Immunitet sędziowski: jest luka w prawie, ale...

W sprawach uchylenia immunitetu sędziowskiego pojawiają się nadal wątpliwości

Publikacja: 05.06.2009 07:25

Immunitet sędziowski: jest luka w prawie, ale...

Foto: Fotorzepa, Jak Jakub Ostałowski

[b]27 maja 2009 r. Sąd Najwyższy w składzie siedmiu sędziów Izby Karnej (sygn. I KZP 5/09)[/b] podjął uchwałę, w której stwierdził, iż w postępowaniu o uchylenie immunitetu sędziowskiego stosuje się odpowiednio przepisy o postępowaniu dyscyplinarnym oraz [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=BCDA8552D410D413B9F6D6693DC9C720?id=75001]kodeksu postępowania karnego[/link].

Uchwała podjęta na wniosek I prezesa SN miała rozwiać wątpliwości pojawiające się w praktyce. Czy rzeczywiście rozwiała?

[srodtytul]Wyrok TK[/srodtytul]

[b]Przyczyną trudności z określeniem, jakie przepisy należy stosować w postępowaniu o uchylenie immunitetu sędziowskiego, był wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 28 listopada 2007 r. (sygn. K 39/07)[/b], który zakwestionował przepis nakazujący wprost odpowiednie stosowanie do postępowań o uchylenie immunitetu sędziemu przepisów o postępowaniu dyscyplinarnym, a tym samym k.p.k. (w przepisach o postępowaniu dyscyplinarnym znajduje się odesłanie do k.p.k.). Stosowanie przepisów procedury karnej oraz o postępowaniu dyscyplinarnym w postępowaniu o uchylenie immunitetu sędziowskiego utraciło zatem podstawę ustawową.

W niedługim czasie po wyroku TK w orzecznictwie sądów dyscyplinarnych zaczęły pojawiać się wątpliwości. [b]Jedną z nich było postanowienie SN – Sądu Dyscyplinarnego z 29 października 2008 r. (sygn. SNO 61/08) dotyczące możliwości wznowienia postępowania zakończonego uchwałą o uchyleniu sędziemu immunitetu.[/b] W uzasadnieniu postanowienia SN zawarł bardzo niepokojące stwierdzenie, że nie ma obecnie podstawy prawnej do odpowiedniego stosowania przepisów k.p.k. w tzw. postępowaniu immunitetowym. Przyjęcie tego stanowiska mogłoby prowadzić do naruszenia prawa do zaskarżania orzeczeń i decyzji wydanych w I instancji. Zagrożona byłaby też zasada dwuinstancyjności przewidziana w art. 176 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=AE7D04C08D322EEF658E4650F532F311?id=77990]konstytucji[/link]. W opinii I prezesa SN orzeczenie to było dowodem istnienia rozbieżności w wykładni prawa, co uzasadniało wystąpienie z wnioskiem o ich rozstrzygnięcie.

Ze względu na doniosłość znaczenia zagadnienia dla praktyki orzeczniczej sądów dyscyplinarnych SN zdecydował o podjęciu uchwały, w której uznał, iż luka w przepisach ustawy o ustroju sądów powszechnych nie oznacza, że k.p.k. nie ma zastosowania w postępowaniach immunitetowych. SN zaznaczył, że przepisy procedury karnej mają zastosowanie jedynie w zakresie koniecznym do zachowania funkcjonalności i standardów rzetelnego procesu.

Koronnym argumentem SN było uznanie, że w razie przyjęcia odmiennego stanowiska doszłoby do nieuzasadnionego różnicowania zasad odpowiedzialności sędziów sądów powszechnych i wojskowych (w wypadku tych ostatnich ustawa przewiduje wprost odesłanie w zakresie nieuregulowanym do k.p.k.). Ze względu na represyjny charakter postępowania immunitetowego oraz różnicowanie sytuacji podmiotów znajdujących się w podobnej sytuacji istniało zagrożenie nadmiernego ograniczenia zasady równości wobec prawa, wyrażonej w art. 32 konstytucji.

[srodtytul]Znaczenie uchwały[/srodtytul]

[b]W obecnym stanie prawnym odpowiednie stosowanie przepisów k.p.k. w postępowaniach o uchylenie immunitetu sędziowskiego jest możliwe drogą analogii, co nie zawsze jest w pełni wykonalne.[/b] Sam SN w ostatnim zdaniu omawianej uchwały stwierdził, że w kwestii możliwości wznowienia postępowania zakończonego uchwałą o uchyleniu sędziemu immunitetu przepisy k.p.k. mogą nie znaleźć zastosowania. Problem ten wystąpił przecież w przytoczonym postanowieniu SN z 29 października 2008 r.

[b]Sytuacja, w której SN w przeważającej części uzasadnienia uchwały argumentuje za odpowiednim stosowaniem przepisów o postępowaniu dyscyplinarnym i k.p.k. w postępowaniach immunitetowych, po czym w ostatnim zdaniu aprobuje stanowisko wyrażone w postanowieniu z października 2008 r., zmusza do postawienia kilku pytań. Po pierwsze: jaką rolę w praktyce sądów dyscyplinarnych odgrywać będzie analizowana uchwała? Po drugie: w jakim dokładnie zakresie k.p.k. będzie w takich postępowaniach stosowany? Wydaje się jednak, że odpowiedzi na nie należy poszukiwać w kolejnych orzeczeniach sądów dyscyplinarnych.[/b]

[i]Barbara Grabowska, Artur Pietryka - współpracownicy Programu Spraw Precedensowych HFPCz[/i]

[b]27 maja 2009 r. Sąd Najwyższy w składzie siedmiu sędziów Izby Karnej (sygn. I KZP 5/09)[/b] podjął uchwałę, w której stwierdził, iż w postępowaniu o uchylenie immunitetu sędziowskiego stosuje się odpowiednio przepisy o postępowaniu dyscyplinarnym oraz [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=BCDA8552D410D413B9F6D6693DC9C720?id=75001]kodeksu postępowania karnego[/link].

Uchwała podjęta na wniosek I prezesa SN miała rozwiać wątpliwości pojawiające się w praktyce. Czy rzeczywiście rozwiała?

Pozostało jeszcze 87% artykułu
Prawo karne
Morderstwo na Uniwersytecie Warszawskim. Obrońca podejrzanego: nie przyznał się
Ubezpieczenia i odszkodowania
Rekordowe odszkodowanie dla pacjenta. Miał operację kolana, wypisano go bez nogi
Prawo dla Ciebie
Jest decyzja SN ws. wytycznych PKW. Czy wstrząśnie wyborami?
Prawo karne
Mieszkanie Nawrockiego. Nieprawdziwe oświadczenia w akcie notarialnym – co na to prawo karne?
Matura i egzamin ósmoklasisty
Matura i egzamin ósmoklasisty 2025 z "Rzeczpospolitą" i WSiP
Materiał Promocyjny
Między elastycznością a bezpieczeństwem