Żonie opłaci się opieka nad mężem

Tak wynika z projektu nowelizacji ustawy o świadczeniach rodzinnych przygotowanego przez Rządowe Centrum Legislacji, do którego dotarła "Rz".

Zakłada on wykreślenie z tej ustawy jednej z okoliczności, które uniemożliwiają przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego: pozostawania niepełnosprawnego w związku małżeńskim (art. 17 ust. 5 pkt 2 lit. a).

[srodtytul]Córka na matkę[/srodtytul]

Przepis ten stał się problematyczny po rozszerzeniu katalogu uprawnionych do tego rodzaju wsparcia (pierwotnie przysługiwało tylko rodzicowi opiekującemu się potomkiem). Do redakcji napływa wiele listw od osób zdumionych, że gmina odmówiła im świadczenia pielęgnacyjnego na rodzica, gdy drugi z racji podeszłego wieku lub niepełnosprawności nie jest w stanie się nim zajmować. Po zmianie przepisów córka opiekująca się dwojgiem niedołężnych rodziców, z których co najmniej jedno ma znaczny stopień niepełnosprawności, będzie mogła świadczenie dostać.

Niestety, nastąpi to dopiero od 1 stycznia 2012 r. (takie jest planowane wejście w życie tej zmiany). Chyba że wcześniej Trybunał Konstytucyjny uzna niekonstytucyjność art. 17 ust. 5 pkt 2 lit. a) i wyrok w tej sprawie wejdzie w życie. WSA w Bydgoszczy spytał bowiem TK, czy przepis ten w zakresie, w jakim świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje na osoby wymagające opieki pozostające w związku małżeńskim, gdy oboje mają znaczny stopień niepełnosprawności, jest zgodny z art. 32 ust. 1 i art. 71 ust. 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=730A4E18AC68A09F79D2EF922825BCB2?id=77990]Konstytucji RP [/link][b](sygn. P 38/09)[/b].

[srodtytul]Wątpliwości pozostały[/srodtytul]

A czy po nowelizacji świadczenie pielęgnacyjne dostanie żona opiekująca się mężem (lub odwrotnie)?

Przypomnijmy, że wątpliwości nie rozwiały [b]wyroki TK z 18 lipca 2008 r. (sygn. P 27/07) i z 22 lipca 2008 r. (sygn. P 41/07)[/b]. I choć nowelizowano z ich uwzględnieniem ustawę o świadczeniach rodzinnych, to jednak pozostała w niej nieszczęsna negatywna przesłanka z art. 17 ust. 5 pkt 2 lit. a.

Czy przepisy będą jednoznaczne, kiedy zostanie ona uchylona? Niekoniecznie. Art. 17 ust. 1 przewiduje, że świadczenie pielęgnacyjne przysługuje matce albo ojcu, innym osobom, na których zgodnie z [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=BC18ADC686C1022853B622B1A4031115?id=71706]kodeksem rodzinnym i opiekuńczym[/link] ciąży obowiązek alimentacyjny, i opiekunowi faktycznemu dziecka.

Będzie kłopot z interpretacją, czy wśród tych innych osób są też mąż i żona. W doktrynie są bowiem podzielone zdania, czy między małżonkami istnieje obowiązek alimentacyjny, czy nie zauważa Regina Politowicz, dyrektor Wydziału Świadczeń Społecznych z Urzędu Miasta Bydgoszczy.

Z pewnością o alimentacji jest mowa w art. 128 [link=http://]k.r.o[/link].: Obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania (obowiązek alimentacyjny) obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. Może powstać między małżonkami po rozwodzie (art. 60 k.r.o.). Ale czy istnieje między nimi w trakcie małżeństwa?

Art. 27 k.r.o. mówi, że oboje małżonkowie obowiązani są przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli. To również rodzaj obowiązku alimentacyjnego wyjaśnia prof. Marek Andrzejewski z Uniwersytetu Szczecińskiego.

Gminy mają jednak wątpliwości.

Wywodzenie zakresu obowiązku alimentacyjnego z teorii prawa rodzinnego znów podzieli praktykę gmin. Lepiej, aby z art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych wprost wynikało, że świadczenie pielęgnacyjne przysługuje także współmałżonkowi zauważa Regina Politowicz.

Tym bardziej że takie są intencje projektodawcy. Zwraca on uwagę, że art. 17 ust. 5 pkt 2 lit. a) stracił logiczną spójność z regulacją, bo pozostawanie w małżeństwie z jednej strony decyduje o przyznaniu prawa do świadczenia pielęgnacyjnego (art. 17 ust. 1 pkt 2), a z drugiej przesądza o jego pozbawieniu (art. 17 ust. 5 pkt 2 lit. a). Przypomnijmy, że ta negatywna przesłanka miała uzasadnienie, gdy świadczenie przysługiwało wyłącznie rodzicowi na niepełnosprawne dziecko: ustawodawca zakładał, że skoro było ono w stanie wejść w związek małżeński, to obowiązki opiekuńcze powinien przejąć jego życiowy partner.

[srodtytul]Tylko jedno[/srodtytul]

Projekt przewiduje także wprowadzenie zasady, że świadczenie nie będzie przysługiwać, gdy osoba w rodzinie ma już ustalone prawo do niego lub do dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu urlopu wychowawczego (taką zmianę planuje też MPiPS zob. "Rz" z 17 marca "[link=http://www.rp.pl/artykul/211947,448151_Swiadczenia_pielegnacyjne____nowe_ograniczenia.html]Świadczenia pielęgnacyjne – nowe ograniczenia[/link]"). Oznacza to, że pozbawione go będą wszystkie rodziny, które pobierają już wymienione rodzaje wsparcia, a nie tylko te, które otrzymują je na dzieci (co wynika z przepisów). Ta zmiana ma wejść w życie szybciej, bo po 14 dniach od publikowania ustawy w Dzienniku Ustaw.

O potrzebie nowelizacji świadczenia pielęgnacyjnego pisaliśmy m.in. 11 lutego br. "[link=http://www.rp.pl/artykul/432172.html?preview=tak]Chory nie może być żonaty[/link]", 13 marca "[link=http://www.rp.pl/artykul/212822,446348_Synowej_nie_oplaca_sie_opiekowac_tesciowa.html]Synowej nie opłaca się opiekować teściową[/link]".

[ramka][b]Warunki wsparcia: Dla kogo i ile[/b]

>> Świadczenie przysługuje osobie, która rezygnuje z pracy, aby opiekować się bliską osobą niepełnosprawną.

>> Wymagający opieki musi legitymować się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności (zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności) lub równoważnym do niego, czyli o całkowitej niezdolności do pracy i samodzielnej egzystencji (wydanym przez ZUS), o stałej albo długotrwałej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym i do samodzielnej egzystencji (KRUS) lub o zaliczeniu do I grupy inwalidów (w wypadku mundurowych).

>> Jeśli opieki wymaga dziecko do 16. roku życia, to musi się legitymować orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji (oba te wskazania muszą występować jednocześnie).