Kara dla prawnika za kłamstwo lustracyjne

Karą za kłamstwo lustracyjne dla prawnika nie może być wyłącznie pozbawienie prawa do wykonywania zawodu - zawyrokował 19 kwietnia 2011 r. Trybunał Konstytucyjny (K 19/08).

Sąd dyscyplinarny korporacji prawniczej musi mieć bowiem możliwość dopasowania kary do winy.Nie dawał jej art. 21f ust. 2 ustawy lustracyjnej z 2006 r., dlatego zaskarżył go poprzedni rzecznik praw obywatelskich Janusz Kochanowski, a Trybunał orzekł, iż jest niezgodny z konstytucją.

Zgodnie z tym przepisem za złożenie przez sędziów, prokuratorów, radców Prokuratorii Generalnej, adwokatów, radców prawnych, notariuszy i komorników nieprawdziwych oświadczeń lustracyjnych sąd dyscyplinarny orzeka karę pozbawienia urzędu lub pełnionej funkcji. Sądy dyscyplinarne nie mogły więc różnicować ani rodzaju kary wobec kłamcy lustracyjnego, ani czasu jej trwania.

O orzeczeniu niekonstytucyjności zadecydował nie tylko bezwzględny charakter sankcji dyscyplinarnej, ale również jej surowość. Pozbawienie funkcji jest najbardziej dolegliwą karą.

Sąd dyscyplinarny nie miał prawa brać pod uwagę np. tego, że współpraca z komunistycznymi organami bezpieczeństwa państwa mogła być podejmowana z różnych motywów i mieć różny stopień intensywności.

Trybunał uznał zaś, iż sądy powinny mieć możliwość miarkowania kary wobec kłamcy lustracyjnego w zależności od rodzaju przewinienia, postawy sprawcy, prognozy jego zachowania się itd.

Dlatego stwierdził, że art. 21f ust. 2 ustawy lustracyjnej z 2006 r. naruszał art. 65 ust. 1 konstytucji ustanawiający wolność wykonywania zawodu – w wypadku wszystkich profesji prawniczych poza sędzią (nie jest objęty taką wolnością).

Trybunał orzekł, że zaskarżony przepis narusza również zasadę przyzwoitej legislacji (art. 2 konstytucji).

Z dniem wejścia w życie wyroku – po jego ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw – prawnicze sądy dyscyplinarne będą musiały oceniać stopień odpowiedzialności kłamców lustracyjnych oraz stosować kary dostosowane do ich winy i konkretnych okoliczności sprawy.

Zdanie odrębne do orzeczenia zgłosiła sędzia Teresa Liszcz. Podkreśliła w nim, że od początku lustracji w Polsce sankcją za kłamstwo jest pozbawienie funkcji publicznej. Według jej opinii, przytoczonej przez PAP, wtorkowy wyrok Trybunału doprowadzi do wtórnej niekonstytucyjności przepisów, bo zawody prawnicze zostaną wyjęte spod regulacji lustracyjnych.