Reklama

To klucz do jednej z największych zagadek nauki? „Kosmiczny potwór" wymyka się prawom fizyki

Astronomowie odkryli czarną dziurę, która rośnie w tempie ponad dwukrotnie przekraczającym teoretyczną granicę. Jej dalsze badania mogą pomóc wyjaśnić jedną z największych zagadek nauki: skąd wzięły się najwcześniejsze czarne dziury i w jaki sposób osiągnęły tak ogromne masy stosunkowo szybko po Wielkim Wybuchu?

Publikacja: 28.09.2025 07:51

Naukowcy odkryli czarną dziurę o wyjątkowo szybkim tempie wzrostu / zdjęcie ilustracyjne

Naukowcy odkryli czarną dziurę o wyjątkowo szybkim tempie wzrostu / zdjęcie ilustracyjne

Foto: ALEXANDR YURTCHENKO / Adobe Stock

Z tego artykułu dowiesz się:

  • Dlaczego niedawno odkryta czarna dziura stanowi istotne wyzwanie dla teorii astrofizycznych?
  • Czym wyróżnia się tempo wzrostu odkrytej czarnej dziury w porównaniu do innych znanych obiektów tego typu?
  • Jaki związek istnieje między odkryciem tej czarnej dziury, a zrozumieniem wczesnego etapu tworzenia się czarnych dziur we wszechświecie?

Badaniami kierował Luca Ighina z Center for Astrophysics – Harvard & Smithsonian w Cambridge w stanie Massachusetts. Wyniki badań opublikowano 8 września w czasopiśmie naukowym „The Astrophysical Journal Letters”.

Wyjątkowa czarna dziura odkryta dzięki obserwatorium NASA

Czarna dziura o ogromnym tempie wzrostu odkryta została w 2023 roku dzięki Obserwatorium Rentgenowskiemu Chandra należącemu do NASA.

Obiekt znajduje się około 12,8 miliarda lat świetlnych od Ziemi, co oznacza, że widzimy go zaledwie około 920 milionów lat po Wielkim Wybuchu. Ma masę prawie miliard razy większą od masy Słońca i generuje więcej promieniowania rentgenowskiego niż jakakolwiek inna czarna dziura obserwowana w pierwszym miliardzie lat istnienia wszechświata.

Czarna dziura zasila niezwykle jasny obiekt nazywany przez naukowców kwazarem, który przewyższa swoją jasnością całe galaktyki. Źródłem jego energii są ogromne ilości materii krążącej wokół czarnej dziury i wpadającej do niej. Kwazar ten nazwany został przez astronomów RACS J0320-35.

Reklama
Reklama

Astronomowie odkryli czarną dziurę o ogromnym tempie wzrostu

Najbardziej niezwykłe odkrycie związane z przedmiotową czarną dziurą dotyczy jednak tempa jej wzrostu, które – według astronomów – jest około 2,4 razy większe niż granica Eddingtona. Pod pojęciem tej ostatniej rozumie się maksymalną jasność, jaką może osiągnąć obiekt astronomiczny (w tym m.in. czarna dziura), kiedy siła promieniowania skierowana na zewnątrz równoważy siłę grawitacji działającą do wewnątrz.

Aby ustalić, jak szybko rośnie ta czarna dziura, astronomowie obserwowali intensywność promieniowania rentgenowskiego emitowanego przez nią na różnych długościach fal. Następnie porównali te dane z danymi uzyskanymi w świetle optycznym i podczerwonym. Dzięki temu stwierdzili, że czarna dziura musi powiększać się o masę materii równą od 300 do 3000 mas Słońca rocznie, co – jak już wspomniano – ponad dwukrotnie przekracza granicę Eddingtona dla czarnej dziury tej wielkości.

– To było trochę szokujące widzieć, jak ta czarna dziura rośnie w zawrotnym tempie – powiedział Luca Ighina cytowany w komunikacie NASA z 18 września.

Czytaj więcej

„To odkrycie jest najbliżej odkrycia życia na Marsie, jakie kiedykolwiek mieliśmy”. Nowe badania NASA

Badania nad czarną dziurą pomogą rozwiązać jedną z największych zagadek nauki?

Naukowcy podkreślają, że odkrycie dotyczące tej rosnącej w szybkim tempie czarnej dziury może pozwolić rozwiązać jedną z największych zagadek nauki.

Reklama
Reklama

– Jak wszechświat stworzył pierwszą generację czarnych dziur? To jedno z najważniejszych pytań w astrofizyce, a ten obiekt pomaga nam znaleźć odpowiedź – przyznał Thomas Connor z Center for Astrophysics – Harvard & Smithsonian, współautor badań cytowany w komunikacie NASA.

W jaki sposób jest to możliwe, wyjaśnił z kolei inny współautor badania, Alberto Moretti z INAF – Osservatorio Astronomico di Brera w Mediolanie we Włoszech:

– Znając masę czarnej dziury i obliczając tempo jej wzrostu, możemy oszacować jej masę w momencie narodzin. Dzięki tym obliczeniom możemy teraz przetestować różne teorie dotyczące powstawania czarnych dziur.

Z tego artykułu dowiesz się:

  • Dlaczego niedawno odkryta czarna dziura stanowi istotne wyzwanie dla teorii astrofizycznych?
  • Czym wyróżnia się tempo wzrostu odkrytej czarnej dziury w porównaniu do innych znanych obiektów tego typu?
  • Jaki związek istnieje między odkryciem tej czarnej dziury, a zrozumieniem wczesnego etapu tworzenia się czarnych dziur we wszechświecie?
Pozostało jeszcze 90% artykułu

Badaniami kierował Luca Ighina z Center for Astrophysics – Harvard & Smithsonian w Cambridge w stanie Massachusetts. Wyniki badań opublikowano 8 września w czasopiśmie naukowym „The Astrophysical Journal Letters”.

Wyjątkowa czarna dziura odkryta dzięki obserwatorium NASA

Pozostało jeszcze 93% artykułu
/
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Reklama
Kosmos
„To odkrycie jest najbliżej odkrycia życia na Marsie, jakie kiedykolwiek mieliśmy”. Nowe badania NASA
Kosmos
„Słońce powoli się budzi”. Nowe badanie NASA podważa dotychczasowe prognozy
Kosmos
Najnowsze badanie pokazuje, że rozbłyski słoneczne są gorętsze niż przypuszczaliśmy
Kosmos
„Zmiana paradygmatu". Nowe badanie podważa dotychczasowe teorie o wczesnym wszechświecie
Kosmos
Przypadkowo odkryli planetę. „Nie spodziewaliśmy się znaleźć tak spektakularnego układu”
Reklama
Reklama