Pozbawią "neosędziów" pensji w KRS? Szykuje się wojna w Krajowej Radzie Sądownictwa

Przed kilkoma dniami szef Stałego Komitetu Rady Ministrów Maciej Berek zapowiedział, że przy pracy nad przyszłorocznym budżetem państwa rząd rozważy dalsze finansowanie pensji niektórych członków KRS.

— Przy projektowaniu nowego budżetu będziemy musieli odpowiedzieć sobie na pytanie, czy nadal te osoby, które zajmują te stanowiska, w świetle uchwał sejmowych wadliwie i nielegalnie, powinny być finansowane — mówił minister na antenie Polskiego Radia.

Czytaj więcej

Panel prawników

Co eksperci sądzą o zmianach w KRS? Panel prawników o wyborach i nie tylko

Teza 1: Znowelizowana ustawa o Krajowej Radzie Sądownictwa przywróci zgodność z Konstytucją przepisów, które dotyczą wyboru sędziów do KRS.

Teza 2: Wybór sędziów do KRS przez wszystkich polskich sędziów, a nie jak do tej pory – przez Sejm zapewni odrębność i niezależność władzy sądowniczej.

Teza 3: To, właściwe rozwiązanie, że sędziowie wybrani na podstawie procedury obowiązującej po 2017 r. będą wykluczeni z kandydowania do nowej Krajowej Rady Sądownictwa.

Teza 4: Wygaśniecie kadencji sędziów wybranych w dotychczasowej procedurze, po ogłoszeniu wyników wyborów przeprowadzonych w nowym trybie, przywróci stan zgodny z prawem w Krajowej Radzie Sądownictwa.

Pensje zapisane w ustawie. Miliony dla członków KRS?

Chodzi o diety sędziowskiej części KRS, której sposób wyboru przez Sejm jest kwestionowany m.in. przed obóz rządzący i dużą część środowiska prawniczego. Nie są to małe pieniądze. Tylko w pierwszym półroczu 2024 r. na konta członków KRS trafiło łącznie prawie 2 mln zł z tytułu diet. Z tego 1 mln 447 tys. otrzymali sędziowie zasiadający w Radzie.

Minister Berek w swej zapowiedzi przywołał też uchwałę Sejmu z grudnia ub.r., w której w stwierdzono, że wybór sędziowskiej części KRS od 2018 r. następował z naruszeniem konstytucji. Z wypowiedzi ministra wynika, że uchwała ta ma być argumentem za ewentualnym wstrzymaniem finansowania diet sędziów w KRS. Czy jednak powalają na to przepisy?

Przypomnijmy, że KRS jest konstytucyjnym organem, którego finansowanie z budżetu państwa zapisane jest w ustawie o KRS. Zgodnie z nią koszty działalności Rady są pokrywane z budżetu państwa, którego odrębną część stanowią dochody i wydatki KRS. Dysponentem części budżetowej odpowiadającej Radzie jest jej przewodniczący i to właśnie on przekazuje ministrowi odpowiedzialnemu za budżet projekt planu dochodów i wydatków uchwalony przez KRS.

Markiewicz: Wypłaty diet w KRS należy wstrzymać

Zapowiedź rządowych działań w sprawie budżetu KRS z zadowoleniem przyjął prof. Krystian Markiewicz, prezes stowarzyszenia sędziowskiego Iustitia i szef Komisji Kodyfikacyjnej Ustroju Sądownictwa i Prokuratury.

– Zaniechanie finansowania nielegalnego organu jakim jest KRS to krok w dobrym kierunku. W ten sposób władze państwa postąpią nie tylko zgodnie z uchwałą Sejmu, ale przede wszystkim zgodnie z orzeczeniami Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego, z których wynika, że funkcjonująca obecnie neoKRS nie jest organem opisanym w konstytucji – mówi Markiewicz.

Chodzi m.in. o serię wyroków NSA z 2021 r., w których uchylono uchwały KRS ws. nominacji sędziowskich. NSA uznał w nich m.in. że KRS nie daje wystarczających gwarancji niezależności od organów władzy ustawodawczej oraz władzy wykonawczej w procedurze powoływania sędziów. Mowa też o uchwale poszerzonego składu Izby Karnej SN z 2022 r., w której stwierdzono, że obecna KRS nie jest organem tożsamym z organem konstytucyjnym.

Sędzia Markiewicz zaznacza przy tym, że tylko KRS opisana w konstytucji może być finansowana przez polskie państwo.

– Z orzeczeń sądów polskich i międzynarodowych wiemy, że neoKRS takim organem nie jest. A zatem orzeczenia te mogą i powinny być podstawą do wstrzymania wypłat jej członkom do czasu ukonstytuowania się prawidłowo wybranej Rady. Co do zasady chodzi o pensje sędziowskiej części KRS, a nie o finansowanie całej Rady. Tu jednak decyzja należy do ministra decydującego o projekcie budżetu – mówi sędzia.