Czynny żal: Odpowiedzialność podatnika za źle wypełniony PIT

Czy możliwość skorzystania z instytucji czynnego żalu jest wyłączona po ujawnieniu czynu i wszczęciu wobec sprawcy postępowania karnego skarbowego – na tak postawione pytanie odpowie  Sąd Najwyższy (sygnatura akt: I KZP 3/12).

Pytający sąd okręgowy uważa, że artykuł kodeksu karnego skarbowego jest rozbieżnie interpretowany w doktrynie, a orzecznictwo SN, poza powołaniem się na  jeden z poglądów, nie podejmowało próby głębszej analizy jego wykładni.

W sierpniu 2011 r. Piotra M. oskarżono o oszustwo podatkowe. Dwa miesiące później w październiku sąd jednak umorzył jego sprawę. Powołał się przy tym m.in. na art. 16 a i 17 kodeksu karnego skarbowego. Pierwszy stanowi, że nie podlega karze za przestępstwo (wykroczenie) skarbowe ten, kto złożył prawnie skuteczną korektę deklaracji podatkowej wraz z uzasadnieniem przyczyny korekty i w dodatku w całości uiści zaległą należność. Drugi reguluje warunki dobrowolnego poddania się karze. Postanowienie o umorzeniu zaskarżył prokurator.

Zarzucił sądowi obrazę prawa materialnego poprzez wadliwe przyjęcie, że wystarczającym powodem zastosowania artykułu o czynnym żalu jest uiszczenie zaległych należności.

Przyznanie się po fakcie powinno wykluczać czynny żal – uważają karniści

Prokurator przekonywał także, że w uzasadnieniu przyczyny korekty nie wystarczy  powołanie się na ustalenia poczynione w toku kontroli skarbowej.

– Prawidłowa interpretacja tej przesłanki oznacza, iż składając korektę   deklaracji podatkowej, należy podać w jej uzasadnieniu okoliczności złożenia korygowanych deklaracji, wyjaśnić powody podania fałszywych danych w korygowanych deklaracjach oraz przesłanki ich weryfikacji – uzasadnia zażalenie.

Prokurator przywołuje komentarze ekspertów. Ci twierdzą, że ujawnienie czynu przez organ ścigania i rozpoczęcie postępowania karnego skarbowego dezaktualizują możliwość skorzystania przez sprawcę z instytucji czynnego żalu.

Argument? Możliwość skorzystania z niego dezaktualizuje  wszczęcie postępowania podatkowego.  Ten pogląd spotkał się  z akceptacją SN w jedynym wydanym na gruncie art. 16 a k.k.s. orzeczeniu (postanowienie SN z 17 maja 2007 r.). W jego uzasadnieniu SN nie dokonywał jednak pogłębionej, szczegółowej wykładni art. 16 a k.k.s.

Prokurator wnosi o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do merytorycznego rozpoznania.

Sprawa trafiła do sądu okręgowego. Ten, mając wątpliwości, postanowił poprosić o pomoc SN.