Emerytura pracownicza tylko dla niektórych przedsiębiorców

Zasady nabywania uprawnień do wcześniejszej emerytury pracowniczej uregulowane zostały w art. 29 i 46 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=324468]ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2009 r. nr 153, poz. 1227[/link], dalej ustawa emerytalna). Pierwszy z tych przepisów przewiduje możliwość uzyskania prawa do tego świadczenia przez osoby urodzone przed 1 stycznia 1949 r., a drugi przez osoby urodzone w latach 1949 – 1968.

[srodtytul]Jest kilka wymogów[/srodtytul]

Uzyskanie wcześniejszej emerytury pracowniczej zostało uzależnione od ukończenia określonego wieku emerytalnego, posiadania odpowiednio długiego stażu ubezpieczeniowego oraz pozostawania w ubezpieczeniu z tytułu stosunku pracy ostatnio i przez określony czas przed przejściem na emeryturę. Ponadto osoby urodzone w latach 1949 – 1968, które przystąpiły do otwartego funduszu emerytalnego, aby uzyskać wcześniejszą emeryturę pracowniczą, muszą złożyć wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE do budżetu państwa.

Wysokość świadczenia obliczana jest w całości na dotychczasowych zasadach, a więc według podstawy wymiaru ustalonej od zarobków z wybranych lat, liczby udowodnionych okresów składkowych i nieskładkowych oraz aktualnie obowiązującej kwoty bazowej.

[srodtytul]Trzeba mieć odpowiedni wiek i staż[/srodtytul]

Kobiety mogą przejść na wcześniejszą emeryturę pracowniczą po osiągnięciu 55 lat oraz udowodnieniu co najmniej 30 lat okresów składkowych i nieskładkowych. Jeśli zostały uznane za całkowicie niezdolne do pracy zgodnie z orzeczeniem lekarza orzecznika lub komisji lekarskiej ZUS, wystarczy, gdy mają 20 lat okresów składkowych i nieskładkowych.

Natomiast mężczyźni mogą uzyskać wcześniejsze świadczenie emerytalne po ukończeniu 60 lat i udowodnieniu 35-letniego okresu składkowego i nieskładkowego. W przypadku gdy mają jedynie 25 lat tego stażu, prawo do wcześniejszej emerytury pracowniczej przysługuje im, gdy zostaną uznani za całkowicie niezdolnych do pracy.

Osoby urodzone w latach 1949 – 1968 wspomniane warunki musiały spełnić do 31 grudnia 2008 r. Wyjątek dotyczy wymogu całkowitej niezdolności do pracy, która może być orzeczona również po tej dacie, o ile w orzeczeniu zostanie stwierdzone, że niezdolność ta powstała przed 1 stycznia 2009 r.

[ramka][b]Kobieta składa wniosek, zanim skończy 60 lat, a mężczyzna – 65 lat[/b]

Wcześniejsza emerytura pracownicza może być przyznana tylko tym osobom, które nie ukończyły powszechnego wieku emerytalnego wynoszącego 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Oznacza to, że spośród osób urodzonych przed 1 stycznia 1949 r. mogą ją uzyskać jedynie mężczyźni, którzy nie ukończyli dotychczas 65 lat. Z kolei spośród osób urodzonych w latach 1949 – 1968 możliwość nabycia prawa do wcześniejszej emerytury pracowniczej mają tylko kobiety z roczników 1949 – 1953. Mężczyźni urodzeni po 31 grudnia 1948 r. nie zdołali bowiem, co oczywiste, ukończyć 60 lat do końca 2008 r. [/ramka]

Wcześniejsza emerytura pracownicza może być przyznana tylko tym osobom, które nie ukończyły powszechnego wieku emerytalnego wynoszącego 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Oznacza to, że spośród osób urodzonych przed 1 stycznia 1949 r. mogą ją uzyskać jedynie mężczyźni, którzy nie ukończyli dotychczas 65 lat. Z kolei spośród osób urodzonych w latach 1949 – 1968 możliwość nabycia prawa do wcześniejszej emerytury pracowniczej mają tylko kobiety z roczników 1949 – 1953. Mężczyźni urodzeni po 31 grudnia 1948 r. nie zdołali bowiem, co oczywiste, ukończyć 60 lat do końca 2008 r.

[srodtytul]Nie płaciłeś, poniesiesz konsekwencje[/srodtytul]

Ustalając wymagany do przyznania świadczenia staż ubezpieczeniowy, ZUS zalicza okresy składkowe i nieskładkowe wymienione w art. 6 i 7 ustawy emerytalnej. Znajdują się wśród nich również okresy prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. Jednak ZUS nie uwzględnia okresów, za które osoba prowadząca taką działalność nie opłaciła składek na własne ubezpieczenie społeczne (za okres do 31 grudnia 1998 r.) lub na własne ubezpieczenia emerytalne i rentowe (za okres od 1 stycznia 1999 r.).

[ramka][b]Przykład 1[/b]

Pan Andrzej łącznie przez 30 lat pozostawał w stosunku pracy. W czasie przerwy w zatrudnieniu, w latach 2002 – 2003, prowadził działalność gospodarczą, ale nie opłacał z tego tytułu składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, mimo że miał taki obowiązek. Ma również trzy lata nieskładkowe. Ustalając jego staż ubezpieczeniowy wymagany do przyznania wcześniejszej emerytury pracowniczej, ZUS nie uwzględni okresu prowadzenia działalności gospodarczej, za który nie płacił składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. W konsekwencji pan Andrzej nie udowodni wymaganego 35-letniego okresu składkowego i nieskładkowego.[/ramka]

[srodtytul]Koniecznie w stosunku pracy…[/srodtytul]

Zasadą jest, że emerytura pracownicza przysługuje tylko tym osobom, które ostatnio przed zgłoszeniem wniosku o to świadczenie były pracownikami. Oznacza to, że ubezpieczenie z innego tytułu niż stosunek pracy przekreśla możliwość jej uzyskania. Dotyczy to m.in. osób prowadzących ostatnio przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę działalność gospodarczą i podlegających z tego tytułu ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Jeśli jednak przedsiębiorca prowadził swój biznes i jednocześnie był na etacie, przy czym z tego ostatniego tytułu podlegał ubezpieczeniom, nie ma przeszkód, aby uzyskał wcześniejszą emeryturę pracowniczą. Przysługuje ona także wówczas, gdy już po zgłoszeniu wniosku o emeryturę i rozwiązaniu stosunku pracy a jeszcze przed wydaniem decyzji przez ZUS wnioskodawca podjął działalność gospodarczą i zaczął podlegać z tego tytułu ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

[ramka][b]Przykład 2[/b]

Pani Maria w lipcu 2009 r. zgłosiła wniosek o przyznanie wcześniejszej emerytury pracowniczej. Przed zgłoszeniem tego wniosku pozostawała w stosunku pracy, podlegając z tego tytułu obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz wykonywała działalność gospodarczą.

Prowadzenie własnej firmy nie przeszkodziło w wydaniu przez ZUS decyzji przyznającej emeryturę pracowniczą, bo ostatnio przed zgłoszeniem wniosku o to świadczenie była ubezpieczona ze stosunku pracy.[/ramka]

[srodtytul]…choć są wyjątki[/srodtytul]

Niekiedy warunek pozostawania w ubezpieczeniu pracowniczym ostatnio przed zgłoszeniem wniosku o wcześniejszą emeryturę nie musi być spełniony. Wyjątek ten dotyczy osób, które przez cały wymagany do uzyskania tego świadczenia staż ubezpieczeniowy (odpowiednio 20, 25, 30 lub 35 lat) pozostawały w ubezpieczeniu pracowniczym. Oznacza to, że osoby prowadzące ostatnio przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę pracowniczą działalność gospodarczą mogą nabyć prawo do tego świadczenia, jeśli wcześniej przez długi okres były zatrudnione w ramach stosunku pracy.

[ramka][b]Przykład 3[/b]

Pani Anna na koniec 2007 r. rozwiązała stosunek pracy, w którym pozostawała przez 30 lat. Następnie rozpoczęła prowadzenie działalności gospodarczej, którą kontynuuje do dziś.

Z tego tytułu podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym.

10 lipca 2009 r. zgłosiła wniosek o przyznanie wcześniejszej emerytury pracowniczej. Otrzymała ją, ponieważ udowodniła 30 lat podlegania ubezpieczeniom z tytułu pozostawania w stosunku pracy. [/ramka]

Nie przeszkodziło temu wykonywanie ostatnio przed zgłoszeniem wniosku o to świadczenie działalności gospodarczej i podleganie z tego tytułu ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

[srodtytul]Minimum sześciomiesięczne zatrudnienie[/srodtytul]

Ostatnim warunkiem wymaganym do przyznania wcześniejszej emerytury pracowniczej jest pozostawanie w stosunku pracy przynajmniej przez sześć miesięcy w okresie ostatnich 24 miesięcy podlegania ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Możliwe jest więc, aby przez 18 miesięcy w ciągu ostatnich dwóch lat ubezpieczenia wnioskodawca prowadził działalność gospodarczą, będąc ubezpieczony z tego tytułu, jeśli przez pozostałe sześć miesięcy podlegał ubezpieczeniom z tytułu stosunku pracy.

Licząc 24 miesiące podlegania ubezpieczeniom, ZUS uwzględnia kolejne miesiące podlegania ubezpieczeniu, a wyłącza przerwy w ubezpieczeniu. Z kolei do wymaganych sześciu miesięcy ubezpieczenia pracowniczego ZUS wlicza również okresy pobierania wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub świadczeń pieniężnych w razie choroby i macierzyństwa.

Warunek sześciomiesięcznego zatrudnienia nie dotyczy osób, które w dniu zgłoszenia wniosku o emeryturę uprawnione są do renty z tytułu niezdolności do pracy lub przez cały wymagany do przyznania wcześniejszej emerytury pracowniczej staż ubezpieczeniowy pozostawały w ubezpieczeniu z tytułu stosunku pracy.