Prof. Andrzej Bryk o wyborach prezydenckich w USA

Podobno system wyborczy w USA jest niezrozumiały nawet dla samych Amerykanów. Dlaczego tak się dzieje?

Andrzej Bryk: System elektorski jest skomplikowany, ale niezwykle logiczny. Jego historia sięga początku XIX w. Wtedy wyzwaniem było pogodzenie interesów poszczególnych stanów, czyli zabezpieczenie federalnej struktury USA, z jednoczesnym zachowaniem zasad demokratycznych. Gdyby zdecydowano się na system wyborów powszechnych, to największe ośrodki – takie jak Boston, Filadelfia czy Nowy Jork – miałyby decydujący wpływ na wynik. A to byłoby niezgodne z republikańskim systemem USA. Dlatego na prezydenta głosuje się w poszczególnych stanach. Tutaj powstał kolejny dylemat – czy o wyniku wyborów ma decydować większość stanów. Wtedy zasada demokratyczna zostałaby osłabiona ze względu na dysproporcję ich liczebności. Kompromisem okazał się system elektorski. Zabezpiecza interesy poszczególnych stanów i ogółu mieszkańców USA. W każdym stanie jest określona liczba elektorów – w zależności od populacji stanu. Największe mają po kilkadziesiąt elektorów, proporcjonalnie do liczby mieszkańców, najmniejsze po jednym. Liczba elektorów jest równa liczbie kongresmenów z poszczególnych stanów. Do tej liczby dodano dwa głosy reprezentujące senatorów. Dlatego jest możliwe, że kandydat wygra wybory, nawet jeśli większość stanów zagłosuje na jego przeciwnika.