Restrukturyzacja zatrudnienia może być sposobem na uratowanie firmy

Koszty pracownicze są znacznym obciążeniem dla przedsiębiorstw. Nic więc dziwnego, że przy szukaniu oszczędności menedżerowie próbują ciąć koszty pracy. Zmiany w firmie nie muszą jednak oznaczać zwolnień.

Aktualizacja: 05.05.2020 16:34 Publikacja: 05.05.2020 16:15

Restrukturyzacja zatrudnienia może być sposobem na uratowanie firmy

Foto: AdobeStock

Obecnie konieczność zmian wewnątrz organizacji powodowana jest dodatkowo spadkiem zapotrzebowania na pracę z uwagi na liczne odgórne ograniczenia działalności lub spadek zamówień. Przy podejmowaniu decyzji o restrukturyzacji zatrudnienia należy pamiętać, że zmiany nie zawsze muszą się wiązać ze zwolnieniami. Przedsiębiorcy mają w tym zakresie dostępny szerszy wachlarz opcji.

Rozwiązania tarczy antykryzysowej

Obecnie pracodawcy mają do dyspozycji dodatkowe rozwiązania, które pozwalają odciążyć ich, a jednocześnie chronić miejsca pracy. Po pierwsze, przedsiębiorcy mają możliwość wprowadzenia przestoju ekonomicznego, rozumianego jako okres niewykonywania pracy przez pracownika – pomimo gotowości do jej wykonywania – z przyczyn, które go nie dotyczą.

Pracodawca wypłaca pracownikowi w okresie przestoju ekonomicznego wynagrodzenie obniżone maksymalnie o 50 proc., ale nie niższe niż wysokość minimalnej pensji, z uwzględnieniem wymiaru czasu pracy. Drugim udostępnionym przedsiębiorcom rozwiązaniem jest możliwość obniżenia wymiaru czasu pracy pracownika, z przyczyn go niedotyczących, o maksymalnie 20 proc., ale nie więcej niż do 0,5 etatu. Jednocześnie można pracownikom zmniejszyć proporcjonalnie wynagrodzenie za pracę, choć należy pamiętać, że nie może być ono niższe niż minimalne wynagrodzenie za pracę, z uwzględnieniem wymiaru czasu pracy po jego obniżeniu.

Łączenie rozwiązań

Opisane wyżej środki można przy tym odpowiednio ze sobą łączyć w zakładzie pracy, obejmując część pracowników przestojem, a innych – obniżonym wymiarem czasu pracy. Każdorazowo należy jednak przy doborze grup zawodowych i pracowników kierować się obiektywnymi kryteriami. Rozwiązaniami tymi można ponadto objąć również osoby zatrudnione na podstawie umów cywilnoprawnych.

Ogromną zaletą rozwiązań antykryzysowych jest, bez wątpienia, możliwość – po spełnieniu odpowiednich warunków – uzyskania na okres trzech miesięcy dofinansowania z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, obejmującego części wynagrodzenia pracowników oraz składki płacone za nich na ubezpieczenie społeczne (przy OWU – do 2452,27 zł, a przy przestoju – 1533,09 zł brutto miesięcznie na jedną osobę). Wówczas jednak należy liczyć się z zakazem wypowiadania umów pracownikom objętym dofinansowaniem.

Musi nastąpić spadek obrotów

Warunkiem skorzystania z przedstawionych rozwiązań jest wystąpienie spadku obrotów (w określonej wysokości) oraz zawarcie ze stroną pracowniczą porozumienia w zakresie wprowadzanych rozwiązań.

Wypowiedzenie warunków pracy

Pierwszym rozwiązaniem, które powinien rozważyć pracodawca, jeżeli myśli o redukcji etatów, jest zmiana warunków zatrudnienia pracowników. W tym trudnym dla przedsiębiorców okresie, załoga często rozumie ciężkie położenie pracodawcy i – dla ochrony własnych miejsc pracy – może zdecydować się na zawarcie porozumienia zmieniającego. Rozwiązanie to jest o tyle korzystne, że za jego pomocą strony mogą zmienić praktycznie wszystkie postanowienia umowy (w zakresie obowiązujących przepisów prawa pracy), gdyż porozumienie takie korzysta z zasady swobody umów.

Gdyby jednak pracownicy nie byli chętni do współpracy, pracodawca ma możliwość zmiany umowy o pracę w drodze wypowiedzenia zmieniającego. W tej formie można zmienić m.in. wymiar czasu pracy i wynagrodzenie, ale też rodzaj pracy i zakres powierzonych obowiązków. Wypowiedzenie zmieniające jest oświadczeniem woli składanym przez pracodawcę pracownikowi. Warto jednak pamiętać, że pracownik może nie wyrazić zgody na nowe warunki zatrudnienia, co skutkować będzie rozwiązaniem umowy o pracę z upływem okresu wypowiedzenia.

Redukcja etatów

Może się jednak okazać, że wyżej opisane środki nie są wystarczające i pracodawca musi się rozstać z niektórymi pracownikami. Tak, jak w przypadku zmiany warunków zatrudnienia, również przy rozwiązaniu umowy o pracę z pracownikami, możliwe jest zawarcie porozumienia. Ważnym dla pracodawcy aspektem tego wyjścia są możliwości rozwiązania umowy również, gdy pracownik przebywa na urlopie wypoczynkowym czy zwolnieniu lekarskim, a także modyfikacji okresów wypowiedzenia. Pracownicy mogą jednak nie być skłonni do skorzystania z tej drogi rozwiązania umowy, gdyż może się ona wiązać dla nich z utratą szansy na zasiłek dla bezrobotnych i brakiem dodatkowych dni wolnych na poszukiwanie pracy. Wówczas konieczne będzie wypowiedzenie umów o pracę.

Przy wyborze tej ścieżki należy pamiętać o szeregu wprowadzonych Kodeksem pracy ograniczeń i wymogów w zakresie wypowiadania umów o pracę. Warto mieć na uwadze m.in. ochronę przed wypowiedzeniami niektórych kategorii pracowników, ale również kwestie zachowania odpowiedniej formy, prawidłowego wręczenia wypowiedzenia czy wskazania w nim przyczyny rozwiązania umowy i zawarcia odpowiednich pouczeń.

Zwolnienia grupowe

Szczególną ostrożność przy rozwiązywaniu umów o pracę powinni zachować przedsiębiorcy zatrudniający liczną załogę. Pracodawca, który zatrudnia powyżej 20. osób i w okresie 30. dni zwalnia dużą liczbę (10–30) pracowników z przyczyn ich niedotyczących, powinien liczyć z dodatkowymi obowiązkami wynikającymi z tzw. ustawy o zwolnieniach grupowych. Konsekwencją takich licznych zwolnień są m.in. utrudnienia proceduralne obejmujące obowiązek konsultacji ze stroną pracowniczą, ustalenie w regulaminie lub porozumieniu zasad zwolnień, konieczność składania zawiadomień do PUP oraz wydłużenie procesu restrukturyzacji zatrudnienia. Należy mieć również na uwadze obowiązek wypłaty pracownikom odpraw (w wysokości od jedno – do trzykrotności wynagrodzenia) i ich roszczenia o przywrócenia do pracy. Co ważne, niektóre przepisy ustawy mają zastosowanie również do zwolnień indywidualnych. Wystarczy, że pracodawca, zatrudniający powyżej 20. pracowników, zwolni choćby jednego, jeśli jedynym powodem rozwiązania umowy są przyczyny leżące po stronie pracodawcy. Wówczas zrealizuje się m.in. uprawnienie pracownika do odprawy.

To trzeci temat z cyklu „Restrukturyzacja w dobie Covid 19 – nie pozwól firmie upaść".

Drugi artykuł z cyklu był w dodatku „Rachunkowość i Biznes" 29 kwietnia:

Warto negocjować zadłużenie i układy spłaty".

Pierwszy: Restrukturyzacje umów z kontrahentami" był 24 kwietnia w dodatku „Biznes".

Katarzyna Koprowska prawnik w Departamencie Doradztwa Prawnego w Mariański Group Kancelarii Prawno- -Podatkowej

Zwolnienia, choć często są pierwszą myślą, która pojawia się przy konieczności cięcia kosztów pracowniczych, nie są jedynym rozwiązaniem tej kwestii. Warto przeanalizować inne możliwości, które nie tylko zniwelują np. obowiązek późniejszego zatrudniania i szkolenia nowych pracowników, ale też pozwolą na uratowanie miejsc pracy. Przy podejmowaniu decyzji w zakresie restrukturyzacji zatrudnienia należy zatem przeanalizować dostępne opcje i dobrać je odpowiednio do potrzeb przedsiębiorcy. Należy przy tym mieć na uwadze, że przeprowadzanie zmian organizacyjnych wiąże się z ryzykiem nie tylko gospodarczym, ale też prawnym. Dlatego też należy przeprowadzić restrukturyzację w sposób przemyślany i odpowiednio przygotowany, by uniknąć przyszłych sporów, pozwów i kontroli.

Obecnie konieczność zmian wewnątrz organizacji powodowana jest dodatkowo spadkiem zapotrzebowania na pracę z uwagi na liczne odgórne ograniczenia działalności lub spadek zamówień. Przy podejmowaniu decyzji o restrukturyzacji zatrudnienia należy pamiętać, że zmiany nie zawsze muszą się wiązać ze zwolnieniami. Przedsiębiorcy mają w tym zakresie dostępny szerszy wachlarz opcji.

Rozwiązania tarczy antykryzysowej

Pozostało 94% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Prawo karne
CBA zatrzymało znanego adwokata. Za rządów PiS reprezentował Polskę
Spadki i darowizny
Poświadczenie nabycia spadku u notariusza: koszty i zalety
Podatki
Składka zdrowotna na ryczałcie bez ograniczeń. Rząd zdradza szczegóły
Ustrój i kompetencje
Kiedy można wyłączyć grunty z produkcji rolnej
Sądy i trybunały
Sejm rozpoczął prace nad reformą TK. Dwie partie chcą odrzucenia projektów