Czy mandat za drobną kradzież uchroni przed surowszą karą za przestępstwo? Ważne pytanie do Sądu Najwyższego

Zagadnienie to trafiło do Izby Karnej Sądu Najwyższego, a sformułował je Sąd Okręgowy w Sosnowcu, który rozpatrywał apelację prokuratury od wyroku w sprawie dotyczącej kradzieży. Mężczyzna, który stanął przed sądem został oskarżony o kradzież kosmetyków o wartości ponad 350 zł ze sklepu w Sosnowcu. Co ważne, został on ujęty i ukarany za ten czyn mandatem. Według śledczych jeszcze tego samego dnia sprawca ukradł zabawki z innego sosnowieckiego sklepu warte 500 zł.

Ukradł kosmetyki i zabawki. Czy powinien być sądzony za wykroczenie czy za przestępstwo?

W konsekwencji prokuratura oskarżyła mężczyznę o przestępstwo w związku z tym, że dwa wykroczenia kradzieży mienia zostały popełnione w krótkim odstępie czasu. Sąd rejonowy skazał go na karę miesiąca ograniczenia wolności za kradzież zabawek, z kolei sprawa dotycząca artykułów kosmetycznych została umorzona. Decyzję tę argumentowano tym, że kradzież kosmetyków została już wcześniej ukarana mandatem karnym i uniemożliwia to objęcie dwóch wykroczeń klamrą czynu ciągłego. Z tym rozstrzygnięciem nie zgodziła się prokuratura i wniosła apelację.

Czytaj więcej

Handel

Kradzieży sklepowych znów więcej. Tylko część jest zgłaszana

W pierwszym kwartale policja zarejestrowała ponad 9,2 tys. przestępstw kradzieży, ale zanotowano...

Podczas jej rozpatrywania sąd okręgowy stwierdził, że sprawa wymaga zwrócenia się z pytaniem prawnym do Sądu Najwyższego. Chodzi o stosowanie art. 12 § 2 kodeksu karnego. Zgodnie z nim jak za przestępstwo odpowiada ten, kto w krótkich odstępach czasu, przy wykorzystaniu tej samej albo takiej samej sposobności lub w podobny sposób popełnia dwa lub więcej umyślnych wykroczeń przeciwko mieniu, jeżeli łączna wartość mienia uzasadnia odpowiedzialność za przestępstwo.

I właśnie do takiej sytuacji, według prokuratury, doszło w tym wypadku, z tym że sprawca został ukarany uprzednio mandatem karnym za pierwsze wykroczenie. Według sosnowieckiego sądu okręgowego stosowanie przepisów w takim przypadku nie jest jednak oczywiste, a orzecznictwo w takich sprawach nie jest jednolite.

Mandat może uchronić przed surową karą za przestępstwo, ale nie zawsze. Sądy różnie orzekają

Część sądów, w tym Sąd Najwyższy uznaje bowiem, że uprzednie prawomocne zakończenie postępowania wykroczeniowego, w tym w drodze mandatu karnego, stwarza powagę rzeczy osądzonej i aktualizuje zasadę ne bis in idem, zgodnie z którą ta sama osoba nie powinna być powtórnie sądzona i ukarana za to samo. W rezultacie prawomocne ukaranie mandatem karnym za wykroczenie uniemożliwia ujęcie tego wykroczenia w klamrę czynu ciągłego.

– Niewątpliwie jednak istnieje co najmniej równie liczna grupa orzeczeń stojąca na dokładnie przeciwnym stanowisku, dopuszczająca objęcie czynem ciągłym także tych wykroczeń, które zostały już ukarane w drodze mandatu karnego – argumentuje sosnowiecki sąd. Przywołał przy tym wyrok SN z ubiegłego roku, w którym stwierdzono, że mandat karny nie stanowi orzeczenia co do winy i kary, bowiem jest to wyłączna kompetencja sądu. Uznano przy tym, że skoro postępowanie mandatowe nie jest postępowaniem sądowym, to nie może prowadzić do innych pozamandatowych konsekwencji prawnych.

– Samo przyjęcie mandatu nie jest równoznaczne z prawomocnym zakończeniem postępowania sądowego. Nałożenie mandatów karnych w postępowaniu wykroczeniowym nie stanowi przeszkody procesowej – powagi rzeczy osądzonej, do łączenia takich czynów w konstrukcję przestępstwa jako czynu składającego się z wielu wykroczeń – uznawały sądy.

W konsekwencji sąd z Sosnowca zapytał Sąd Najwyższy, czy prawomocne ukaranie mandatem karnym za wykroczenie stoi na przeszkodzie objęciu czynu karanego w tym trybie odmianą czynu ciągłego.

Czytaj więcej

Sądy i trybunały

Sąd Najwyższy obalił zasadę prawną i uderzył w europejskie trybunały

Wyroki wydane przez Izbę Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych SN są niepodważalne, a trybun...