– Już w dwudziestoleciu międzywojennym istniały obok siebie dwie różne Częstochowy: narodowa i robotnicza, umiarkowane stronnictwa nie miały tu dużego poparcia – mówi dr Krzysztof Spruch, historyk z Instytutu Historii częstochowskiej Akademii im. Jana Długosza. –  Częstochowę można porównać do Łodzi, choć to mniejsza skala. Mieliśmy tu hutę, rozwinięty przemysł metalurgiczny, chemiczny i przede wszystkim włókienniczy. To było miasto zamieszkane przez robotników i do dziś robotnicze osiedla takie jak Dąbie czy Raków, nazywany Czerwonym Rakowem, niemal jak  jeden mąż głosują na lewicę – dodaje Spruch.

Rzeczywiście, wyniki wyborów samorządowych mówią same za siebie. W 1998 i 2002 roku SLD dwukrotnie zdobył połowę miejsc w częstochowskiej radzie miasta. W 2006 roku, tuż po katastrofie wyborczej, która dotknęła Sojuszu w wyborach parlamentarnych, w Częstochowie na lewicę wciąż głosowała jedna czwarta wyborców.

Dziś SLD z dziesięcioma radnymi w 28-osobowej radzie miasta i z własnym prezydentem znów jest dominującą siłą polityczną. Ma jednak zbyt mało głosów, by rządzić samodzielnie. Choć Sojusz nie zawarł formalnej koalicji, ale w większości głosowań dogaduje się z Platformą. Wśród częstochowskich radnych PO próżno bowiem szukać przedstawicieli konserwatywnego skrzydła tej partii.

In vitro jak szczepienia

Sztandarowym projektem częstochowskiego Sojuszu jest dofinansowywanie z miejskiego budżetu zapłodnienia in vitro. Za pół roku w Częstochowie na świat przyjdzie pierwsze dziecko, którego rodzicom władze miasta dopłaciły do zabiegu. Magda i Adam, małżeństwo, które chce zachować anonimowość i mediom podaje tylko imiona, skorzystało z programu o nazwie „Leczenie niepłodności metodą zapłodnienia pozaustrojowego dla mieszkańców miasta Częstochowy".

Program nie tylko jest oczkiem w głowie prezydenta Krzysztofa Matyjaszczyka, ale także powodem do dumy szefa SLD Leszka Millera, który stawia Częstochowę za wzór do naśladowania. Żeby wprowadzić projekt w życie, częstochowski SLD musiał stoczyć prawdziwą batalię.

Po raz pierwszy dofinansowywanie zabiegów in vitro z kasy miasta radni przegłosowali już w budżecie na 2012 rok. Program negatywnie zaopiniowała jednak Regionalna Izba Obrachunkowa – organ zajmujący się kontrolą jednostek samorządu terytorialnego. Izba ostrzegła samorząd, że finansowanie in vitro będzie naruszeniem dyscypliny finansów publicznych i wskazała, że nie ma w Polsce ustawy, która pozwalałaby na opłacanie takich zabiegów z pieniędzy miasta.

Matyjaszczyk nie dał jednak za wygraną i radni po sześciu miesiącach znaleźli sposób, który pozwolił im wprowadzić projekt w życie. Środki przeznaczone na in vitro zostały przesunięte do miejskiego wydziału zdrowia. Zabiegi są z niego finansowane na takiej samej zasadzie, jak na przykład szczepienia.

Program został przegłosowany dzięki wsparciu radnych PO. Część z nich głosowała za projektem, reszta wstrzymała się od głosu. –  Samorząd znalazł przestrzeń prawną, w której zdołał umieścić dopłaty – mówi „Rzeczpospolitej" prof. Piotr Winczorek, konstytucjonalista. – Przy braku regulacji ogólnokrajowych takie rozwiązanie jest dopuszczalne.

Odmiennego zdania jest Krzysztof Janus, wiceprezes Unii Laikatu Katolickiego, który zaskarżył decyzję radnych. Obecnie sprawą zajmuje się Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie. – W tej sprawie wielokrotnie naruszono prawo i jestem pewien wygranej – mówi Janus. – Wyroku spodziewam się jednak dopiero za kilka miesięcy.

Unia Laikatu Katolickiego zebrała 1800 podpisów częstochowian pod protestem przeciwko dofinansowywaniu in vitro.

O tym, jaką wagę SLD przywiązuje do częstochowskiego programu, świadczy fakt, że w skład zespołu ekspertów, który go przygotowywał, wszedł Marek Balicki, minister zdrowia w rządach Leszka Millera i Marka Belki. – Program częstochowski powinien być wzorem dla regulacji ogólnokrajowych – przekonuje Balicki. – Jedyna zmiana polegałaby na tym, że rozwiązania ogólnopolskie musiałyby uwzględniać większe dofinansowanie dla par starających się o dziecko.