ZUS:od napiwku płaconego kartą trzeba zapłacić składki

Napiwek, który przechodzi przez ręce szefa, jest przychodem ze stosunku pracy ze wszystkimi wynikającymi z tego konsekwencjami.

Napiwki doliczane do rachunku płaconego kartą płatniczą, wypłacane kelnerowi (pracownikowi) przez pracodawcę, na którego konto wpływają, z zachowaniem zasady, że kelner otrzymuje kwoty równoważne napiwkom zapłaconym kartą w jego rewirze, powinny być wliczane do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne – uznał Sąd Najwyższy w wyroku z 9 września 2010 (II UK 98/10).

Ważne przepisy

Według art. 12 ustawy z 26 lipca 1991 o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU z 2010 r. nr 51, poz. 307 ze zm., dalej ustawa o PIT) za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń.

Są to w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty, niezależnie od tego czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika i wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Wymienione przychody stanowią podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz chorobowe i wypadkowe. Tak wynika z art. 18 ust. 1 i art. 20 ust. 1 w związku z art. 4 pkt 9 ustawy z 13 października 1998 o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.).

Przychód ze stosunku pracy

Napiwki ogólnie rzecz biorąc są wręczane kelnerom przez zadowolonych klientów. Taki przychód pozostaje poza świadomością pracodawcy i w zasadzie nie może zostać uznany za przychód ze stosunku pracy,  ten ostatni musi bowiem pochodzić od pracodawcy.

W ocenie SN nie może budzić wątpliwości, że zupełnie inna sytuacja zachodzi, gdy dodatkowa opłata jest obowiązkowo doliczana do rachunku i w wyniku zapłaty kartą najpierw trafia na konto pracodawcy a potem do rąk podwładnych.

Po pierwsze, napiwek jest w takiej sytuacji obligatoryjny. Po drugie, wpłacenie go na konto szefa powoduje, że pracownik zyskuje roszczenie o jego wypłatę właśnie do przełożonego, bo przecież nie do klienta. W efekcie trzeba uznać, że skoro  napiwek jest świadczeniem związanym ze stosunkiem pracy i wypłacanym ostatecznie przez pracodawcę, nie może budzić wątpliwości, że jest on przychodem ze stosunku pracy w rozumieniu art. 12 ustawy o PIT.

SN podkreślił, że nawet gdyby napiwek płacony kartą był jednak świadczeniem dobrowolnym, to nie zmienia to jego charakteru. Kluczowym elementem będzie bowiem jego wypłata przez zatrudniającego.

Dla oceny, czym jest omawiany napiwek, nie ma również znaczenia to, że umowa o pracę ani żadne przepisy wewnątrzzakładowe nie przewidują możliwości jego otrzymywania. SN zaznaczył, że w istocie zorganizowanie systemu doliczania napiwków do rachunku służy uzyskaniu środków zwiększających dochody pracowników i pośrednio odciążających pracodawcę.

Ten może bowiem zatrudniać kelnerów, oferując im skromniejsze wynagrodzenie, rekompensowane perspektywą uzyskiwania napiwków. Tym bardziej więc należy traktować je jako przychód ze stosunku pracy.

Rodzaj umowy bez znaczenia

Kwalifikacji napiwku jako przychodu ze stosunku pracy nie można uzależniać od tego, czy jest on uzyskiwany przez pracownika czy przez osobę świadczącą pracę na innej niż umowa o pracę podstawie.

Osiąganie przychodu pozostające w prawnym lub faktycznym związku z takim zatrudnieniem jest wystarczające dla uznania, że jest to przychód ze stosunku pracy w rozumieniu art. 12 ustawy o PIT, nawet gdy mógłby być uzyskiwany w związku np. z umową cywilnoprawną.

Przykład

ZUS ustalił podstawę wymiaru składek dla pracowników restauracji Alfa z uwzględnieniem, oprócz wynagrodzeń i przysługujących dodatków, także kwot, które były doliczane do rachunków płacących kartami płatniczymi gości restauracji, w wysokości 10 proc. ich wartości.

Płatnik składek wniósł odwołanie od decyzji, twierdząc, że charakter napiwku jako nieokreślonego w umowie o pracę nie może kwalifikować go do uznania za przychód ze stosunku pracy stanowiący podstawę wymiaru składek. Sąd przyzna rację organowi rentowemu, bo napiwki pochodzące z płatności kartą najpierw trafiały do kasy firmy.