Ustawa z 10 września 2015 roku o zmianie ustawy – Kodeks karny, ustawy – Prawo budowlane oraz ustawy – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (DzU z 2015 r., poz. 1549) weszła w życie 7 stycznia 2016 roku. Zmierza ona do zwiększenia ochrony lokatorów budynków mieszkalnych, w szczególności w związku z działaniami tzw. czyścicieli kamienic. Treść nowych przepisów jest jednak na tyle pojemna, że mogą one znaleźć zastosowanie nie tylko w przypadku działań „czyścicieli kamienic". Z pewnością powinni się z nimi zapoznać właściciele oraz zarządcy administrujący budynkami mieszkalnymi, ponieważ wprowadzane przepisy wiążą się z nowymi obowiązkami tych podmiotów w zakresie utrzymania obiektów budowlanych, w szczególności pod kątem potrzeb lokatorów. Naruszenie nowych przepisów przez właściciela lub zarządcę nieruchomości może pociągnąć za sobą odpowiedzialność administracyjną, a nawet karną.
Jedną z przyczyn wprowadzenia nowelizacji były częste w ostatnich latach i nagłaśniane medialnie sprawy tzw. czyszczenia kamienic, czyli pozbywania się lokatorów budynków mieszkalnych przez właścicieli, zarządców lub inne „specjalizujące się" w tym podmioty. Ustawodawca, reagując na te działania, dokonał zatem zmian w prawie budowlanym oraz kodeksie karnym. Zmiany prawa budowlanego dotyczą przepisów regulujących utrzymanie obiektów budowlanych, w szczególności w zakresie obowiązkowych kontroli. W kodeksie karnym pojawił się natomiast nowy rodzaj przestępstwa, którego znamiona wypełniają czyny zazwyczaj dokonywane celem pozbycia się niechcianego lokatora z nieruchomości stosowane przez „czyścicieli kamienic".
Jak jest teraz
W celu pełniejszego i bardziej zrozumiałego omówienia wprowadzonych zmian warto przedstawić dotychczasowy (i nadal obowiązujący) stan prawny w omawianym zakresie.
Przepisy prawa budowlanego nakładają na właściciela lub zarządcę obiektu budowlanego (w szczególności budynku mieszkalnego) szereg obowiązków związanych z utrzymaniem obiektu i jego prawidłową eksploatacją. Zgodnie z art. 5 ust. 2 prawa budowlanego obiekt budowlany należy użytkować w sposób zgodny z jego przeznaczeniem i wymaganiami ochrony środowiska oraz utrzymywać w należytym stanie technicznym i estetycznym, nie dopuszczając do nadmiernego pogorszenia jego właściwości użytkowych i sprawności technicznej, w szczególności w zakresie związanym z takimi wymaganiami, jak np.:
? spełnianie podstawowych warunków dotyczących obiektów budowlanych w zakresie nośności i stateczności konstrukcji, bezpieczeństwa pożarowego, higieny, zdrowia i środowiska, bezpieczeństwa użytkowania i dostępności obiektów, ochrony przed hałasem czy oszczędności energii i izolacyjności cieplnej,