Janusz Wojciechowski: Pomogłem rolnikom na 200 procent

Czy poda się pan do dymisji?

Dlaczego miałbym to zrobić?

Chociażby wiceminister rolnictwa Janusz Kowalski, czyli członek rządu PiS, uważa, że powinien pan złożyć dymisję, ponieważ przez wiele miesięcy nic pan nie zrobił w sprawie ukraińskiego zboża, które bez ceł przyjeżdża do Polski.

Od początku rosyjskiej agresji na Ukrainę dzięki moim działaniom polscy rolnicy otrzymali 5 miliardów złotych pomocy. To była najpierw pomoc na dofinansowanie do nawozów – bo to się wszystko wiąże, to jest jeden ciąg tych zdarzeń kryzysowych po rosyjskim ataku na Ukrainę. Najpierw doprowadzomno, z mojej inicjatywy w Komisji Europejskiej – żeby rolnictwo zostało włączone do systemu pomocy publicznej, bo jej ramy zostały otwarte dość szeroko. Była duża batalia, żeby również rolnicy byli tym objęci. Nastawienie jest takie w Unii Europejskiej, że rolnicy mają wspólną politykę rolną i nic poza tym. Była to więc moja duża batalia, żeby rolnictwo zostało włączone do tej puli pomocowej – to było w marcu 2022 roku. Dzięki temu, że rolnictwo zostało włączone do tego systemu pomocy, Polska miała możliwość, po pierwsze, udzielenia pomocy nawozowej w bezprecedensowej skali – to było 836 milionów euro, żaden inny kraj tego nie zrobił, nie miał zgody na taką pomoc. I teraz pomoc zbożowa – 126 mln euro to jest 600 mln zł – na dopłaty do cen zbóż. Poza tym doprowadziłem do dwukrotnego użycia rezerwy kryzysowej dla rolników. Po raz pierwszy to się w historii zdarzyło, że Unia Europejska uruchomiła tak zwaną rolną rezerwę kryzysową. Z tej rezerwy Polska dostała najpierw 44 mln euro – to była pomoc dla producentów jabłek i i hodowców trzody. Następnie – to są już ostatnie dni – 56 mln euro dla trzech krajów w Unii. To też była wyjątkowo trudna batalia, żeby udzielić pomocy tylko dla wybranych krajów, a nie dla wszystkich. Polska otrzymała z tego tytułu prawie 30 mln euro, z możliwością podwójnego finansowania, czyli z funduszy krajowych. Kolejna transza tej pomocy jest w przygotowaniu i prawdopodobnie to będzie dla pięciu krajów tym razem: Polski, Rumunii, Węgier, Bułgarii i Słowacji. Z tej puli najprawdopodobniej, według metodologii, którą ja zaproponowałem, Polska by otrzymała jeszcze 32 mln euro, również z możliwością podwójnego finansowania. To jest bezprecedensowa pomoc. Ja myślę, że ja wykonałem swoje zadanie nie w stu, a w dwustu procentach – uzyskałem więcej, niż to się wydawało możliwe na początku całego tego kryzysu. Dodam jeszcze, że Polska jako pierwsza miała zatwierdzony krajowy plan strategiczny dla wspólnej polityki rolnej. Była wśród siedmiu krajów z pierwszym zatwierdzonym planem. 25 mld euro na pięć lat dla polskich rolników to w ramach tej normalnej wspólnej polityki rolnej. Jeszcze 2,3 mld euro dla rolników w KPO – wcześniej czy później te fundusze do Polski przecież trafią. Więc, choć nie mnie tu oceniać, moje działania były ogromne.

Rolnicy ocenili pana tak, że w Jasionce obrzucali pana jajkami.

Nie obrzucali. Rzucała jedna osoba i z tego, co wiem, to nie był rolnik. To był ktoś, kto nie ma zupełnie nic wspólnego z rolnictwem. Ten incydent był w mojej obecności, ale nie ja byłem jego obiektem, i rzucała jedna osoba, polityk jednej z partii opozycyjnych.

Czytaj więcej

Polityka

Janusz Wojciechowski: Dymisja? Dlaczego? Wykonałem zadanie w 200 proc.

Uzyskałem więcej, niż to było możliwe - mówił w rozmowie z Jackiem Nizinkiewiczem Janusz Wojciechowski, komisarz ds. rolnictwa w Komisji Europejskiej, mówiąc o unijnej pomocy dla polskich rolników.

Kto to był?

W internecie pan znajdzie. Ja nie chcę tutaj o tym mówić, ale polityk jednej z partii opozycyjnych, niemający z rolnictwem, z tego co wiem, nic wspólnego. Ja z protestującymi rolnikami spotkałem się dwukrotnie – w Krasiczynie w końcu lutego przyrzekłem rolnikom pomoc – tę o której teraz mówię. I z wszystkich moich przyrzeczeń się wywiązałem. Ta pomoc, którą wtedy rolnikom obiecałem... Siedzieliśmy chyba dwie godziny na bardzo szczerym spotkaniu z tymi protestującymi rolnikami, z tych organizacji, które obecnie protestują. Z wszystkich możliwych działań, które były do podjęcia z poziomu Komisji Europejskiej, wywiązałem się z nawiązką. To była bardzo trudna batalia, bo świat nie składa się z miłośników rolnictwa. To nie jest tak, że podnosi się rękę i wszyscy się zgadzają na to, żeby rolnikom pomagać. To jest zawsze trudna batalia.

W Szczecinie spotka się z pan z rolnikami z Solidarności Rolniczej, którzy cały czas protestują?

Planuję spotkania z rolnikami w Polsce. Czy to będzie w Szczecinie, czy w innych miejscach? To jeszcze jest do ustalenia. Ja jestem w stałym kontakcie, jeśli pan zajrzy choćby na moje konto na Twitterze, dzisiaj bardzo popularny sposób komunikacji, rozmawiam z rolnikami cały czas.

W czerwcu podczas konferencji prasowej mówił pan, że nie ma podstaw do obaw, że rolnicy nie będą mieli co zrobić ze zbożami. A teraz jest problem. Nie pomylił się pan i nie ma pan za co przeprosić rolników?

Przecież to jest problem ceny światowej. Na rynkach światowych wybuchła panika po rozpoczęciu wojny, po rosyjskiej agresji na Ukrainie. Ukraina została z ogromnymi zablokowanymi zapasami zboża. Miała rekordowe zbiory – 107 milionów ton zebrała 2021 roku i tego nie zdążyła sprzedać. W Ukrainie cena drastycznie spadła po zablokowaniu tych zbiorów. Teraz sytuacja zaczyna się zmieniać, dlatego że w 2022 roku Ukraina zebrała już tylko 65 milionów ton zbóż, a w roku obecnym zbierze najprawdopodobniej 46 milionów, czyli mniej niż połowę tego, co miała wcześniej. To jest kwestia nie tyle tego importu. On ma lokalnie wpływ na sytuację rolników, najbardziej we wschodniej części Polski. Ceny zbóż są dzisiaj wynikiem zjawisk światowych i cen światowych. Oczywiście, nie wolno rolników zostawić bez pomocy i dlatego te wszystkie interwencje na poziomie unijnym, a więc dopłaty do cen – ja jeszcze nie wiem, w jaki sposób polski rząd wykorzysta tę rezerwę kryzysową, którą otrzyma z UE w najbliższych dniach, ale myślę, że jakąś dobrą formułą byłyby na przykład dopłaty do przechowania zboża, żeby trochę rozładować tę sytuację i powinna ona wracać do normy. Ale to też nie jest tak, że ten kryzys jest totalny na całej wsi. Pamiętajmy, że są rolnicy, którzy sprzedają zboże – oczywiście, oni są dzisiaj w najtrudniejszej sytuacji – ale są rolnicy, którzy kupują zboże, bo przecież hodowcy zboże kupują i dla nich ta sytuacja, czyli bardzo wysokie ceny, wcale nie była korzystna.

W Ministerstwie Rolnictwa podpisano porozumienie z rolnikami, ale rolnicy protestują w dalszym ciągu dlatego, że jego punkty nie są realizowane. Punkt 1 tego porozumienia to przywrócenie ceł oraz wprowadzenie kaucji na tranzyt i na artykuły rolno-spożywcze z Ukrainy do poziomu równowagi cenowej z cenami na rynku polskim. Kiedy te cła zostaną wprowadzone?

Jest list pięciu premierów do przewodniczącej Komisji Europejskiej. Ja również zwróciłem się, w sytuacji kiedy Polska podjęła pewne działania, do wiceprzewodniczącego KE zajmującego się handlem – bo cła to nie jest odpowiedzialność komisarza do spraw rolnictwa, co nie znaczy, że ja się tym nie interesuję i nie działam w tych sprawach – żeby zostały przeanalizowane wszystkie możliwości różnego rodzaju klauzul ochronnych. Ale z góry chcę powiedzieć, że to nie jest ani łatwa, ani prosta sprawa. Przede wszystkim dlatego, że ceł na kukurydzę i na rzepak – import tych produktów wywołał największy negatywny wpływ na rynek – nie było już przed wojną. One zostały zniesione. Na kukurydzę było zerowe, a na rzepak nie było cła w ogóle. To było wynikiem już układu stowarzyszeniowego – od 2014 roku weszło w życie.

Ale będą te cła czy nie? Czy ten pierwszy, najważniejszy punkt porozumienia, o którym mówią rolnicy protestujący w Szczecinie, zostanie zrealizowany?

W Komisji Europejskiej podjęte zostały działania i ja podjąłem działania, żeby zastosować wszelkie możliwe klauzule ochronne, w tym cła. Ale proszę bardziej szczegółowej odpowiedzi ode mnie nie oczekiwać, bo to nie jest moja kompetencja. A poza tym proszę pamiętać, że na cła musiałaby się zgodzić większość krajów Unii Europejskiej.

Ale my jesteśmy przy granicy, polscy rolnicy najwięcej tracą. To my jesteśmy krajem tranzytowym i mamy silosy przepełnione.

Ja wiem, że polscy rolnicy najwięcej tracą – polscy, ale także rumuńscy, węgierscy, bułgarscy i słowaccy – i dlatego przygotowujemy naprawdę dużą pomoc dla nich. Natomiast przywrócenie ceł...

Czyli nie jest pan w stanie odpowiedzieć, czy cła będą przywrócone i kiedy?

Podjęta jest procedura, ale proszę pamiętać: muszą się na to zgodzić państwa członkowskie. To nie jest tak, że jeden komisarz siada, bierze długopis i podpisuje.

A jakie są nastroje w Komisji Europejskiej w sprawie możliwości przywrócenia?

Nastroje są takie, że Europa potrzebuje ukraińskiego ziarna. W Europie był w ubiegłym roku bardzo duży kryzys, przede wszystkim jeśli chodzi o kukurydzę. Zbiory spadły o 28 proc. i przywrócenie ceł na kukurydzę jest wręcz niemożliwe. O pszenicy możemy rozmawiać przede wszystkim dlatego, że ona – w pewnej części nawet, nie cała – miała te cła i można by je ewentualnie przywrócić. Ale procedura przywracania tych ceł i środków ochronnych jest wielomiesięczna. Dlatego ja postawiłem na co innego – na systematyczną pomoc rolnikom. To, co ode mnie zależy i na co mam wpływ bezpośredni, to wykonuję.

Ale, reasumując, na przywrócenie ceł jest mała szansa?

To jest długa i trudna droga, ale oczywiście trzeba ją podjąć i dlatego ja się przyłączyłem do tych działań zmierzających do tego, żeby wprowadzić cła. Ale trzeba jeszcze wiedzieć jedną rzecz, a to w Polsce chyba nie jest powszechnie znane: na wolnym handlu z Ukrainą polska gospodarka bardzo dużo zarabia. Polski eksport do Ukrainy w 2022 roku to prawie 10 mld euro, polski import z Ukrainy to 6 mld euro. Polska gospodarka zarabia, polski budżet na podatkach zyskuje i to jest bardzo sprawiedliwe, jeśli się tymi zyskami podzieli z rolnikami, bo rolnicy tracą.

Rolnicy pytają też, kiedy zostanie zatrzymany całkiem ten import ukraińskich produktów rolnych. Czy to możliwe, żeby te zboża ukraińskie nagle przestały wpływać? Bo teraz, kiedy my rozmawiamy, one w dalszym ciągu wpływają do Polski.

 Z tego co wiem, skala jest już nieco mniejsza, ale to oczywiście zależy od działań na szczeblu krajowym. To są działania na przykład kontrolne. Były zarzuty rolników, że wpływa zboże złej jakości. Za to odpowiadają już służby państwowe. Komisja Europejska nie ma swoich służb do kontrolowania granic.

Nie ma pan sobie nic do zarzucenia, że może za późno zareagował? Bo przecież już w czerwcu politycy, od Konfederacji, przez PSL, po Donalda Tuska, apelowali, ostrzegali, że może być problem z tym, że polscy rolnicy będą mieli trudność w zbyciu zbóż.

Nie tylko że nie za późno zareagowałem. Zareagowałem bardzo wcześnie, najszybciej jak to możliwe. Proszę zwrócić uwagę, że pakiet pomocowy dla rolników został uruchomiony w marcu 2022 roku. To ja byłem inicjatorem działań, żeby rolników obejmować tą właśnie pomocą publiczną. My nie wyeliminujemy wszystkich zjawisk na rynku. To nie jest tak – zwłaszcza jeżeli jest wolny rynek – że się jednym podpisem ten rynek od razu zmieni. Ale trzeba patrzeć gdzie i komu na tym rynku trzeba pomagać.

Janusz Kowalski, wiceminister rolnictwa, ma do pana pretensje, że nie zainicjował pan wniosku Komisji Europejskiej w sprawie zastosowania klauzuli ochronnej dla polskich rolników.