Szkoda czyli strata

Uchwała najwyższej instancji sądowej budzi wątpliwości konstytucyjne – twierdzi adwokat, doktor nauk prawnych z Poznania

Publikacja: 23.04.2011 05:00

Szkoda czyli strata

Foto: Fotorzepa, Danuta Matłoch Danuta Matłoch

Red

Sąd Najwyższy 31 marca 2011 r. trafnie przyjął w uchwale (III CZP  112/10), że roszczenia odszkodowawcze wynikające z decyzji nacjonalizacyjnych wydanych przed 1989 r. nie przedawniły się, jeśli stwierdzono ich bezprawność po 1 września 2004 r.

Znaczące wątpliwości budzi natomiast punkt drugi uchwały, zgodnie z którym jeżeli ostateczna wadliwa decyzja administracyjna została wydana przed dniem wejścia w życie konstytucji (czyli przed 17 października 1997 r.), odszkodowanie przysługujące na podstawie art. 160 § 1 kodeksu postępowania administracyjnego nie obejmuje korzyści utraconych wskutek jej wydania, choćby ich utrata nastąpiła po wejściu w życie konstytucji.

Sąd Najwyższy przesądził, iż do dochodzenia wyżej opisanych roszczeń stosuje się w szczególności uchylony art. 160 § 1  kodeksu postępowania administracyjnego Przepis ten stanowił, iż stronie, która poniosła szkodę na skutek wydania bezprawnej decyzji, służyło roszczenie o odszkodowanie za poniesioną rzeczywistą szkodę, chyba że ponosiła ona winę za powstanie okoliczności wymienionych w tym przepisie.

Przez wiele lat uznawano w orzecznictwie, że pojęciem adekwatnym do rzeczywistej szkody jest pojęcie straty, przeciwstawne pojęciu korzyści możliwej do osiągnięcia przez poszkodowanego, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Poszkodowany bezprawną decyzją mógł zatem dochodzić tylko straty z wyłączeniem utraconych korzyści.

Problemem konstytucyjności art. 160 § 1 k. p. a. i opisanego wyżej ograniczenia wysokości odszkodowania zajmował się w 2003 roku Trybunał Konstytucyjny, odpowiadając w szczególności na pytanie prawne sądu.

W tej sprawie decyzja wywłaszczeniowa została wydana w 1982 r., jej nieważność stwierdzono w 1998 r., tj. już po wejściu w życie Konstytucji RP. W wyroku z 23 września 2003 r. (K 20/02) Trybunał wskazał, iż art. 160 § 1 k.p.a. w części ograniczającej odszkodowanie do rzeczywistej szkody (czyli straty) i wyłączającej możliwość dochodzenia utraconych korzyści jest niezgodny z art. 77 ust. 1 konstytucji.

Jednocześnie Trybunał zastrzegł, że zasada pełnego wynagrodzenia szkody za bezprawne działania organów władzy publicznej znajduje zastosowanie do szkód powstałych od 17 października 1997 r., to jest od daty wejścia w życie Konstytucji RP.

Trybunał podkreślił, że prawo do odszkodowania za bezprawne zachowania organów państwa jest podmiotowym prawem konstytucyjnym, a art. 160 k.p.a. dotyczy odszkodowania za wady decyzji i postępowań, które mają największy ciężar gatunkowy. W tej sytuacji ograniczenie prawa do odszkodowania wyłącznie do straty jest nieproporcjonalne i nieracjonalne.

Wyrok ten został zaaprobowany w literaturze prawa. Odwoływały się do niego zarówno SN, jak i Naczelny Sąd Administracyjny w kilkudziesięciu kolejnych orzeczeniach.

W uchwale z 31 marca 2011 r. SN, jak się wydaje, błędnie utożsamił szkodę ze zdarzeniem, które ją spowodowało. Tymczasem decyzje nacjonalizacyjne nawet sprzed kilkudziesięciu lat, jeśli doprowadziły do trwałego pozbawienia praw, powodują szkody również po 1997 r. Zgodnie z wyrokiem Trybunału i zgodnie z art. 77 ust. 1 konstytucji szkody te powinny być zrekompensowane w całości, w tym w zakresie utraconych korzyści. W tej części uchwała rodzi duże wątpliwości konstytucyjne.

Czytaj również artykuły:

Zobacz więcej w serwisie:

Własność i inne prawa do nieruchomości » Wywłaszczenie i zwrot

Więcej ciekawych opinii i analiz w naszym serwisie:

Opinie i analizy

 

Sąd Najwyższy 31 marca 2011 r. trafnie przyjął w uchwale (III CZP  112/10), że roszczenia odszkodowawcze wynikające z decyzji nacjonalizacyjnych wydanych przed 1989 r. nie przedawniły się, jeśli stwierdzono ich bezprawność po 1 września 2004 r.

Znaczące wątpliwości budzi natomiast punkt drugi uchwały, zgodnie z którym jeżeli ostateczna wadliwa decyzja administracyjna została wydana przed dniem wejścia w życie konstytucji (czyli przed 17 października 1997 r.), odszkodowanie przysługujące na podstawie art. 160 § 1 kodeksu postępowania administracyjnego nie obejmuje korzyści utraconych wskutek jej wydania, choćby ich utrata nastąpiła po wejściu w życie konstytucji.

Pozostało 81% artykułu
Opinie Prawne
Maciej Gawroński: Za 30 mln zł rocznie Komisja będzie nakładać makijaż sztucznej inteligencji
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Opinie Prawne
Wojciech Bochenek: Sankcja kredytu darmowego to kolejny koszmar sektora bankowego?
Opinie Prawne
Tomasz Pietryga: Sędziowie 13 grudnia, krótka refleksja
Opinie Prawne
Rok rządu Donalda Tuska. "Zero sukcesów Adama Bodnara"
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Opinie Prawne
Rok rządu Donalda Tuska. "Aktywni w pracy, zapominalscy w sprawach ZUS"