"Jednorazowa" 14. emerytura zostanie na dłużej

Takie poprawki zgłosili senatorowie podczas prac nad ustawą o kolejnym dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów.

Wyższy próg

Czternastkę wprowadziła po raz pierwszy ustawa o kolejnym w 2021 r., dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów (DzU z 2021 r., poz. 432).

Chociaż miała być wypłacona jednorazowo, seniorzy do tej pory otrzymali już dwa przelewy w wysokości równej kwocie najniższej emerytury obowiązującej po marcowej waloryzacji. Z kolei za sprawą ustawy, która jest obecnie procedowana w Senacie, wejdzie ona do systemu na stałe.

Niezmienne pozostają natomiast kryteria warunkujące jej przyznanie. Zgodnie z ustawą przyjętą przez Sejm czternastka będzie ponownie przysługiwać osobom, które mają prawo do jednego ze świadczeń długoterminowych, czyli pobierającym emerytury i renty w systemie powszechnym, emerytury i renty rolników, służb mundurowych, emerytury pomostowe, świadczenia i zasiłki przedemerytalne, renty socjalne, nauczycielskie świadczenia kompensacyjne, rodzicielskie świadczenia uzupełniające, świadczenia pieniężne przysługujące cywilnym niewidomym ofiarom działań wojennych oraz renty inwalidów wojennych i wojskowych.

Jej wypłata będzie z kolei nadal zależna od wysokości pobieranego świadczenia podstawowego. Pełną kwotę dostaną jedynie osoby z miesięczną wypłatą z organu rentowego nieprzekraczającą 2,9 tys. zł. Pozostałym będzie pomniejszana o różnicę między wysokością renty lub emerytury a kwotą kryterium, zgodnie z zasadą „złotówka za złotówkę”.

– Zgadzamy się, że to kryterium wysokości świadczenia powinno być zachowane. Tyle że od momentu, kiedy pierwszy raz je wprowadzono, ceny energii, artykułów i usług poszły nieprawdopodobnie w górę. Koszty dziennego i miesięcznego utrzymania każdego z emerytów i rencistów wzrosły. Waloryzacja świadczeń tych podwyżek nie zniwelowała – wskazywała podczas posiedzenia senator Magdalena Kochan.

Czytaj więcej

Praca, Emerytury i renty

Przepisy o 14. emeryturze wątpliwe konstytucyjnie

Zasady wypłaty dodatkowego świadczenia powinny zostać uregulowane w ustawie.

Jak podkreślała, wysokość tego kryterium ustalona dwa lata temu na poziomie 2,9 tys. zł odpowiadała wówczas 120 proc. średniej emerytury.

– Jeśli teraz zastosujemy tę samą metodę, to pełne świadczenie powinno być wypłacane, gdy emerytura czy renta wynoszą przynajmniej 3,9 tys. zł – mówiła.

Podkreślała, że jeśli chcemy, żeby objęło ono naprawdę potrzebujących emerytów, to podwyższenie tego progu jest konieczne.

Dlatego złożyła stosowną poprawkę.

Eksperci popierają ten postulat.

– Chociaż nie jestem zwolennikiem 14. emerytury, to jeżeli rządzący zdecydowali o wprowadzeniu jej na stałe, to kryterium wysokości świadczenia, od którego uzależniona jest jego wypłata, powinno wzrosnąć. Przypomnę, że w tym roku emerytury i renty poszły od marca w górę o 14,8 proc. To powoduje, że przy utrzymaniu tego samego progu mniej osób skorzysta z czternastki, ale też mniej otrzyma je w pełnej wysokości (bez pomniejszenia) – wyjaśnia Oskar Sobolewski, ekspert emerytalny i rynku pracy HRK Payroll Consulting.

Jego zdaniem, w ustawie generalnie powinien zostać umieszczony mechanizm waloryzacji tego kryterium.

Tylko w ustawie

Inna zgłoszona poprawka to próba uregulowania zasad wypłaty dodatkowego świadczenia w całości w ustawie.

Rząd zostawił sobie bowiem furtkę, która umożliwi mu elastyczne kształtowanie wysokości świadczenia i terminu jego wypłaty w przyszłych latach. Te dwie kwestie mają być bowiem w każdym roku regulowane rozporządzeniami wydawanymi do 31 października danego roku.

Jak pisaliśmy w „Rz” nr 136/2023, „Przepisy o czternastej emeryturze wątpliwe konstytucyjnie”, eksperci podważają zgodność z ustawą zasadniczą tych regulacji.