Świadkowie mają być lepiej chronieni

Upowszechnienie przesłuchania w postaci wideokonferencji oraz zasady poufności danych dotyczących miejsca zamieszkania i zatrudnienia – takie rozwiązania mają poprawić ochronę świadków w sprawach karnych.

Publikacja: 02.12.2013 14:08

Świadkowie mają być lepiej chronieni

Foto: Fotorzepa, Michał Walczak

Interpelację poselską w sprawie niewystarczającej ochrony świadków składających zeznania w procesach karnych złożyli do Ministra Sprawiedliwości posłowie Platformy Obywatelskiej Józef Lassota i Anna Nemś. Powołują się oni na opinie ekspertów.

Zwracają oni uwagę na fakt, iż świadkowie zeznający w procesach karnych w Polsce nie mogą liczyć na takie gwarancje, jakie przysługiwałyby im w innych krajach unijnych w związku ze złożeniem zeznań obciążających przestępców. Przykładowo w Wielkiej Brytanii, Belgii, na Węgrzech, Słowacji czy we Włoszech świadkom przysługuje prawo do relokacji (zmiany miejsca zamieszkania) czy też zmiany tożsamości lub wyglądu. Tego rodzaju możliwości są w Polsce zarezerwowane jedynie dla świadków koronnych, a więc byłych przestępców decydujących się zeznawać przeciwko swoim mocodawcom lub wspólnikom.

Dalej posłowie zauważają, iż w Polsce świadkowie przestępstw, którzy nie popełnili żadnych czynów niedozwolonych, są zobowiązani do złożenia zeznań i mimo że nie posiadają ochrony należnej świadkom koronnym, nie mogą, w przeciwieństwie do oskarżonych, odmówić składania zeznań.

Zdaniem ekspertów katalog ochrony świadków powinien ulec jak najszybszej zmianie na ich korzyść i musi być adresowany do wszystkich zeznających, a nie tylko zarezerwowany dla świadków koronnych. - Zmiana przepisów w tym zakresie z pewnością wpłynęłaby nie tylko na poprawę bezpieczeństwa świadków, ale również poprawiłaby jakość składanych przez nich zeznań – piszą posłowie.

Udzielający odpowiedzi na interpelację wiceminister Michał Królikowski podkreślił, iż zmiany wprowadzane w ostatnich latach do procedury karnej w większym stopniu skupiają się na prawach i interesach pokrzywdzonych oraz świadków. Za przykład podaje wprowadzenie do Kodeksu postępowania karnego dyrektywy, uwzględniającego w postępowaniu karnym prawnie chronionych interesów pokrzywdzonego, najczęściej występującego także w charakterze świadka (art. 2 § 1 pkt 3 K.p.k.).

Jednocześnie Królikowski zaznacza, iż pomimo tych pozytywnych zmian wprowadzonych w ostatnich latach z inicjatywy Ministerstwa Sprawiedliwości, nadal brak jest kompleksowego aktu prawnego mającego na celu ochronę każdego świadka i pokrzywdzonego, w szczególności w wypadku realnego niebezpieczeństwa dla jego życia lub zdrowia z uwagi na obowiązek złożenia zeznań obciążających sprawców przestępstw.

Wiceminister poinformował, iż w resorcie sprawiedliwości podjęto prace nad projektem ustawy o ochronie pokrzywdzonego i świadka. Ma ona określać zasady, warunki, zakres i sposób udzielania, cofania oraz zakończenia ochrony lub pomocy pokrzywdzonemu i świadkowi w postępowaniu karnym i karnoskarbowym.

Podstawowym założeniem projektu jest wprowadzenie instrumentów ochrony i pomocy pokrzywdzonemu i świadkowi w procesie karnym z podziałem na dwie zasadnicze grupy: instrumenty „miękkie", do których nielimitowany dostęp miałby każdy pokrzywdzony i świadek w procesie karnym, oraz instrumenty oparte na regulacjach ustawy o świadku koronnym, które realizowane będą w sytuacji zagrożenia życia lub zdrowia pokrzywdzonego lub świadka. Ponadto projekt zakłada wprowadzenie wielu szczegółowych rozwiązań procesowych wpływających na bezpieczeństwo świadków w postępowaniu karnym, m.in. upowszechnienie przesłuchania w postaci wideokonferencji oraz zasady poufności danych dotyczących miejsca zamieszkania i zatrudnienia świadka.

Prace nad projektem ustawy znajdują się w fazie wewnątrzresortowej.

Interpelację poselską w sprawie niewystarczającej ochrony świadków składających zeznania w procesach karnych złożyli do Ministra Sprawiedliwości posłowie Platformy Obywatelskiej Józef Lassota i Anna Nemś. Powołują się oni na opinie ekspertów.

Zwracają oni uwagę na fakt, iż świadkowie zeznający w procesach karnych w Polsce nie mogą liczyć na takie gwarancje, jakie przysługiwałyby im w innych krajach unijnych w związku ze złożeniem zeznań obciążających przestępców. Przykładowo w Wielkiej Brytanii, Belgii, na Węgrzech, Słowacji czy we Włoszech świadkom przysługuje prawo do relokacji (zmiany miejsca zamieszkania) czy też zmiany tożsamości lub wyglądu. Tego rodzaju możliwości są w Polsce zarezerwowane jedynie dla świadków koronnych, a więc byłych przestępców decydujących się zeznawać przeciwko swoim mocodawcom lub wspólnikom.

Prawo karne
Morderstwo na Uniwersytecie Warszawskim. Obrońca podejrzanego: nie przyznał się
Ubezpieczenia i odszkodowania
Rekordowe odszkodowanie dla pacjenta. Miał operację kolana, wypisano go bez nogi
Prawo dla Ciebie
Jest decyzja SN ws. wytycznych PKW. Czy wstrząśnie wyborami?
Prawo karne
Mieszkanie Nawrockiego. Nieprawdziwe oświadczenia w akcie notarialnym – co na to prawo karne?
Matura i egzamin ósmoklasisty
Matura i egzamin ósmoklasisty 2025 z "Rzeczpospolitą" i WSiP
Materiał Promocyjny
Między elastycznością a bezpieczeństwem