Po ustaniu wspólności majątkowej można żądać podziału

[b]Czytelnik w związku z nieporozumieniami m.in. na tle majątkowym zawarł z żoną w 2008 r. notarialną umowę o rozdzielności majątkowej. Teraz zamierza wnieść sprawę o rozwód, a później wystąpić o podział majątku. Chce wiedzieć, czy roszczenie takie przedawnia się i w jakim czasie. Uważa on, że ze względu na wyższe zarobki i wkład w tworzenie majątku należy mu się większa jego część. Czy sąd może to uwzględnić?[/b]

Przed sądem można się też domagać ustalenia nierównych udziałów w tym majątku, ale sąd uwzględni to żądanie tylko w wyjątkowych sytuacjach.

[srodtytul]W każdym czasie [/srodtytul]

Prawo występowania do sądu o podział majątku dorobkowego nie przedawnia się.

Każde z małżonków czy byłych małżonków może po ustaniu wspólności majątkowej w każdym czasie wystąpić do sądu z wnioskiem o podział tego majątku. Przyczyną jej ustania może być umowa notarialna o rozdzielności majątkowej (intercyza), rozwód, separacja, ale także orzeczenie sądu ustanawiające rozdzielność, wydane w trakcie małżeństwa na żądanie jednego z małżonków, a nawet jego wierzyciela. Wspólność ustaje także z chwilą śmierci drugiej połowy. Podział majątku wspólnego może wówczas nastąpić podczas sprawy o dział spadku po zmarłym małżonku.

Trzeba zaznaczyć, że w każdym czasie małżonkowie mogą dokonać zgodnego, umownego podziału majątku dorobkowego i jeśli taka jest ich wola, nie musi to być podział po równo. Możliwe jest też zawarcie ugody przed sądem.

[srodtytul]Zasadniczo po równo [/srodtytul]

Przyczyna ustania wspólności nie ma wpływu na zasady podziału majątku wspólnego. Zawsze są takie same. Przedmiotem podziału może być tylko majątek wspólny, dorobkowy. Nie jest nim objęty majątek osobisty każdego z małżonków, jeśli taki posiadają.

Przedmioty majątkowe nabyte, a więc przede wszystkim kupione podczas małżeństwa przez oboje małżonków, a także przez każde z nich z osobna, tworzą ich majątek wspólny (dorobkowy).

Przy podziale obowiązuje generalna zasada, że udziały męża i żony w majątku wspólnym są równe, chyba że co innego zostało ustalone w intercyzie. Wartość tego, co przypadnie każdemu z byłych małżonków, także powinna być taka sama bez względu na stopień przyczynienia się do powstania tego dorobku. [b] Sąd ma obowiązek z urzędu ustalić skład i wartość majątku dorobkowego; nie może poprzestać na inicjatywie samych małżonków czy eksmałżonków.[/b] Przy ustalaniu wartości poszczególnych dóbr nieruchomości, ruchomości składających się na majątek wspólny uwzględnia się ceny z chwili orzekania o podziale. Miarodajne są ceny rynkowe.

Przy ustalaniu wartości poszczególnych dóbr sąd musi uwzględnić związane z nimi obciążenia. Do nich należy przede wszystkim hipoteka na nieruchomości.

[srodtytul]Możliwy jest wyjątek od reguły [/srodtytul]

Zarówno mąż, jak i żona mogą się jednak domagać, żeby sąd uwzględnił stopień przyczynienia się każdego z nich do powstania majątku. W skrajnych przypadkach sąd może całkowicie pozbawić jednego z nich udziału.

Musi jednak istnieć wyraźna dysproporcja w przyczynieniu się do powstania majątku, a jednocześnie ważne powody uzasadniające konieczność ustalenia nierównych udziałów, a tym bardziej pozbawienia ich jednego z małżonków.

Ważnym powodem ustalenia nierównych udziałów może być długoletnia separacja, podczas której każde z małżonków gospodarowało oddzielnie. Nie wystarczy natomiast udowodnić, że majątek został zgromadzony wyłącznie dzięki wysokim zarobkom męża, że to on na przykład w wyniku pomyślnej gry na giełdzie znacznie go pomnożył. Przez przyczynienie się do powstania majątku dorobkowego rozumie się bowiem nie tylko wysokość zarobków czy innych dochodów każdego z małżonków, ale także to, jak każde z nich nimi gospodarowało. Przy ocenie tego przyczynienia się sąd musi uwzględniać również nakład osobistej pracy włożonej w wychowywanie dzieci i w prowadzenie wspólnego gospodarstwa domowego.

[ramka][b]Z rozliczeniem nakładów [/b]

W razie podziału majątku wspólnego małżonek obowiązany jest do zwrotu mężowi czy żonie nakładów z majątku wspólnego na jego majątek osobisty. Tak będzie np., gdy z majątku wspólnego sfinansowana została budowa domu na działce odziedziczonej przez męża albo spłacony był dług obciążający majątek odrębny, np. kredyt zaciągnięty przez żonę przed ślubem na kupno mieszkania stanowiącego jej własność osobistą.