CIT i PIT od komandytowych: Podatnicy ukarani za niekonsekwencję

Po pierwsze, spółka komandytowa płaciłaby CIT od dochodów uzyskanych w ciągu roku. Po drugie, zysk wypłacany wspólnikom spółki komandytowej traktowany byłby tak, jak dywidenda z tytułu udziału w zyskach osób prawnych i opodatkowany zryczałtowanym podatkiem 19 proc. przy wypłacie (wyjątkiem miałaby być sytuacja komplementariusza).

Uchwała i interpretacja

Pomysł wprowadzenia tej niekorzystnej zmiany zrodził się w związku z zamieszaniem dotyczącym sposobu opodatkowania spółek komandytowo-akcyjnych (do którego sam minister finansów się przyczynił).

Przypomnijmy, że po bardzo korzystnym dla podatników rozstrzygnięciu NSA (uchwała z 16 stycznia 2012 r. II FPS 1/11), minister finansów wydał interpretację ogólną, zgodnie z którą zarówno akcjonariusze SKA będący osobami prawnymi, jak i osobami fizycznymi powinni rozpoznać przychód dopiero w momencie podjęcia uchwały o wypłacie dywidendy przez SKA.

To posunięcie Ministra Finansów było zaskakujące i niezrozumiałe. Po pierwsze ze względu na to, że minister bardzo rzadko wykazuje takie posłuszeństwo względem tez wynikających z orzecznictwa sądów administracyjnych (warto przy tym zaznaczyć, że uchwała NSA formalnie nie wiązała ministra, uchwały wiążą tylko sądy administracyjne). Wręcz przeciwnie – w wielu problematycznych kwestiach minister finansów uporczywie i świadomie nie sięga po instrument, jakim jest interpretacja ogólna, mimo że stanowisko prezentowane powszechnie przez organy podatkowe jest sprzeczne z ugruntowanym orzecznictwem sądów. Jako jeden z wielu przykładów wskazać można kwestię ustalania „niepodzielonych zysków" przy przekształceniu spółki kapitałowej w spółkę osobową.

Po drugie, MF rozszerzył zakres korzystnej interpretacji, obejmując nim również akcjonariuszy będących osobami fizycznymi (uchwała NSA dotyczyła tylko akcjonariuszy – osób prawnych). Otworzyła się tym samym droga do swobodnego i bezpiecznego (bo chronionego powagą ogólnej interpretacji) wykorzystywania SKA w optymalizacjach podatkowych. W październiku 2012 r. NSA wydał przeciwny wyrok (sygn. II FSK 382/11) dotyczący akcjonariusza będącego osobą fizyczną (skład orzekający stwierdził, że ma on obowiązek wpłacania zaliczek na podatek dochodowy w trakcie roku podatkowego).

MF miał więc uzasadniony powód, by wycofać się z interpretacji ogólnej w zakresie akcjonariuszy – osób fizycznych, mimo tego nie zmienił swojego stanowiska.

„Walka z optymalizacjami"

Jak wynika z uzasadnienia projektu z 12 lutego 2012 r., celem zmian jest zapewnienie realizacji zasady sprawiedliwości podatkowej w zakresie związanym z prowadzeniem działalności gospodarczej, poprzez wyeliminowanie „najbardziej jaskrawych" przejawów działań optymalizacyjnych.

W uzasadnieniu projektu drobiazgowo przywołane zostały argumenty obrazujące to, że SKA może być wykorzystywana do takich działań. Natomiast jedyną przedstawioną przez MF podstawą do objęcia zakresem ustawy o CIT również spółek komandytowych, jest założenie że sytuacja komandytariusza w sp.k. na gruncie prawa podatkowego i handlowego jest zbliżona do sytuacji akcjonariusza w SKA.

Takie uzasadnienie projektu zmian jest powierzchowne i nieprzekonywające. MF nie artykułuje żadnego głębszego uzasadnienia, co wskazuje na to, że projekt nie prowadzi do kompleksowych zmian, a jest jedynie próbą doraźnego naprawienia usterek z poprzednich lat. O ile objęcie spółek komandytowo-akcyjnych podatkiem dochodowym od osób prawnych rzeczywiście może zapobiec jakimś optymalizacjom podatkowym, o tyle analogiczne potraktowanie spółki komandytowej uznać należy za bezpodstawne. Nie można bowiem mówić o możliwości wykorzystywania spółki komandytowej do agresywnej optymalizacji podatkowej. Wskazuje na to praktyka ostatnich lat – odkąd obowiązujący K.s.h przywrócił regulacje dotyczące spółki komandytowej, nie są znane optymalizacje z wykorzystaniem tej formy.

Prowadzenie działalności w formie spółki komandytowej ma wiele zalet, m.in. ograniczenie odpowiedzialności komandytariusza, możliwość kontynuowania prowadzonej działalności w niezmienionej formie przez naszych spadkobierców, elastyczne dysponowanie zainwestowanym kapitałem, możliwość rozliczenia start powstałych w działalności spółki z przychodami z innych źródeł, co jest szczególnie istotne w początkowej fazie. Wszystkie te cechy, a w szczególności zapewnienie bezproblemowej sukcesji, sprawiają że spółka komandytowa jest atrakcyjną formą szczególnie dla małych i średnich firm rodzinnych. Oczywiście jedną z głównych zalet jest również jednokrotne opodatkowanie charakterystyczne dla wszystkich spółek osobowych. Niemniej jednak osiągnięcie tego efektu jest możliwe również w inny sposób, np. poprzez prowadzenie jednoosobowej działalności gospodarczej lub zawiązanie spółki cywilnej. Kierując się tym tokiem myślenia, należałoby więc rozważyć wprowadzenie specjalnego podatku od przedsiębiorstw i objąć nimi nie tylko spółki komandytowe i komandytowo-akcyjne, ale także partnerskie jawne, a nawet jednoosobową działalność gospodarczą.

Sama więc nasuwa się myśl, że w rzekomej walce z optymalizacjami, rykoszetem ucierpią przedsiębiorcy od lat prowadzący działalność w formie spółek komandytowych.