Dług stwierdzony orzeczeniem przedawnia się po 10 latach

Należność przyznana wyrokiem sądowym przedawnia się z upływem lat dziesięciu

Publikacja: 24.11.2010 02:00

Dług stwierdzony orzeczeniem przedawnia się po 10 latach

Foto: Fotorzepa, Seweryn Sołtys

Wierzyciel może ten okres przedłużać niemal w nieskończoność, bo każda czynność przedsięwzięta bezpośrednio przed sądem albo komornikiem w celu egzekwowania należności przerywa bieg przedawnienia. Po każdej takiej przerwie przedawnienie biegnie na nowo.

Sąd Najwyższy w uchwale z 19 listopada 2010 r. (sygn. akt III CZP 92/10)

stwierdził, że nie przerywa biegu przedawnienia złożenie przez wierzyciela wniosku o nakazanie dłużnikowi wyjawienia majątku.

Uchwała jest odpowiedzią na pytanie prawne sądu rozpatrującego sprawę Jacka K., który chce uwolnić się od przymusowego ściągnięcia długu sprzed 18 lat. Wierzycielem był nieistniejący od lat Fundusz Rozwoju Rynku i Demonopolizacji Handlu. W styczniu 1993 r. uprawomocnił się nakaz zapłaty, którym sąd przyznał funduszowi od Jacka K. 450 mln zł przed denominacją. Fundusz wszczął egzekucję, ale postępowanie to w grudniu 1996 r. komornik umorzył. Jako podstawę wskazał art. 823 kodeksu postępowania cywilnego przewidujący automatyczne umorzenie egzekucji, jeśli wierzyciel w ciągu roku nie dokonał czynności potrzebnej do dalszego jej prowadzenia lub nie zażądał podjęcia zawieszonego postępowania.

W 2002 r. fundusz, wtedy już w likwidacji, skorzystał z przewidzianej w art. 913 k.p.c. możliwości wystąpienia do sądu o zobowiązanie Jacka K. do wyjawienia majątku. Jednakże wniosek został oddalony. Kolejny krok zmierzający do ściągnięcia należności podjął jako następca prawny funduszu Skarb Państwa reprezentowany przez ministra Skarbu Państwa. Było nim wobec przejścia uprawnień uzyskanie na jego rzecz klauzuli wykonalności nakazu i zapłaty ze stycznia 1993 r. Wyrok opatrzony klauzulą wykonalności jest dokumentem warunkującym wszczęcie egzekucji komorniczej na rzecz wierzyciela.

Skarb taką klauzulę w lipcu 2007 r. uzyskał. Jacek K. zareagował złożeniem tzw. powództwa przeciwegzekucyjnego, przewidzianego w art. 840 k.p.c. Dłużnik może wystąpić z nim m.in. wówczas, gdy po powstaniu tytułu egzekucyjnego (jest nim przede wszystkim prawomocne orzeczenie sądu) nastąpi zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasa albo nie może być egzekwowane. Zdarzeniem takim jest przedawnienie roszczenia nim stwierdzonego.

Jacek K. powołał się na art. 125 par. 1 k.c., przewidujący dziesięcioletni okres przedawnienia roszczeń stwierdzonych orzeczeniem sądu. Przekonywał, że należność zasądzona nakazem zapłaty przedawniła się w styczniu 2003 r., bo wszczęcie egzekucji przez fundusz nie doprowadziło do przerwania biegu przedawnienia. Skończyło się bowiem umorzeniem tego postępowania z mocy samego prawa.

Sąd I instancji uwzględnił żądanie Jacka K. Nie zgodził się z twierdzeniem SP, że bieg terminu przedawnienia przerwało wniesienie do sądu sprawy o zobowiązanie dłużnika do wyjawienia swego majątku. Nie jest to bowiem w ocenie sądu czynność, która w myśl art. 123 par. 1 pkt 1 k.c. powoduje taki skutek.

Sąd II instancji, do którego wypłynęła apelacja SP, uznał, że w kwestii tej powinien wypowiedzieć się Sąd Najwyższy. W uzasadnieniu pytania prawnego odwołał się m.in. do poglądu, popartego przez SN w wyroku z 5 listopada 2004 r. (sygn. II CK478/03), że art. 123 par. 1 pkt 1 k.c. obejmuje wszystkie czynności konieczne, czyli takie, których w toku dochodzenia, ustalania, zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia pominąć nie można. Wyjawienie majątku nie jest konieczne w każdym postępowaniu egzekucyjnym. Sąd wskazał jako argument przeciwny to, że jeśli wierzyciel nie zna majątku dłużnika, złożenie takiego wniosku jest dla niego czynnością niezbędną zmierzającą bezpośrednio do zaspokojenia roszczenia.

SN opowiedział się jednak za węższym rozumieniem art. 123 par. 1 pkt 1 k.c. Stwierdził bowiem, że złożenie wniosku o nakazanie dłużnikowi wyjawienia majątku (art. 913 i nast. k.p.c.) nie przerywa biegu przedawnienia roszczenia stwierdzonego prawomocnym orzeczeniem sądu.