Leon Podkaminer: Przechył kasandryczności

Tylko sporadycznie pojawiają się w nich refleksje godne uwagi. Niestety, giną w natłoku stwierdzeń banalnych, bałamutnych, ewidentnie błędnych tudzież wzajemnie się wykluczających. Wyczerpująca krytyczna ich analiza przekracza moje wątłe siły (medycyna zaleca oszczędzanie się, póki co). Niemniej pragnę skomentować pokrótce niektóre tylko wątki i stwierdzenia z wybranych tekstów.

Czytaj więcej

Opinie Ekonomiczne

Janusz Jankowiak: Cudu nie będzie

Tylko jedna narracja o stanie finansów publicznych w Polsce jest prawdziwa. Droga, na której jesteśmy, prowadzi do katastrofy. Czy znajdą się politycy, którzy to wreszcie zrozumieją?

Janusz Jankowiak („Cudu nie będzie”, 31.05.2022) ma za złe dosłownie wszystko. Jest przy tym „za, a nawet przeciw” (np. w kwestii „nadpłynności” rynku). Sugeruje też zachodzenie absurdalnych zależności. Np. „w rezultacie obniżki podatków…stopa oszczędności prywatnych pozostaje niska” (ergo, podwyżka podatków zwiększy stopę oszczędności prywatnych?). W zapale denuncjowania krajowego systemu gospodarczego („nieracjonalny”, „rozchybotany”, „chaotyczny”, „archaiczny”) posuwa się do twierdzenia, że „system podatkowy wciąż dyskryminuje oszczędności i preferuje wysokie opodatkowanie pracy zamiast wysokiego opodatkowania konsumpcji”. Otóż z dostępnych badań wynika, że opodatkowanie dochodów z pracy było (przynajmniej do wybuchu pandemii) w Polsce znacząco niższe niż np. w strefie euro. Tzw. implikowane obciążenie dochodów z pracy wynosiło w Polsce 33,8 proc. wobec 38,6 proc. dla strefy euro. Z kolei implikowana stopa opodatkowania konsumpcji była w Polsce wyższa niż w eurolandzie (19 proc. wobec 16,8 proc.). Dochody z VAT i akcyz stanowiły 36 proc. dochodów budżetowych w Polsce (wobec 27 proc. w eurolandzie). Pan Janusz ubolewa też nad opodatkowaniem dochodów kapitałowych (co w jego mniemaniu „redukuje [a jednak!] skłonność do oszczędzania i wspiera bieżącą konsumpcję”). Prawda jest taka, że efektywne opodatkowanie dochodów przedsiębiorstw (CIT) wynosi w Polsce 16,6 proc. wobec 21,5 proc. średnio w eurolandzie. Implikowana stopa opodatkowania „kapitału” w Polsce (23 proc.) jest niższa niż np. w Niemczech (30 proc.). Krótko mówiąc, pożądana (przez p. Jankowiaka) zmiana struktury opodatkowania jeszcze bardziej oddalałaby nas od standardu zachodnioeuropejskiego, ewidentnie w kierunku raczej archaicznym.

Czytaj więcej

Opinie Ekonomiczne

Marcin Mrowiec: Przechył rozdawniczo-redystrybucyjny

Kontynuacja podejścia rozdawniczego równoznaczna byłaby z chronicznie słabym złotym, co dodatkowo napędzałoby inflację. Wyższa inflacja to wyższe koszty obsługi długu, wyższe koszty działania firm i uderzenie w kredytobiorców.

Marcin Mrowiec („Przechył rozdawniczo-dystrybucyjny”, 3.06.2022) wiąże wzrost długu publicznego z powiększaniem podaży pieniądza co – w ostateczności – jest jego zdaniem „działaniem proinflacyjnym”. Niestety, ani współczesna nauka ekonomiczna, ani zwykła empiria nie podpisuje się pod takim rozumieniem związków pomiędzy długiem, ilością pieniądza i inflacją. P. Mrowiec hołduje ekonomicznym zabobonom. Jego zdaniem „kontynuacja tego [„przechylonego”] podejścia byłaby równoznaczna z chronicznie słabym złotym”. Tak się składa, że złoty fluktuuje, od zawsze zresztą. Daleko mu jednak do „chronicznego osłabiania się”.

Czytaj więcej

Opinie Ekonomiczne

Maciej Stańczuk: Polska inflacja i cień Zimbabwe

Rząd RP najwyraźniej obawia się przekroczenia przez dług konstytucyjnego progu 60 proc. PKB i dlatego czyni budżet kompletnie nietransparentnym. Rynki finansowe wydają się rozumieć tą niebezpieczną grę, bo rentowność polskiego długu drastycznie wzrosła w ostatnich miesiącach.

Maciej Stańczuk („Polska inflacja i cień Zimbabwe”, 7.06.2022). Sam już tytuł sugeruje istnienie jakiejś analogii pomiędzy losem Zimbabwe a „sprawą polską”. Gdzie Rzym, a gdzie Krym? Rządy Zimbabwe (i np. Wenezueli) były swego czasu ponad miarę zadłużone wobec zagranicy, w „twardych” walutach (tak jak późny PRL). W obu krajach załamała się też „strona podażowa” gospodarek, skądinąd strukturalnie niedorozwiniętych, zależnych od eksportu surowców. W takiej sytuacji arbitralne zwiększanie krajowych wydatków publicznych mogło skutkować tylko inflacją. Jak to się ma do obecnej pozycji Polski? Nijak! Dług publiczny Polski wynosi tylko ok. 54 proc. PKB (wg. metodologii UE). Dodajmy, że tylko 1/3 tego długu jest denominowane w walutach obcych, a rezerwy walutowe kraju są więcej niż wystarczające. W Polsce produkcja i podaż oraz eksport różnorakich dóbr i usług – w tym o wysokiej wartości – mają się, dzięki Bogu, całkiem dobrze.

Czytaj więcej

Opinie Ekonomiczne

Prof. Andrzej Koźminski: Krew, pot i łzy?

Zarówno rządzący, jak opozycja próbują pozyskać wyborców coraz hojniejszymi podarunkami: a to -nasta emerytura, a to -dzieścia procent podwyżki płac. Ludzie nie zdają sobie sprawy, że to zatrute prezenty, które obrócą się przeciwko nim.

Profesor Andrzej K. Koźmiński („Krew, pot i łzy?”, 8.06.) okazuje się Kasandrą #1 – i to w odniesieniu do całego globu raczej niż tylko do Polski. Będąc specjalistą „w tematyce zarządzania” nie stroni on jednak od formułowania śmiałych koncepcji ekonomicznych. Np.: „Scenariusz walki ze stagflacją jest brutalny i bolesny. Polega na oszczędnościach budżetowych i podnoszeniu stóp procentowych”. Otóż moim zdaniem jest to scenariusz wpędzania gospodarki w recesję – niekoniecznie ograniczającą samą inflację. Znowu szok zamiast terapii. Byłaby to zresztą kolejna powtórka katastrofalnej polityki makro z początku lat 90. Drugiej edycji tejże bolesnej – acz bezskutecznej – polityki Polska doświadczyła już za rządów koalicji AWS-UW.

Obok powyższej „warstwy teoretycznej” oraz impresji poetycko-ekonomicznych („spirala cenowo - płacowa jest równie niebezpieczna jak wir w rzece…”) tekst prof. Koźmińskiego powołuje się na dane o „ogólnej kwocie światowego długu, który powiększył się z poziomu 230 proc. globalnego PKB w 2000 r. do 355 proc. w zeszłym roku”. W konsekwencji „koszt globalny obsługi zadłużenia wynosił 12 proc. PKB w 2021 r.” (a „wzrośnie do 20 proc. w 2026 r.”).

Liczby dotyczące poziomu długu, którymi dysponuję (IMF), są nieco inne. Nie jest to szczególnie istotne – istotne jest to, że „ogólna kwota długu” (tak globalnego, jak i w odniesieniu do poszczególnych krajów) składa się z dwu całkowicie odmiennych składowych: długu publicznego i długu prywatnego. Tym ostatnim nie ma za bardzo powodu tu się zajmować. Reprezentuje on bowiem wzajemne zobowiązania podmiotów sektora prywatnego: gospodarstw domowych i przedsiębiorstw. Raczej nic nam do tego, jak finansują się poszczególne firmy i co robią ze swoimi pieniędzmi poszczególne grupy gospodarstw domowych (oraz ile wynoszą rynkowe stawki wynagrodzeń za „użyczenie kapitału”: niech to sobie będzie nawet 12 i więcej procent). Długi sektora prywatnego odpowiadają ich wierzytelnościom wobec siebie samego. Per saldo, dług NETTO globalnego sektora prywatnego jest równy zeru – nawet jeśli „na papierze” jest on zadłużony po uszy w wymiarze brutto. Warto tu dodać, że jest prawidłowością rozwojową dosyć stały wzrost zadłużenia (wzajemnego, tj. brutto) zarówno sektora firm jak i gospodarstw domowych. W Polsce zadłużenie firm sięga 90 proc. a gospodarstw domowych 36 proc. PKB. Dla Niemiec odpowiednie wskaźniki to 122 i 58 proc.