Gmina zapłaci właścicielowi za brak lokum dla eksmitowanego

Eksmisja na bruk jest niedopuszczalna także wówczas, gdy sąd w wyroku eksmisyjnym nie przyzna prawa do lokalu socjalnego ani zamiennego.

[b]Sąd Najwyższy w dwu jednobrzmiących uchwałach podjętych 21 stycznia 2011 r. (sygnatura akt: III CZP 116/10 i III CZP 120/10) potwierdził, że właścicielowi lokum, które ma być opróżnione, wolno żądać od gminy odszkodowania za szkodę wyrządzoną niewskazaniem tymczasowego pomieszczenia. [/b]

[srodtytul]Nie wolno wyrzucać na bruk [/srodtytul]

Problem wynika z art. 1046 [link=http://akty-prawne.rp.pl/Dokumenty/Ustawy/1900_89/DU1964Nr%2043poz%20296a.asp]kodeksu postępowania cywilnego[/link], który nie dopuszcza eksmisji na bruk. Eksmitowany, w myśl tego przepisu, musi mieć zagwarantowane przynajmniej tymczasowe pomieszczenie. Dopóki gmina nie wskaże takiego pomieszczenia albo właściciel mieszkania lub eksmitowany sam go nie znajdzie, komornik musi się wstrzymać z eksmisją.

Orzekając eksmisję, sąd musi zawsze rozważyć, czy w świetle ustawy z 2001 r. o ochronie lokatorów eksmitowanemu albo członkom lub członkowi jego rodziny przysługuje prawo do lokalu socjalnego. Często jednak okazuje się, że tego prawa przyznać im nie można.

Tak było w dwóch sprawach, których dotyczą wspomniane uchwały Sądu Najwyższego. Właściciele krakowskich kamienic, którzy uzyskali wyroki eksmisyjne, zażądali od komornika ich wykonania. Ten w obydwu wypadkach zwrócił się do gminy o wskazanie pomieszczenia tymczasowego dla osób objętych eksmisją. Gmina odmówiła, wyjaśniając, że nie dysponuje takimi lokalami. Wtedy właściciele wystąpili przeciwko niej do sądu o odszkodowanie.

[srodtytul]Odszkodowanie zamiast czynszu [/srodtytul]

W obu sprawach sąd I instancji uwzględnił żądania właścicieli. Przyjął, że wskutek niewskazania tymczasowego pomieszczenia gmina w sposób zawiniony wyrządziła właścicielom szkodę polegającą na uniemożliwieniu im korzystania ze swej własności.

Wysokość odszkodowań ustalonych przez sądy I instancji odpowiadała wysokości czynszu, jaki właściciele mogliby pobierać za wynajęcie mieszkań. W jednej sprawie było to 2294 zł, w drugiej – 900 zł miesięcznie.

W obu sprawach jako podstawę odpowiedzialności gminy sądy wskazały art. 417 w związku z art. 1046 § 4 kodeksu postępowania cywilnego. Pierwszy z tych przepisów ustanawia ogólną zasadę, że za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie władzy publicznej odpowiedzialność ponosi Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego bądź inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa.

Gmina nie pogodziła się jednak z wyrokami wydanymi przez sądy I instancji i złożyła dwie apelacje.

[srodtytul]Samorząd poniesie odpowiedzialność[/srodtytul]

Zarzuciła w nich naruszenie m.in. art. 18 ust. 5 [link=http://akty-prawne.rp.pl/Dokumenty/Ustawy/2005/DU2005Nr%2031poz%20266.asp]ustawy z 2001 r. o ochronie lokatorów[/link], sugerując, że sąd jako podstawę rozstrzygnięcia przyjął również ten przepis. Odnosi się on do lokalu socjalnego. Zapisano w nim, że gdyby gmina nie dostarczyła lokalu socjalnego osobie uprawnionej do niego z mocy sądowego wyroku, właścicielowi przysługuje roszczenie odszkodowawcze od gminy na podstawie art. 417 kodeksu cywilnego.

W swoich apelacjach gmina powołała się także na wyrok z 4 grudnia 2007 r. (sygn. K 26/05), w którym Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że przepisy ustawy z 2001 r. nie mają zastosowania do sytuacji, w której gmina ma wskazać tymczasowe pomieszczenie. Gmina przekonywała, że nie ma obowiązku dostarczenia takiego pomieszczenia, tak więc nie ciąży na niej obowiązek odszkodowawczy za szkodę wynikłą z jego niedostarczenia.

Sąd II instancji nie był tego pewny. Dlatego skierował tak samo brzmiące pytania prawne do SN.

W uzasadnieniu jednego z nich sąd po przeprowadzeniu analizy orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego i Sądu Najwyższego stwierdził, że mimo wątpliwości przesądzono już, iż gmina ma obowiązek dostarczenia tymczasowego pomieszczenia. Pozostaje pytanie, czy obowiązek ten jest obwarowany sankcją odszkodowawczą.

Z treści dwu jednobrzmiących uchwał SN wynika, że tak. Stwierdził on w nich bowiem, że gmina może ponosić wobec właściciela lokalu odpowiedzialność na podstawie art. 417 § 1 k.c. za szkodę wyrządzoną niewskazaniem pomieszczenia tymczasowego, o którym mowa w art. 1047 § 4 k.p.c.