Roszczenie o ustanowienie służebności przesyłu nie ulega przedawnieniu

Tak orzekł Sąd Najwyższy w uchwale z 20 lutego 2013 r (III CZP 101/12). Spółka wniosła o ustanowienie służebności przesyłu na nieruchomości będącej w wieczystym użytkowaniu innej spółki. Na gruncie znajduje się murowana stacja transformatorowa służąca do przesyłu energii elektrycznej.

Wnioskodawca wniósł o przyznanie, za określonym wynagrodzeniem, prawa do dystrybucji za pomocą tego urządzenia energii elektrycznej oraz do korzystania z nieruchomości w zakresie niezbędnym do eksploatacji stacji tj. każdorazowego usunięcia awarii, dokonywania konserwacji, remontów, modernizacji i przebudowy stacji wraz z prawem wejścia i wjazdu na teren nieruchomości odpowiednim sprzętem.

W uzasadnieniu wniosku wskazano, że ustanowienie służebności przesyłu jest konieczne dla właściwego korzystania ze stacji transformatorowej, której właścicielem jest wnioskodawca, zaś strony nie doszły do porozumienia w przedmiocie umownego ustanowienia służebności przesyłu.

Użytkownik wieczysty zażądał oddalenia wniosku, twierdząc, że wcześniej strony łączyła umowa dzierżawy odpowiadająca tej służebności, która pozwalała wnioskodawcy na korzystanie z nieruchomości wieczystego użytkownika w związku z potrzebą obsługi stacji transformatorowej. Z uwagi na to, że strony nie doszły do porozumienia co do dalszych warunków umowy dzierżawy, wieczysty użytkownik wypowiedział tę umowę. Natomiast roszczeniu wnioskodawcy o sądowe ustanowienie służebności zarzucił przedawnienie.

Co stwierdził sąd rejonowy

Sąd rejonowy żądanie uwzględnił i oddalił wniosek. W uzasadnieniu wskazał, że zasadą prawa cywilnego jest, że wszelkie roszczenia majątkowe, z wyjątkami, przedawniają się. Uznał, że w sprawie roszczenie o ustanowienie służebności przesyłu jest roszczeniem majątkowym i związanym z prowadzoną działalnością gospodarczą przedsiębiorcy, dlatego termin przedawnienia stosownie do art. 118 kodeksu cywilnego wynosi 3 lata.

Wnioskodawczyni w apelacji żądała uchylenia postanowienia w całości i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.

Rozpatrujący apelację sąd okręgowy wskazał, że dotychczasowe stanowiska doktryny dotyczące określenia zasad przedawnienia roszczenia o ustanowienie służebności przesyłu nie są jednolite, dlatego przedstawił to zagadnienie do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu.

Nie ma już wątpliwości

W wyroku SN rozstrzygnął wątpliwości w zakresie dopuszczalności przedawnienia roszczenia o ustanowienie służebności przesyłu przewidzianego w art. 305

2

§ 1 k.c., które istniały już od chwili wprowadzenia tej instytucji do obrotu prawnego, tj. od 3 sierpnia 2008 r.

W doktrynie i judykaturze odnoszącej się do służebności przesyłu istniały wątpliwości co do kwalifikacji uprawnienia przedsiębiorcy przesyłowego do żądania ustanowienia służebności przesyłu oraz określenia zasad jego przedawnienia.

Generalnie przyjęto, że omawiane uprawnienie jest roszczeniem, jest bowiem podmiotowo i przedmiotowo skonkretyzowane, a co za tym idzie uznawano jego majątkowy charakter z uwagi na istnienie majątkowego interesu po stronie przedsiębiorcy. Istotne rozbieżności dotyczyły jednak określenia zasad przedawnienia roszczenia o ustanowienie służebności przesyłu. Stanowiska w tym przedmiocie nie były jednolite.

Przeważał pogląd, że roszczenie z art. 305

2

§1 k.c. ulega przedawnieniu, jednak część doktryny wskazywała, że roszczenie o zawarcie umowy o ustanowienie służebności przesyłu powstaje z chwilą zaistnienia stanu faktycznego z art. 305

1

k.c. i jako roszczenie majątkowe ulega przedawnieniu na zasadach ogólnych, tj. 3 lata w zakresie roszczeń związanych z działalnością gospodarczą.

Część wskazywała, że bieg przedawnienia należy liczyć od daty wejścia w życie ustawy zmieniającej kodeks cywilny, tj. od 30 maja 2008 r., ale istniały również stanowiska odmienne, zgodnie z którymi roszczenie z art. 305

2

§1 k.c. nie ulega przedawnieniu w ogóle.

Dariusz Prymon prawnik w Kancelarii Prawnej JTP PIERÓG & Partnerzy

Komentuje Dariusz Prymon, prawnik w Kancelarii Prawnej JTP PIERÓG & Partnerzy

W komentowanym wyroku SN wydał orzeczenie sprzyjające ustawodawcy. Jednoznacznie wskazał, że roszczenie o służebności przesyłu przewidziane w art. 305

2

§ 1 k.c. nie ulega przedawnieniu.

Gdyby orzekł przeciwnie, byłaby to rewolucja dla tej mającej zaledwie cztery lata instytucji i w pewnym zakresie podważenie sensu jej wprowadzania.

Wyrok jest zgodny z istniejącymi realiami rynkowymi. Przedsiębiorcy przesyłowi nie są bowiem w stanie uregulować tytułów prawnych do posiadanych nieruchomości w ciągu 3 lat. Według mnie byłoby to wręcz niemożliwe finansowo, niewykonalne organizacyjnie, dodatkowo nie do przebrnięcia dla sądów, w których jedno postępowanie trwa średnio około roku.