Pomoc społeczna a konkubinat

Osoba wnioskująca o świadczenia musi liczyć się z tym, że jej sytuacja majątkowa zostanie sprawdzona podczas wywiadu środowiskowego. Pracownik socjalny złoży wizytę, np. by ustalić, w jakich warunkach mieszka wnioskodawca i czy prowadzi gospodarstwo domowe w pojedynkę czy z partnerem. Przy przyznawaniu świadczeń brane są bowiem pod uwagę wszystkie dochody rodziny.

Zgodnie z art. 6 pkt. 14 ustawy o pomocy społecznej przez rodzinę rozumie się osoby spokrewnione lub niespokrewnione, pozostające w faktycznym związku, wspólnie zamieszkujące i gospodarujące. Przy tak skonstruowanej definicji ustawowej konkubenci stanowią rodzinę w rozumieniu przepisów ustawy o pomocy społecznej. Dochód uzyskiwany przez konkubenta jest więc dochodem rodziny.

Niezdolny do pracy

Każda pełnoletnia osoba, która jest niezdolna do pracy z powodu wieku lub całkowicie niezdolna do pracy, może wnioskować o zasiłek stały. Niezdolny do pracy z powodu wieku jest ten, kto ukończył 60 lat (kobieta) lub 65 lat (mężczyzna) i nie przyznano mu ani emerytury, ani renty.

Całkowicie niezdolną do pracy jest z kolei osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Wbrew powszechnie panującej opinii niezdolność do pracy nie jest tożsama z niepełnosprawnością.

Przyznanie zasiłku stałego wymaga spełnienia kryterium dochodowego. Osoba samotna musi wykazać dochód niższy niż 542 zł. Kryterium dla osób prowadzących wspólne gospodarstwo domowe, także konkubentów, jest niższe i wynosi 456 zł.

Zasiłek musi wynosić co najmniej 30 zł. Zasiłek wypłaca się w wysokości różnicy między kryterium dochodowym a dochodem osoby (lub na osobę w rodzinie).

Przykład

Jeden z konkubentów jest niezdolny do pracy. Po zliczeniu dochodów w ich gospodarstwie domowym okazało się, że na osobę przypada 221 zł. Kryterium dochodowe wynosi 456 zł. Kwota zasiłku stałego w tym wypadku została więc ustalona na 235 zł. (456 - 221 = 235 zł).

Szczególne okoliczności

Przyznanie zasiłku okresowego, podobnie jak zasiłku stałego, uzależnione jest od spełnienia kryterium dochodowego. Jego beneficjentem może być osoba samotnie gospodarująca i rodzina, rozumiana także jako osoby żyjące w nieformalnym związku i ich dzieci (nie osoba w rodzinie jak przy zasiłku stałym). O wsparcie należy się zwrócić do ośrodka pomocy społecznej.

Zasiłek przysługuje ze względu na szczególne okoliczności, tylko przykładowo wymienione przez ustawę (długotrwała choroba, bezrobocie czy niepełnosprawność). Każda trudna sytuacja, połączona z niemożliwością jej samodzielnego przezwyciężenia, uprawnia do otrzymania tego świadczenia. Ośrodek pomocy społecznej ma więc dużą swobodę przy przyznawaniu zasiłku okresowego.

Przyznanie tej formy wsparcia zależy w gruncie rzeczy od spełnienia ogólnych warunków udzielenia pomocy społecznej. Jednym z nich jest sytuacja finansowa. Maksymalna kwota zasiłku dla osoby samotnie gospodarującej jest równa różnicy między kryterium dochodowym (dla osoby samotnej wynosi ono 542 zł, a dla rodziny 456 zł;) a dochodem starającego się o pomoc, ale nie więcej niż 418 zł miesięcznie.

Zasiłek nie może być jednak niższy niż 50 proc. różnicy między kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby oraz między kryterium dochodowym rodziny a jej dochodem.

Przykład

Dwoje konkubentów i ich dwoje dzieci wykazali dochód 1000 zł. Minimalną kwotę świadczenia oblicza się następująco:

456 (kryterium dochodowe) x 4 osoby = 1824 zł - 1000 zł= 824 zł x 50 proc. = 412 zł

Wyliczona w przykładzie kwota to zasiłek minimalny. Kwota zasiłku, jaką może otrzymać potrzebujący pomocy, ustalana jest w przedziale od kwoty minimalnej (patrz wynik obliczeń w przykładzie) do wysokości różnicy między ustawowym kryterium dochodowym a rzeczywistym dochodem.

O tym więc, czy zasiłek ten będzie przyznany w rozmiarze wyższym bądź niższym, decyduje ośrodek pomocy społecznej, biorąc pod uwagę sytuację rodzinną i zdrowotną uprawnionego oraz członków jego rodziny, postawę świadczeniobiorcy, jego obiektywne możliwości wyjścia z kryzysu oraz elementy subiektywne – chęć i aktywność w rozwiązaniu swej trudnej sytuacji życiowej (wyrok WSA w Warszawie sygn. I SA/Wa 603/06).