia okazał się zarzut naruszenia art. 6c ust. 2b tzw. ustawy śmieciowej. To na jego podstawie miasto uznało akademiki za tzw. nieruchomości mieszane.

Sąd zauważył, że biorąc pod uwagę treść tego przepisu, konieczne staje się wyjaśnienie, co oznacza nieruchomość w części zamieszkaną. Co prawda NSA zasadniczo zgodził się z WSA, że właściwe w sprawie jest kryterium faktycznego zamieszkiwania, a nie to wynikające z kodeksu cywilnego. Niemniej przyjęcie tego kryterium musi być konsekwentne i przede wszystkim dawać możliwość jednoznacznego odkodowania kluczowej regulacji. 

Czytaj więcej

Nieruchomości

Naklejka na śmietniku to za mało, żeby wlepić karną opłatę za odpady

Żeby ukarać spółdzielnię czy wspólnotę mieszkaniową za niesegregowanie śmieci, trzeba ją zawiadom...

Zdaniem NSA, konieczne jest zestawienie zakresu regulacji art. 6c ust. 2b ustawy śmieciowej z realiami funkcjonowania akademika. Samo stwierdzenie, że w okresie studiów stacjonarnych poza miejscem stałego zamieszkiwania akademik stanowi dla studenta centrum życia nie wystarczy, by uznać go za nieruchomość w części zamieszkaną. W ocenie sądu w spornej sprawie nie zawsze kryterium dotyczące centrum życia będzie spełnione przykładowo dla osób, które przebywają w akademiku jeden czy dwa dni (w granicach dwóch miesięcy).

Sąd pierwszej instancji dla prawidłowego rozumienia art. 6c ust. 2b ustawy powinien wskazać sposób rozumienia zwrotu „nieruchomości, na których zamieszkują mieszkańcy”. Dopiero bowiem wskazanie jego zakresu rozumienia pozwoli na właściwe zastosowanie przepisu. Zwłaszcza że, jak tłumaczył sędzia NSA Paweł Borszkowski, zamieszkiwanie to jest czynność powtarzalna, a nie jednorazowa.

Wyrok jest prawomocny.