Sądowa kontrola funduszy unijnych

Brakuje im przygotowania, a sędziom administracyjnym brak instrumentarium prawnego do rozpoznania złożonych z reguły sporów o dotacje. Sprawami środków unijnych zajmują się sędziowie z wydziałów ogólnoadministracyjnych, a w sądach powszechnych z wydziałów cywilnych. Bywa, że sędzia, który ma w referacie sprawy o zachowek czy proste postępowania o zapłatę, musi równolegle rozstrzygnąć sprawę o dotację unijną, bardziej często złożoną niż typowa sprawa gospodarcza. Do rozstrzygnięcia takiej sprawy często nie wystarczy znajomość przepisów prawa cywilnego. Sędziowie sądów administracyjnych z uwagi na ograniczoną kognicję nie mogą powołać biegłego czy przesłuchać świadków, co bywa konieczne w złożonych procesach projektu dotacyjnego.

Czyli ten unijny nadzór nie jest taki groźny, a chyba na wyjaśnieniu nieprawidłowości i osądzeniu ich powinno zależeć także beneficjentom unijnego wsparcia?

Systemowe problemy i wydłużające się procedury zwrotowe mogą rzutować na ocenę i możliwość skorzystania z nich, choć warto odnotować, że już wcześniej Komisja Europejska mogła wstrzymać płatności po stwierdzeniu tzw. nieprawidłowości systemowych, które mogą rzutować na prawidłowość wydatkowania środków.

Jak często korzystała z tego narzędzia?

W stosunku do Polski kilkakrotnie, m.in. ze względu na podejrzenie nieprawidłowości w projektach infrastrukturalnych GGDKiA czy finansowaniu rolnictwa. Obecne zastrzeżenia do Polski pod kątem uogólnionej praworządności (taką terminologią posługuje się unijne rozporządzenie) mogą skłaniać KE do bardziej szczegółowej obserwacji procedur zwrotowych w Polsce.