Podatek od nieruchomości: jak zgłosić nieruchomość do opodatkowania

Zobowiązanie do zapłaty podatku od nieruchomości dla osób fizycznych nie powstaje z mocy prawa (jak to się dzieje np. w podatku od czynności cywilnoprawnych czy PIT), czyli automatycznie po nabyciu nieruchomości. Ustala je gmina, a właściwie wójt (burmistrz lub prezydenta miasta), który jest w tym przypadku organem podatkowym. Musi jednak wiedzieć, że zaszły okoliczności uzasadniające powstanie w konkretnym przypadku obowiązku podatkowego w zakresie podatku od nieruchomości. Do poinformowania go o tym służy informacja o nieruchomościach i obiektach budowlanych, sporządzona na formularzu według wzoru ustalonego w danej gminie.

14-dniowy termin na jej złożenie łatwo przeoczyć. Tymczasem ten, kto nie dopełni w terminie obowiązku zgłoszenia i  jednocześnie nie zapłaci podatku, naraża się na odpowiedzialność karną skarbową. Za nieujawnienie właściwemu organowi przedmiotu lub podstawy opodatkowania lub niezłożenie deklaracji grozi grzywna, a niekiedy nawet pozbawienie wolności.

Od kiedy liczyć termin

Osoby fizyczne płacą podatek od nieruchomości  zawsze wtedy, gdy są właścicielami nieruchomości, jej użytkownikami wieczystymi lub posiadaczami samoistnymi (którzy władają nieruchomością tak, jakby przysługiwała im jej własność). Niekiedy podatnikami stają się też posiadacze zależni, czyli np. najemcy czy dzierżawcy. Obowiązek podatkowy powstaje od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstały okoliczności uzasadniające powstanie tego obowiązku. Takie okoliczności powstają, gdy dochodzi do zakupu nieruchomości, otrzymania jej w drodze spadku lub darowizny czy też zajęcia gruntów rolnych na zabudowę mieszkaniową.

Inaczej jest tylko wtedy, gdy mamy do czynienia z wybudowaniem nowego obiektu. Wtedy obowiązek podatkowy powstaje 1 stycznia roku następującego po roku, w którym budowa została zakończona albo w którym rozpoczęto użytkowanie budynku lub jego części przed ostatecznym wykończeniem.

Od kiedy zatem biegnie 14-dniowy termin na zgłoszenie? Od dnia sporządzenie aktu notarialnego sprzedaży, darowizny, uprawomocnienia się postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku czy decyzji o zmianie klasyfikacji gruntów np. z rolnych na mieszkaniowe.

W przypadku, gdy na działce został zbudowany dom, zgłoszenia należy dokonać w ciągu 14 dni od uzyskania zgody na jego użytkowanie.

Gdy właściciel nie jest sam

Współwłaściciele gruntów lub budynków solidarnie odpowiadają za zobowiązania w podatku od nieruchomości. Oznacza to tyle, że niezależnie od tego, jak się umówią, organ podatkowy  może żądać uiszczenia podatku w całości lub części od każdego z nich lub  od jednego, przy czym zapłata przez któregokolwiek z podatników zwalnia z obowiązku pozostałych.

Oto przykład: rodzice i ich syn z żoną, zamieszkujący ten sam dom i prowadzący dwa odrębne gospodarstwa domowe, umówili się, że płacą podatek po połowie. Rodzice uiścili swoją część, dzieci nie. Organ podatkowy może dochodzić zapłaty:

- tylko od dzieci,

- od dzieci i od rodziców.

- tylko od rodziców.

Zasada solidarnej odpowiedzialności dotyczyć także obowiązku zgłoszenia nieruchomości do opodatkowania.

O odpowiedzialności solidarnej nie ma mowy, gdy współwłasność jest efektem powstania tzw. nieruchomości wspólnej w wyniku ustanowienia odrębnej własności lokali (wspólnota mieszkaniowa).  W takiej sytuacji każdy właściciel lokalu odpowiada za podatek w części odpowiadającej jego udziałowi w nieruchomości wspólnej (ułamek wynikający ze stosunku powierzchni użytkowej lokalu do powierzchni użytkowej całego budynku).

Dwa podatki na jednej działce

Opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości podlegają zarówno grunty, jak i budynki lub ich części, ale stanowią one oddzielne przedmioty opodatkowania. Jeśli zatem nabyty grunt ma być w przyszłości zabudowany, to  najpierw trzeba zgłosić do opodatkowania grunt, a po wybudowaniu – budynek.

Są też sytuacje, gdy na jednej nieruchomości zastosowanie znajdą dwa różne podatki. Jeśli grunt jest użytkiem rolnym lub lasem, nie zgłasza się go do opodatkowania podatkiem od nieruchomości, lecz rolnym lub leśnym.  Podatek rolny dotyczy jednak tylko gruntu, nie można go rozszerzać na zabudowania. Gdy więc  na działce rolnej wybudowany zostanie dom mieszkalny w ramach tzw. zabudowy zagrodowej, to trzeba go zgłosić do opodatkowania podatkiem od nieruchomości.   Zwolnione od tego podatku dotyczy bowiem budynków gospodarczych i to tylko wtedy, gdy położone są na gruntach gospodarstw rolnych i służą wyłącznie działalności rolniczej.  Mieszczuch, który kupił siedlisko i zamienił stodołę na garaż dla swego auta nie uniknie więc podatku od nieruchomości.

Za budynek tymczasowy też płacimy

Czasami nabyta działka nie jest  jeszcze zabudowana na stałe budynkiem, ale stoi na niej altana lub przyczepa. Czy takie obiekty też trzeba je zgłosić do opodatkowania?  To zależy.

Zgodnie z prawem budowlanym są to tymczasowe obiekty budowlane, czyli przeznaczone do czasowego użytkowania w okresie krótszym od jego trwałości technicznej, przewidziane do przeniesienia w inne miejsce lub rozbiórki, a także obiekty budowlane niepołączone trwale z gruntem. Z wyjaśnień Głównego Urzędu Nadzoru Budowlanego wynika, że tymczasowy obiekt budowlany może być, w zależności od swego charakteru, budynkiem, budowlą lub obiektem małej architektury. Jeśli jest budynkiem lub budowlą związaną z prowadzeniem działalności gospodarczej, to podlegają opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości i należy zgłosić je w gminie.