Co do zasady ustawodawca postanowił, że odszkodowania wypłacane osobom fizycznym będą wolne od podatku. Podstawą zwolnienia jest w tym przypadku art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. DzU z 2010 r. nr 51, poz. 307 ze zm.). Zgodnie z jego treścią wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw. Zasadą jest więc, że odszkodowania i zadośćuczynienia wypłacane na podstawie przepisów prawa nie podlegają opodatkowaniu.
Niestety, nie dotyczy to m.in. dużej grupy odszkodowań związanych z prawem pracy. Opodatkowaniu podlegają:
- określone w prawie pracy odprawy i odszkodowania z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
- odprawy pieniężne wypłacane na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
- odprawy i odszkodowania z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,