Korzyści pochodzące z przestępstwa podlegają przepadkowi

Wszystko wskazuje na to, że ujawniony do tej pory majątek Marcina P. nie wystarczy na zaspokojenie wszystkich roszczeń osób pokrzywdzonych na lokatach w Amber Gold. Prawnicy, w tym prokuratorzy, szukają więc rozwiązań, które można by zastosować w tej sprawie, by zwiększyć ich szanse. Mówi się nawet o  przepadku korzyści majątkowej tych, którzy zyskali na atrakcyjnych lokatach, gdyby zapadł wyrok  skazujący za oszustwo, czy o skardze pauliańskiej, na wypadek gdyby Marcin P. postanowił pozbyć się majątku na rzecz osób najbliższych, żeby nie spłacać poszkodowanych.

Liczy się zamiar

– Sprawa jest dynamiczna i w zasadzie trudno się domyślać, co zrobi prokuratura – mówi „Rz" Mariusz Paplaczyk, poznański adwokat.

Uważa on, że Marcinowi P. może być w ogóle trudno postawić zarzut oszustwa. Najistotniejszy w takiej sprawie jest bowiem zamiar. Jeśli więc spółka Amber Gold w momencie przyjmowania lokaty od konkretnego klienta dysponowała majątkiem na pokrycie jej wypłaty wraz z odsetkami, to nie można mówić o oszustwie (art. 286 kodeksu karnego). Oszustwo,  wyłudzenie to bowiem przestępstwo polegające na doprowadzeniu, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, innej osoby do niekorzystnego rozporządzenia mieniem własnym lub cudzym za pomocą wprowadzenia jej w błąd albo wyzyskania jej błędu lub niezdolności do należytego pojmowania własnego działania. Polski  kodeks karny przewiduje za nie do ośmiu lat więzienia.

Prof. Zbigniew Ćwiąkalski nie widzi żadnej możliwości zastosowania do osób, które lokaty założyły i na nich zarobiły, instytucji przepadku korzyści majątkowej jako pochodzącej z przestępstwa.

Klienci Amber Gold działali w dobrej wierze, nie było tu zamiaru wyłudzenia

– Ludzie, którzy korzystali z usług Amber Gold, działali w dobrej wierze, inwestowali pieniądze w firmie, która w ich odczuciu legalnie działała na rynku finansowym. Nie można więc przypisać im zamiaru wyłudzenia pieniędzy, a tym samym i zdecydować o przepadku odsetek, które im się należały – uważa.

Przepadek korzyści majątkowej to instytucja kodeksu karnego, która pozwala sądowi odebrać sprawcy korzyści, jakie osiągnął z popełnienia przestępstwa, chociażby pośrednio.

Przede wszystkim klienci

Inaczej mogłaby wyglądać sytuacja, gdyby znalazły  się dowody na to, że któryś z klientów znał prawdę o działalności Amber Gold, umówił się z firmą na nielegalne działanie, np. przekazał jej  lewe pieniądze  i umówił na dużo wyższy zysk niż inni. Wówczas można mówić o tym, że miał zamiar osiągnięcia korzyści i w tym celu doprowadził inne osoby do niekorzystnego rozporządzenia swoim majątkiem. Mecenas Lech Obara uważa, że w sprawie odpowiadać, także finansowo, powinni ci, co zawiedli, np. Skarb Państwa, a pojedynczy klienci parabanku powinni być zaspokajani przed nim.

W grę wchodzić może także skarga pauliańska, instytucja prawa cywilnego (patrz ramka). Gdyby Marcin P. rozprzedał teraz cały swój majątek, żeby uniknąć wypłaty roszczeń, to takie zbycie  można by uznać za nieważne i pieniądze przekazać osobom pokrzywdzonym na transakcjach.

masz pytanie, wyślij e-mail do autorki a.lukaszewicz@rp.pl

Skarga pauliańska

Przesłanki dopuszczalności powództwa pauliańskiego:

- roszczenie wierzyciela musi być zaskarżalne przed sądem,

- niewypłacalność musi być spowodowana wyłącznie przez czynność prawną dłużnika,

- dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli,

- osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć.

Czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, kiedy wskutek tej czynności dłużnik stał się:

- niewypłacalny albo