Nie osłabiajmy Rady Polityki Pieniężnej

Dwukadencyjność członków RPP ograniczyłaby niezależność członków tego gremium – zauważa partner PwC i przewodniczący Towarzystwa Ekonomistów Polskich

Publikacja: 02.09.2013 00:07

Ryszard Petru

Ryszard Petru

Foto: Fotorzepa, Robert Gardziński

Parę spraw w ostatnim dwudziestoleciu nam się udało. Jednym z ważniejszych osiągnięć była Konstytucja, która ustabilizowała rządy w Polsce, wprowadziła limit długu (co jak na owe czasy było dość odważnym rozwiązaniem) i zagwarantowała niezależność banku centralnego. Wprowadzone zostało też nowe ciało – Rada Polityki Pieniężnej, której powierzono odpowiedzialność za stabilność złotówki. Dziś można śmiało stwierdzić, że zapisy te przetrwały próbę czasu.

Kolejne składy RPP wywiązały się ze swojego mandatu i co najważniejsze zawsze były niezależne od bieżącej polityki. I polityków. Ktoś może powiedzieć, że aż nadto, szczególnie gdy pierwsza Rada poprzez zdecydowaną politykę antyinflacyjną doprowadziła do spowolnienia gospodarczego i w konsekwencji do upadku rządu Jerzego Buzka. Rządu, który przecież powołał większość członków tamtej Rady.

Można mieć różnego rodzaju zarzuty do kolejnych składów RPP. A to, że zwykle zbyt dużą wagę przykładały do bieżącej inflacji, podczas gdy powinni działać wyprzedzająco. A to, że komunikacja z rynkiem – dyplomatycznie to ujmując – do najdoskonalszych nie należała. A to, że do składów Rady nie zawsze trafiali specjaliści od polityki monetarnej. A to, że co sześć lat nowy skład uczy się niejako sztuki polityki pieniężnej w praktyce od nowa.

Niektórzy nie będą w stanie nie ulec presji i będą przypodobywać się rządzącym po to, aby zostać wybranym na kolejną kadencję

Te zarzuty jednak bledną w konfrontacji z faktem, że dla każdego ze składów najważniejszym był mandat ustawowy, którego konsekwentna realizacja stała się wielkim osiągnięciem polskiej transformacji. I co najważniejsze, dominująca większość członków RPP była naprawdę niezależna politycznie od tych, którzy ich wybierali.  Od momentu powołania gros z nich nie bało się głosić poglądów sprzecznych z oficjalnym stanowiskiem rządu. Było tak dlatego, że siłą Rady była jej kadencyjność i to, że członkiem tego grona można było być tylko raz. Tak więc każdy z wybranych w swych działaniach odpowiadał przede wszystkim przed Bogiem i Historią.

Przy projektowaniu jakichkolwiek zmian trzeba pamiętać, że polityka pieniężna często wchodzi z kolizję z bieżącą polityką rządu. W okresie spowolnienia gospodarczego politycy chcieliby, aby stopy procentowe były niskie, by tym samym wspierały wzrost. W krótkim okresie oczywiście; niekoniecznie interesując się tym, co będzie z inflacją za dwa, trzy lata. A w dłuższym horyzoncie nie da się grać ani z gospodarką, ani z rynkami finansowymi. Zbyt niskie stopy procentowe zawsze prowadzą do przegrzania gospodarki, albo tak jak się to stało w Stanach Zjednoczonych – poprzez nadmierny boom w budownictwie mieszkaniowym, lub po prostu sprzyjając nadmiernej ekspansji kredytowej, która jest korygowana przy wzroście inflacji – poprzez wyższy koszt kredytu. Nadmiernie niskie stopy (i dzięki temu niskie oprocentowanie papierów rządowych) działają na rynki finansowe tak długo, jak będą one wierzyć, że inflacja nie wzrośnie. Wraz ze wzrostem wskaźnika inflacji w naturalny sposób wzrosną koszty pieniądza – rynek bowiem będzie antycypował odpowiednio przyszłe wzrosty stóp procentowych. Ciało monetarne, jakim jest RPP, powinno spełniać rolę niejako naturalnej ręki rynku, dostosowując koszt pieniądza do gospodarczej sytuacji. Jeśli tego nie robi, dostosowania te następują skokowo i tym samym znacznie bardziej boleśnie. Rolą ciał monetarnych jest poszukiwanie stabilności, bez względu na to, kto jest u sterów władzy.

W tym kontekście zaproponowana ostatnio dwukadencyjność członków RPP burzy ten porządek, istotnie bowiem ogranicza niezależność członków tego gremium. Jest to bardzo złe rozwiązanie, gdyż niektórzy nie będą w stanie nie ulec presji i będą przypodobywać się obecnie rządzącym, po to, aby zostać wybranym na kolejną kadencję. A nie mogłoby być nic gorszego niż gdyby cel inflacyjny został zastąpiony nowym – reelekcyjnym.

Parę spraw w ostatnim dwudziestoleciu nam się udało. Jednym z ważniejszych osiągnięć była Konstytucja, która ustabilizowała rządy w Polsce, wprowadziła limit długu (co jak na owe czasy było dość odważnym rozwiązaniem) i zagwarantowała niezależność banku centralnego. Wprowadzone zostało też nowe ciało – Rada Polityki Pieniężnej, której powierzono odpowiedzialność za stabilność złotówki. Dziś można śmiało stwierdzić, że zapisy te przetrwały próbę czasu.

Pozostało 88% artykułu
Opinie Ekonomiczne
Witold M. Orłowski: Gospodarka wciąż w strefie cienia
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Opinie Ekonomiczne
Piotr Skwirowski: Nie czarne, ale już ciemne chmury nad kredytobiorcami
Ekonomia
Marek Ratajczak: Czy trzeba umoralnić człowieka ekonomicznego
Opinie Ekonomiczne
Krzysztof Adam Kowalczyk: Klęska władz monetarnych
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Opinie Ekonomiczne
Andrzej Sławiński: Przepis na stagnację