Tajemnicze zjawisko w naszej galaktyce. Nowe odkrycie europejskich astronomów

Zespołem naukowców, którzy odkryli falę, kierowała Eloisa Poggio, astronom z włoskiego Istituto Nazionale di Astrofisica (INAF). Wyniki badań opublikowano w czasopiśmie naukowym „Astronomy and Astrophysics”. Informuje o nich również Europejska Agencja Kosmiczna (European Space Agency, ESA) w specjalnym komunikacie z 30 września zamieszczonym na swojej stronie internetowej.

Naukowcy odkryli gigantyczną falę rozchodzącą się przez dysk Drogi Mlecznej

Nasza galaktyka posiada gigantyczną falę rozchodzącą się na zewnątrz od jej centrum, ujawniły analizy danych z teleskopu kosmicznego Gaia Europejskiej Agencji Kosmicznej. To kolejna informacja dotycząca ruchów Drogi Mlecznej, która nigdy nie stoi w miejscu. Nieustannie obraca się i kołysze.

Odkryta fala w naszej galaktyce wprawia w ruch gwiazdy znajdujące się dziesiątki tysięcy lat świetlnych od Słońca i obejmuje znaczną część gwiazd zewnętrznego dysku Drogi Mlecznej. Badacze ESA w swoim komunikacie porównują efekt jej działania do tego wywoływanego przez kamień wrzucony do stawu i powodujący rozchodzenie się na jego powierzchni fal.

Naukowcy byli w stanie odkryć ruch fali dzięki szczegółowemu zbadaniu położenia i ruchów młodych gwiazd olbrzymów i cefeid, których jasność zmienia się w przewidywalny sposób. Obserwacja tego zjawiska możliwa jest z dużych odległości za pomocą teleskopów takich jak Gaia.

Czytaj więcej

Kosmos

Kosmiczny przybysz spoza Układu Słonecznego zadziwia astronomów. Co o nim wiadomo?

Według astronomów kometa 3I/ATLAS może być dużo cięższa niż pierwotnie zakładano. Nowa publikacja...

Badacze sugerują, że w tym ogromnym falowaniu oprócz gwiazd brać udział może również gaz obecny w dysku. Wraz z falą poruszają się bowiem młode gwiazdy olbrzymy i cefeidy.

Astronomowie zastanawiają się nad przyczyną wywołującą falę. Według jednej z teorii może nią być zderzenie z galaktyką karłowatą, a według innej zjawisko powiązane może być z tzw. falą Radcliffe'a, mniejszym ruchem falowym obserwowanym 500 lat świetlnych od Słońca. Jednak ostateczne ustalenie źródła galaktycznych wstrząsów wymaga, jak podkreślają naukowcy, dalszych badań.

Gigantyczna fala w dysku Drogi Mlecznej: Jak wygląda?

Gigantyczna fala Drogi Mlecznej zilustrowana została przez ESA na specjalnych grafikach. Położenie tysięcy jasnych gwiazd zaznaczono na nich na czerwono i niebiesko nakładając je na mapy naszej galaktyki sporządzone przez teleskop kosmiczny Gaia.

Na pierwszej grafice Droga Mleczna ukazana została najpierw „z góry”, natomiast następnie, przedstawiony został jej pionowy przekrój, a fala widoczna jest z boku.

To właśnie z tej drugiej perspektywy widać zakrzywienie dysku – „lewa” strona galaktyki zakrzywia się w górę, a „prawa” w dół. Nowo odkryta fala zaznaczona została na grafice kolorem czerwonym i niebieskim. W miejscach, w których gwiazdy znajdują się powyżej zakrzywionego dysku galaktyki, pojawił się kolor czerwony, natomiast tam, gdzie gwiazdy znajdują się poniżej – kolor niebieski.

Obraz fali przedstawiony przez teleskop Gaia jest, jak podkreśla ESA, wyjątkowo dokładny. Ukazuje wszystkie trzy kierunki przestrzenne (3D) oraz trzy prędkości (fala zbliżająca się, oddalająca i przemieszczająca po niebie). Umożliwia to naukowcom tworzenie map z góry i z boku.

Na podstawie danych uzyskanych przez teleskop można zobaczyć, że fala rozciąga się na znaczną część dysku galaktycznego. Oddziałuje na gwiazdy oddalone od centrum galaktyki o co najmniej 30–65 tysięcy lat świetlnych. Dla porównania warto dodać, że średnica Drogi Mlecznej wynosi około 100 tysięcy lat świetlnych.

– To, co sprawia, że jest to jeszcze bardziej fascynujące, to fakt, że dzięki Gai jesteśmy w stanie mierzyć również ruchy gwiazd w obrębie dysku galaktycznego. Intrygujący jest nie tylko wizualny wygląd struktury falowej w przestrzeni 3D, ale także jej falowe zachowanie, które obserwujemy podczas analizy ruchów gwiazd w jej obrębie – przyznała Eloisa Poggio cytowana w komunikacie ESA.

Czytaj więcej

Kosmos

To klucz do jednej z największych zagadek nauki? „Kosmiczny potwór" wymyka się prawom fizyki

Astronomowie odkryli czarną dziurę, która rośnie w tempie ponad dwukrotnie przekraczającym teoret...

Wielka fala Drogi Mlecznej przypomina zjawisko znane ze stadionów

Na innej grafice ESA ukazującej Drogę Mleczną widzianą z boku ruchy gwiazd zostały zaprezentowane za pomocą białych strzałek. Widać tu, że wzór falowy ruchów pionowych przedstawiony za pomocą strzałek jest nieznacznie przesunięty w poziomie w stosunku do wzoru falowego utworzonego przez pionowe położenie gwiazd, które oznaczone zostało kolorem czerwonym i niebieskim.