Ale przy Sienkiewiczu chciałbym się jeszcze chwilę zatrzymać. Porównanie z nim często pojawiało się przy okazji omówień sagi o wiedźminie. Uważa pan je za trafne?
Nie.
Ale ceni pan chyba Sienkiewicza.
Tak. Za język. Przyzna pan, że zdanie „Nie masz takowych terminów, z których by się viribus unitis przy boskich auxiliach podnieść nie można" brzmi lepiej i dostojniej niż „Jakoś to, k..., będzie".
Ja osobiście dostrzegam u pana zamiłowanie do staropolszczyzny, któremu daje pan czasem wyraz w swoich tekstach i zamiłowanie do bohaterów buffo w stylu Zagłoby, w rodzaju poety Jaskra. I to moim zdaniem ma pan wspólnego z Sienkiewiczem. Trafiłem z tą staropolszczyzną?
W sedno. Mniej więcej.
Nie wypowiada się pan w zasadzie na tematy inne niż literackie. Czy to efekt tego, że parę lat temu z powodu żartów o tym, że biały człowiek nie powinien za dużo pracować, zrobiono z pana rasistę?
To dziennikarski humbug. Nie myślę komentować, bo każdy komentarz ten humbug nobilituje.
A od czasu oskarżeń o rasizm uważa pan z żartami?
Sądzi pan, że jakiś pismak z brukowca, jakiś niewydarzony klon Rity Skeeter [dziennikarki z cyklu o Harrym Potterze, której postać jest satyrą na tabloidy – przyp. redakcji] zdolen jest zmienić mój styl życia i bycia? To obraźliwe posądzenie.
Czy może po prostu teraz już pan ulega nakazom politycznej poprawności i nie będą się mieli do pana o co przyczepić?
Primo, nie ulegam, poprawność polityczną mając za synonim hipokryzji i przykrywkę dla owej. Secundo, zawsze się przyczepią. Jak nie będą mieli za co, to coś przeinaczą lub wręcz zmyślą, wzorem dopiero co przywołanej Rity Skeeter. A walczyć z tym to być jak król Kserkses, batożący morze.
Ale o katastrofie smoleńskiej, mimo niechęci do komentowania wydarzeń aktualnych, jednak pan się czasem wypowiada. W jednym z tekstów zapowiadających „Sezon burz" przeczytałem, że ma pan w tej kwestii bardzo zdecydowaną opinię. Co to znaczy?
To znaczy, że opinie i poglądy są jak d... Posiadanie nie oznacza automatycznej konieczności pokazywania wszystkim. Nadto, nie wypada głosić opinii, jeśli się na czymś nie znamy, a ja nie znam się na katastrofach lotniczych. Pacholęciem będąc, nie sklejałem modeli, bawiłem się żołnierzykami. Jakby więc co, to proszę pytać o taktykę piechoty, może coś wygłoszę. Ale z pewnością nie ex cathedra.
Ma pan też bardzo zdecydowaną opinię na temat współczesnej polityki. Krytyczne aluzje do niej można znaleźć i w dawnych książkach o wiedźminie, i w „Sezonie burz". Co pana najbardziej w polskich politykach irytuje?
Tępota, nieudolność, fanatyzm i chamstwo, not necessarily in that order. Nie ograniczałbym jednak tego wyłącznie do polityków. Którzy, jacykolwiek by byli, przemijają, odchodzą w niebyt. A pewne rzeczy są, niestety, wieczne. I powszechne.
Jak pan patrzy na zaangażowanie kolegów pisarzy ze środowiska fantastycznego w publicystykę polityczną po prawej stronie? Mam na myśli takich autorów jak Rafał Ziemkiewicz czy Marcin Wolski.
Następne pytanie, proszę. Nomina albowiem sunt odiosa, nie odniosę się do żadnych pytań natury personalnej.
W „Sezonie burz" zaintrygował mnie wątek manipulacji genetycznych. Ja traktuję to jako pańską wypowiedź na temat jak najbardziej współczesny. Uważa pan, że to jest jeden z najpoważniejszych problemów cywilizacyjnych naszych czasów?
To zwykły zabieg fabularny. Ale, owszem, uważam to za pewien problem cywilizacyjny, za nieszczególnie dobrze wróżące signum temporis. Ale jest też przecież mnóstwo innych. Lista jest przerażająco długa.
A co jest pana zdaniem najpoważniejszym wyzwaniem cywilizacyjnym, przed którym dziś stanęliśmy?
My nim jesteśmy. I to, co robimy z otaczającym nas światem. To wielkie wyzwanie: opamiętać się wreszcie.
Małgorzata Kalicińska, autorka popularnych romansów, powiedziała niedawno, że jurorzy nagród literackich w Polsce wyróżniają tylko smęty, których nikt nie chce czytać. Zgadza się pan z tą opinią? Pański przypadek w sumie to potwierdza. Przy tej skali popularności, jaką zyskały pańskie książki, jeden Paszport Polityki wiosny nie czyni.
Każde gremium przyznające nagrody ma swoich jurorów, a ci mają prawo decydować o przyznaniu nagród wedle własnych sądów, gustów, smaków i poglądów. Decyzji tych – choćby nawet i bardzo się chciało – nie wypada komentować. Ani tym bardziej podważać. W szczególności niespecjalnie uchodzi to tym, którzy przy podziale nagród zostali pominięci.
A czyta pan polską literaturę współczesną?
Jakoś mi się skończyło na Lemie i Kapuścińskim. Proszę mnie nie winić, nobody's perfect.
Co pan myśli o tym, co udało się panu przeczytać? Coś zrobiło na panu duże wrażenie? Na przykład pisarstwo Doroty Masłowskiej? Albo Andrzej Stasiuka? A może ceni pan mistrzów starszego pokolenia? Rylskiego? Głowackiego?
Arturo Perez-Reverte, Umberto Eco, Wiktor Pielewin, Neil Gaiman, China Miéville, Haruki Murakami, Cormac McCarthy, Jonathan Carroll, Ursula Le Guin, John Crowley, John Connolly, Connie Willis, Robert Rankin, Terry Pratchett, Peter Rothfuss, George R.R. Martin. Oto – niepełna – lista autorów, którzy zrobili na mnie wrażenie. Których udało mi się przeczytać, wciąż udaje mi się czytać i których z pewnością uda mi się czytać nadal, w miarę ukazywania się nowości.
Nie kusiło pana, żeby napisać drapieżną powieść współczesną? Ma pan do tego temperament, co widać w pańskich książkach fantastycznych.
Nie, nie należy się czegoś podobnego spodziewać. W szczególności owa drapieżność to impediment. Bo – miast kusić –odstręcza i mocno śmieszy zarazem.
A gdyby pan się jednak na taką powieść zdecydował, to o czym by była?
Następne pytanie, proszę. A zresztą nie. Musimy kończyć.
