Ekwiwalent węglowy dla emerytów: Kto ma do niego prawo? Ile wynosi?

Część byłych pracowników kopalń oraz byłych pracowników przedsiębiorstw górniczych ma prawo do ekwiwalentu pieniężnego za deputat węglowy. Emerytom i rencistom górniczym wypłaca go ZUS. Komu jeszcze należy się ekwiwalent? Co trzeba zrobić, by go dostać? Jaka jest jego wysokość?

Publikacja: 04.10.2024 05:30

Część emerytów i rencistów ma prawo do ekwiwalentu pieniężnego za deputat węglowy. Wysokość tego dod

Część emerytów i rencistów ma prawo do ekwiwalentu pieniężnego za deputat węglowy. Wysokość tego dodatku zależy od ceny węgla

Foto: Bloomberg

Ekwiwalent węglowy to jeden z dodatków do rent i emerytur wypłacanych przez ZUS. Trafia on do ściśle określonych grup.

Ekwiwalent węglowy dla byłych pracowników kopalń i ich bliskich

Na liście osób, które do dziś mają prawo do ekwiwalentu pieniężnego z tytułu prawa do bezpłatnego węgla (ekwiwalentu górniczego) znajdują się:

  • osoby, które uzyskały emeryturę i rentę przed 1 stycznia 2007 r. i były wtedy uprawnione do bezpłatnego węgla z kopalń całkowicie zlikwidowanych;
  • wdowy, wdowcy i sieroty mający ustalone prawo do renty rodzinnej po byłym pracowniku kopalń całkowicie zlikwidowanych;
  • pracownicy kopalni likwidowanej wchodzącej w skład Spółki Restrukturyzacji Kopalń S.A. w Bytomiu, którzy przeszli na emeryturę lub rentę;
  • wdowy, wdowcy i sieroty mający ustalone prawo do renty rodzinnej po emerycie lub renciście, który pobierał ekwiwalent pieniężny wypłacany przez ZUS;
  • osoby, którym ustało prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy oraz renty rodzinnej przyznanej na czas określony (wraz z ekwiwalentem pieniężnym wypłacanym przez ZUS), a następnie zostało ono przywrócone;
  • osoby, które przeszły na emeryturę, a wcześniej otrzymywały rentę z tytułu niezdolności do pracy wraz z ekwiwalentem pieniężnym;
  • osoby, którym ZUS przyznał i wypłacał ekwiwalent pieniężny na podstawie przepisów obowiązujących od 1 stycznia 1999 r. do 31 grudnia 2007 r.

Czytaj więcej

Zmiany w cenach węgla? Stawki w PGG, PKW i Bogdance. Ile trzeba zapłacić?

Ekwiwalent węglowy dla byłych pracowników przedsiębiorstw robót górniczych

Jak wyjaśnia ZUS, z ekwiwalentu węglowego dla byłych pracowników przedsiębiorstw robót górniczych mogą korzystać:

  • emeryci i renciści, którzy pobierali bezpłatny węgiel od przedsiębiorstw robót górniczych albo przeszli na emeryturę lub rentę z tych przedsiębiorstw;
  • wdowy, wdowcy i sieroty pobierający rentę rodzinną po byłych pracownikach przedsiębiorstw robót górniczych, którzy mieli prawo do bezpłatnego węgla na podstawie Układu zbiorowego pracy dla pracowników zakładów górniczych z dnia 21 grudnia 1991 r. oraz uzyskali emeryturę lub rentę przed 1 stycznia 2007 r., a po 31 grudnia 2001 r. nie pobrali ekwiwalentu;
  • wdowy, wdowcy i sieroty, którzy pobierają rentę rodzinną po byłych pracownikach przedsiębiorstw robót górniczych – niezależnie od tego, od kiedy mają prawo do renty rodzinnej.

Ekwiwalent nie przysługuje osobom, których roszczenia dotyczące otrzymania bezpłatnego węgla zostały zaspokojone przed 29 sierpnia 2007 r. Jeśli te roszczenia zostały zaspokojone częściowo, ekwiwalent przysługuje za część niezaspokojonego roszczenia. Jeżeli ktoś ma prawo do kilku ekwiwalentów, ZUS wypłaci tylko jeden. Jeśli rentę rodzinną pobiera więcej niż jedna osoba – wszystkim osobom uprawnionym do tej renty i do ekwiwalentu przysługuje łącznie jeden ekwiwalent. W razie podziału renty ekwiwalent również zostaje podzielony – w równych częściach, zgodnie z liczbą osób uprawnionych do ekwiwalentu.

Czytaj więcej

Energa wysyła faktury korygujące i przeprasza klientów

Co trzeba zrobić, żeby otrzymać ekwiwalent?

Żeby otrzymać ekwiwalent pieniężny z tytułu prawa do bezpłatnego węgla trzeba złożyć wniosek do ZUS-u. W przypadku byłych pracowników kopalni, którzy nie mają jeszcze ustalonego prawa do ekwiwalentu, wniosek do ZUS-u powinno złożyć przedsiębiorstwo, w którym pracowali. Poza tym emeryt lub rencista powinien złożyć oświadczenie o rezygnacji z uprawnienia do pobierania deputatu węglowego w naturze w przedsiębiorstwie górniczym.

W przypadku byłych pracowników przedsiębiorstw górniczych do ZUS-u trzeba złożyć:

  • wniosek zainteresowanego;
  • dokument potwierdzający uprawnienia do ekwiwalentu i określający jego wysokość;
  • oświadczenie osoby uprawnionej o niepobieraniu w latach 2002–2007 albo za ich część ekwiwalentu lub bezpłatnego węgla w naturze;
  • oświadczenie o rezygnacji z uprawnienia do pobierania bezpłatnego węgla w naturze.

Czytaj więcej

Zachowek dla pominiętych w testamencie. Ile wynosi i jak go podwyższyć?

Jak jest ustalana wysokość ekwiwalentu węglowego? Ekwiwalent węglowy za 2024

Wysokość ekwiwalentu pieniężnego ZUS oblicza na podstawie ceny zbytu 1 tony węgla kamiennego, którą ustala minister właściwy do spraw energii do 20 stycznia każdego roku. W Obwieszczeniu z 23 stycznia 2024 r. Minister Przemysłu ogłosił ustaloną na 2024 r. cenę zbytu 1 tony węgla kamiennego, która wynosi 1169,10 zł. Jest to cena niższa niż ogłoszona w 2023 r.

Oznacza to, że od 1 stycznia 2024 r. ekwiwalent pieniężny z tytułu prawa do bezpłatnego węgla, jeśli jest wypłacany miesięcznie, wynosi  243,57 zł (dla uprawnionych do deputatu w ilości 2,5 tony) albo 292,28 zł (dla uprawnionych do deputatu w ilości 3 ton). Jeśli ekwiwalent wypłacany jest kwartalnie wynosi 730,71 zł (dla uprawnionych do deputatu w ilości 2,5 tony) albo 876,84 zł (dla uprawnionych do deputatu w ilości 3 ton).

Czytaj więcej

Nie tylko seniorzy powyżej 75. roku życia. Kto jeszcze nie musi płacić abonamentu RTV?

Ekwiwalent węglowy – kontrowersje

Warto pamiętać, że ekwiwalenty pieniężne za deputaty węglowe przysługują dziś tylko części emerytów i rencistów górniczych. Wielu z nich straciło prawo do ich otrzymywania kilka-kilkanaście lat temu. Powód? Spółki węglowe zaczęły zawieszać prawa emerytów i rencistów (oraz ich bliskich) do deputatu (lub ekwiwalentu). Wywołało to duży sprzeciw, ponieważ oznaczało utratę praw nabytych. Dodatkowo sprawiło, że emeryci i renciści górniczy oraz ich bliscy byli nierówno traktowani. Tym, którzy pracowali w kopalniach, które zostały zlikwidowane, ekwiwalenty wypłacał ZUS. Te osoby nie straciły prawa do tego dodatku. Ekwiwalenty stracili byli pracownicy czynnych kopalni.

Z tego powodu zdecydowano się na przyjęcie przepisów dających prawo do rekompensaty osobom, których to dotyczyło. Przyjęte zostały dwie ustawy: ustawa z dnia 12 października 2017 r. o świadczeniu rekompensacyjnym z tytułu utraty prawa do bezpłatnego węgla (Dz. U. Poz. 1971) oraz ustawa z dnia 23 listopada 2018 r. o świadczeniu rekompensacyjnym z tytułu utraty prawa do bezpłatnego węgla oraz z tytułu zaprzestania pobierania bezpłatnego węgla przez osoby niebędące pracownikami przedsiębiorstwa górniczego (Dz. U. z 2019 r. poz. 29). Druga z wymienionych ustaw dotyczyła wdów, wdowców i osób uprawnionych do rent rodzinnych po emerytach i rencistach pobierających ekwiwalenty. Rekompensaty, które wypłacono na podstawie tych przepisów, wyniosły 10 tys. zł.

Ekwiwalent węglowy to jeden z dodatków do rent i emerytur wypłacanych przez ZUS. Trafia on do ściśle określonych grup.

Ekwiwalent węglowy dla byłych pracowników kopalń i ich bliskich

Pozostało 97% artykułu
Węgiel
Węgiel tańszy niż przed rokiem. Polacy pytają o krajowy, a jest go coraz mniej
Materiał Promocyjny
Z kartą Simplicity można zyskać nawet 1100 zł, w tym do 500 zł już przed świętami
Węgiel
Zmiany w cenach węgla? Stawki w PGG, PKW i Bogdance. Ile trzeba zapłacić?
Prawo karne
Łapówka z Odessy za dyplomy Collegium Humanum. Sensacyjne ustalenia prokuratury
Konsumenci
Sprawy frankowiczów w sądach przyspieszą. Znamy projekt ustawy frankowej
Materiał Promocyjny
Big data pomaga budować skuteczne strategie
Edukacja i wychowanie
Ferie zimowe 2025 później niż zazwyczaj. Oto terminy dla wszystkich województw
Materiał Promocyjny
Polscy przedsiębiorcy coraz częściej ubezpieczeni