Owoc przestępstwa nie dla tego, kto je popełnił

Sąd Najwyższy w [b]uchwale z 27 maja 2010 r. (sygn. III CZP 333/10)[/b] uznał, że tak jest także wtedy, gdy sprawca przestępstwa skarbowego wyzbył się nieruchomości uzyskanej z tego przestępstwa, chyba że obecny właściciel zdołał obalić domniemanie wynikające z art. 33 § 3 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=7126FB099C2967937B9A5F20B8A2FD78?id=186065&tresc=1&wid=355844#R.1.2.3.]kodeksu karnego skarbowego[/link] (k.k.s.).

Domniemanie to zaś jest następujące: [b]jeżeli okoliczności sprawy wskazują na duże prawdopodobieństwo, że sprawca przeniósł (darował, sprzedał, użyczył) na kogokolwiek faktycznie lub pod jakimkolwiek tytułem prawnym mienie stanowiące korzyść majątkową uzyskaną z przestępstwa, uważa się, że należy ono do sprawcy.[/b] Domniemanie to zainteresowana osoba lub jednostka organizacyjna może obalić, przedstawiając dowód, że dane dobro uzyskała zgodnie z prawem.

[srodtytul]Zakaz zbywania i obciążania[/srodtytul]

Wskazane domniemanie obowiązuje także w razie dokonywania zajęcia składników majątkowych podejrzanego o przestępstwo karne skarbowe w ramach zabezpieczenia grożącego przepadku korzyści majątkowej (art. 33 § 4 w związku z art. 131 § 4 k.k.s.). Kodeks karny skarbowy nakazuje stosować w tym zakresie odpowiednio art. 292 § [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=0D224CEE089842738023118ADD0AAA8D?id=75001]kodeksu postępowania karnego[/link] (k.p.k.). W przepisie tym jako jeden ze sposobów zabezpieczenia grożącego przepadku przewidziano zakaz zbywania i obciążania nieruchomości. Zakaz ten podlega ujawnieniu w księdze wieczystej (art. 292 § 2 k.p.k.), a jeśli jej brak – w zbiorze złożonych dokumentów.

Właśnie ten rodzaj zabezpieczenia wskazał w swym postanowieniu z 1 lipca 2009 r. prokurator okręgowy prowadzący sprawę karną skarbową przeciwko Damianowi Sz. i wystąpił do sądu o wpisanie zakazu w księdze wieczystej nieruchomości położonej w Rybniku, w której jako właścicielka wpisana jest Monika R. Wpisu tego dokonano na podstawie umowy sprzedaży z 5 września 2008 r.

W uzasadnieniu prokurator powołał się na domniemanie z art. 33 § 3 k.k.s. oraz przedstawił na jego poparcie przedwstępną umowę sprzedaży z 8 lipca 2008 r. i aneks do niej z 5 września 2008 r. Wynikało z nich, że to Damian Sz. miał pierwotnie kupić nieruchomość, a także scedował na Monikę R. swe wpłaty dokonane na poczet tego zakupu.

[srodtytul]Przepis nie jest martwy[/srodtytul]

Sąd I instancji oddalił wniosek prokuratora. Twierdził, że jego uwzględnienie jest niemożliwe ze względu na art. 34 ustawy o księgach wieczystych i hipotece. Według tego przepisu o wpis może bowiem wystąpić wyłącznie osoba, której prawo ma być wpisem dotknięte albo która jest lub zostaje jednocześnie wpisana do księgi wieczystej jako uprawniona. Postępowanie karne zaś i postanowienie o zabezpieczeniu nie dotyczy Moniki R., a podejrzany nigdy nie był właścicielem wskazanej w nim nieruchomości.

Sprawa trafiła do sądu II instancji wskutek zażalenia prokuratora. Jego zdaniem przy interpretacji przyjętej przez sąd I instancji wykonanie zabezpieczenia na podstawie przepisu art. 33 § 3 k.k.s. byłoby niemożliwe i przepis ten stałby się w podobnych sytuacjach martwy.

Nie był tego pewny sąd II instancji, chociaż skłaniał się do takiej właśnie interpretacji, jak przyjęta w I instancji, czyli że art. 33 § 3 k.k.s. jest w takich wypadkach przepisem martwym. Swe wątpliwości przedstawił w pytaniu prawnym do Sądu Najwyższego.

[srodtytul]Ujawnienie w księdze[/srodtytul]

Jednakże SN ma inne zdanie. W uchwale zawierającej odpowiedź na pytanie prawne stwierdził, że postanowienie prokuratora, o jakie chodzi w tej sprawie, jest podstawą do ujawnienia zakazu w księdze wieczystej (art. 292 § 2 k.p.k.) prowadzonej dla nieruchomości, której właściciel nie obalił domniemania wynikającego z art. 33 § 3 k.k.s.

[ramka][b]Domniemania do obalenia[/b]

- Unormowania dotyczące przepadku korzyści z przestępstwa zawarte w kodeksie karnym skarbowym (art. 33) i [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=700E68FA82BA106DC98D201FF6A8FDCE?id=74999]kodeksie karnym[/link] (art. 45) są takie same. To samo dotyczy zajęcia przy zabezpieczeniu grożącego przepadku. W myśl art. 33 § 1 k.k.s. i art. 45 k.k. sąd może orzec jako środek karny przepadek korzyści majątkowej osiągniętej przez skazanego choćby pośrednio z popełnienia przestępstwa.

- Obowiązuje przy tym domniemanie zapisane w art. 45 § 2 k.k. oraz art. 33 § 2 k.k.s., że jeśli skazany osiągnął z przestępstwa, chociażby pośrednio, korzyść majątkową dużej wartości, to mienie, które objął we władanie lub do którego uzyskał jakikolwiek tytuł w czasie popełniania przestępstwa lub po jego popełnieniu, do chwili wydania chociażby nieprawomocnego wyroku jest korzyścią majątkową uzyskaną z tego przestępstwa, chyba że sprawca lub inna zainteresowana osoba przedstawi dowód przeciwny.

- Kolejne domniemanie zostało zapisane w art. 33 § 3 k.k.s., którego bezpośrednio dotyczy omówiona uchwała, oraz w bliźniaczym art. 45 § 3 k.k.[/ramka]

Orzecznictwo Sądów i Trybunałów Prawo Karne

Pozostało 91% artykułu