[b]Takie wnioski płyną z uchwały Sądu Najwyższego podjętej w powiększonym składzie siedmiu sędziów (sygn. III CZP 57/08). [/b]

Uchwała zawiera odpowiedź na pytanie prawne rzecznika praw obywatelskich. Dotyczy ona bezpośrednio art. 70 ust. 2 pkt 3 [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=181883]prawa autorskiego[/link] w brzmieniu obowiązującym do 6 czerwca 2007 r., ale odnieść ją można w pełni do aktualnego stanu prawnego. Ze wskazanym dniem art. 70 ust. 2 utracił moc obowiązującą wskutek uznania go przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodny z konstytucją. Powodem było niemające racjonalnego uzasadnienia ograniczenie kręgu współtwórców utworu audiowizualnego, którym przysługiwało przewidziane w tym przepisie dodatkowe wynagrodzenie, m.in. „z tytułu nadawania utworu w telewizji lub poprzez inne środki publicznego udostępniana utworów” (art. 70 ust. 2 pkt 3). Taki sam zapis znalazł się w nowym art. 70 ust. 21, określającym krąg uprawnionych do tego wynagrodzenia zgodnie z konstytucją, który od 1 listopada 2007 r. wypełnił miejsce po starym art. 70 ust. 2. W myśl art. 70 ust. 21 pkt 3 takie wynagrodzenie należy się wszystkim współtwórcom utworu audiowizualnego (i jak wcześniej – artystom wykonawcom) i nadal m.in. „z tytułu nadawania utworu w telewizji lub poprzez inne środki publicznego udostępniana utworów”.

Do zwrócenia się z pytaniem prawnym do SN skłoniły rzecznika wątpliwości w kwestii zakresu znaczeniowego sformułowania zawartego w art. 70 ust. 2 pkt 3 (dziś art. 70 ust. 21 pkt 3). [b]Nie było co do tego zgody również w orzecznictwie SN. Zarysowały się w nim dwa rozbieżne poglądy. Według jednego art. 70 ust. 2 pkt 3 nie daje twórcom dzieł składających się na film czy inny utwór audiowizualny podstaw do żądania dodatkowego wynagrodzenia z racji reemisji tych utworów w sieci kablowej (np. wyrok 3 stycznia 2007 r., sygn. IV CSK 303/06)[/b]. [b]Wedle drugiego z tego właśnie przepisu płynie prawo współtwórców do występowania z takimi żądaniami (np. wyrok SN z 14 marca 2006 r., sygn. III CSK 143/05)[/b]. Wynagrodzenie to jest wpłacane za pośrednictwem ZAiKS lub innej organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub pokrewnymi (artystów wykonawców).

Rzecznik opowiedział się za pierwszym ze wskazanych poglądów. Opiera się on na założeniu, że pojęcie „nadawanie” nie obejmuje „reemisji” w telewizji kablowej. Za tym poglądem przemawia także wykładnia systemowa – to, że wynagrodzenie przewidziane w art. 70 ust. 2 (teraz w art. 70 ust. 21) ma charakter szczególny. Jest dodatkową opłatą za wykorzystanie utworu na wskazanych w tym przepisie polach eksploatacji (w telewizji lub przez inne środki publicznego udostępniania utworów), niezależnie od wynagrodzenia należnego od producenta utworu audiowizualnego. Gdyby ustawodawca chciał przyznać współtwórcom wynagrodzenie także za reemisję ich utworów na innych polach eksploatacji, to albo wskazałby je, albo wyliczenie poprzedził określeniem „w szczególności” – argumentował rzecznik. Za takim poglądem przemawia zasada, że wyjątków nie można interpretować rozszerzająco.

Za tym stanowiskiem opowiedział się także SN. Stwierdził we wskazanej uchwale, że pojęcie „nadawanie utworu w telewizji lub poprzez inne środki publicznego udostępniana utworów” użyte w art. 70 ust. 2 pkt 3 nie obejmowało reemisji utworu przez operatorów sieci kablowych.