Zgodnie z art. 805 § 1 k.c. ubezpieczyciel zobowiązuje się przez umowę ubezpieczenia, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczony zobowiązuje się zapłacić składkę. Konkretyzację zapisów umownych w przypadku umów dobrowolnych (np. AC, NNW) stanowią ogólne warunki umów (zwane OWU), czyli wzorzec umowy ubezpieczenia oraz zapisy konkretnej polisy. OWU stanowią integralna część umowy ubezpieczenia, określają przedmiot i zakres ubezpieczenia, a więc co ubezpieczamy, od czego (od jakich ryzyk) i w jakim zakresie. Określają one również prawa i obowiązki stron umowy ubezpieczenia, sposób ustalania wysokości szkody oraz wypłaty odszkodowania.
Broker czy przedstawiciel towarzystwa ubezpieczeniowego ma obowiązek, przy zawarciu umowy ubezpieczenia, doręczenia klientowi OWU. Należy pamiętać, iż w każdej polisie znajdzie się klauzulę, zgodnie z którą, składając na niej podpis, oświadcza się, że otrzymało się OWU i zapoznało się z ich treścią.
Łącząca przedsiębiorcę i towarzystwo ubezpieczeniowe umowa ubezpieczenia ma charakter dobrowolny w rozumieniu art. 12 ust. 2 ustawy z 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej. Na zasadzie swobody umów, wyrażonej w art. 3531 k.c., strony mogą dowolnie ułożyć treść umowy. Zasada ta odnosi się również do możliwości kształtowania zapisów OWU czy klauzul dodatkowych znajdujących się w polisach. Może więc się zdarzyć, że polisa (której integralną część stanowią OWU), wykupiona przez pana dla przedsiębiorstwa, zawiera wyjątkowo szeroki katalog wyłączeń ochrony. Każde bowiem ubezpieczenie zawiera wyłączenia odpowiedzialności, czyli sytuacje, w których ubezpieczyciel nie ponosi odpowiedzialności, gdy wystąpi szkoda.
Skoro umowa ubezpieczenia firmy miała charakter dobrowolny, to kluczowe znaczenie będą miały zapisy znajdujące się w OWU. Jak zauważył Sąd Apelacyjny w Łodzi; „regulacje ustawowe czynią z umowy ubezpieczenia umowę co do zasady adhezyjną, a więc opartą na wzorcu umownym" (Sąd Apelacyjny w Łodzi, wyrok z 3 października 2013 r., I ACa 470/13).
Jeśli wziąć to pod uwagę, determinujące znaczenie dla oceny zasadności wchodzenia na drogę sądową przeciwko ubezpieczycielowi będzie miała interpretacja postanowień ogólnych warunków ubezpieczenia, a przede wszystkim zapisów dotyczących wyłączeń odpowiedzialności. Dokonując wykładni postanowień umowy, należy oprzeć się nie tylko na samej treści, ale także na dyrektywach interpretacyjnych wynikających z art. 65 § k.c., które przyznają pierwszeństwo zgodnemu zamiarowi stron i celowi umowy. Jednak warto pamiętać również o tym, że w przypadku trudności interpretacyjnych zapisów ogólnych warunków ubezpieczeń zapisy te powinno się interpretować na korzyść klienta.
